Holandia

Konstytucja gwarantuje prawo do zakładania szkół i prowadzenia kształcenia odzwierciedlającego przekonania religijne, ideologie lub podejścia pedagogiczne. W związku z tym w Holandii istnieją szkoły prowadzone zarówno przez państwo, jak i przez osoby i organizacje prywatne. Do szkół prywatnych uczęszcza ok. 70% uczniów.

Szkoły publiczne i prywatne mają na mocy prawa równy status, co oznacza, że wydatkom państwa na edukację publiczną muszą odpowiadać wydatki na edukację prywatną. W ramach swej autonomii w zakresie organizacji kształcenia szkoły mogą samodzielnie decydować o treściach i metodach nauczania. Tę autonomię ograniczają jednak standardy jakościowe określone przez Ministerstwo Edukacji, Kultury i Nauki w przepisach dotyczących edukacji.

Charakterystyczną cechą holenderskiego systemu edukacji jest połączenie scentralizowanej polityki edukacyjnej z decentralizacją w zakresie administracji oświatowej i zarządzania szkołami.

W sierpniu 2006 roku rząd wprowadził finansowanie blokowe dla szkół podstawowych w celu zapewnienia im większej swobody w zakresie dysponowania funduszami. Zarządy szkół otrzymały pewien budżet i wolność decyzji odnośnie wydatków. Finansowanie blokowe dla szkół średnich zostało wprowadzone w 1996 roku.

Rząd centralny sprawuje kontrolę nad edukacją za pomocą przepisów i innych uregulowań z należytym uwzględnieniem przepisów Konstytucji. Podstawowe zadania władz centralnych w dziedzinie edukacji dotyczą struktury i finansowania systemu, zarządzania placówkami publicznymi, inspekcji, egzaminów i pomocy materialnej dla uczniów i studentów, a także promowania innowacji w edukacji. Minister Edukacji, Kultury i Nauki odpowiada również za koordynację polityki naukowej, polityki równouprawnienia kobiet i osób homoseksualnych oraz politykę kulturalną i medialną.

Szkoły podstawowe i średnie są zarządzane na szczeblu regionalnym i lokalnym. Zasady zarządzania na szczeblu szkoły są różne dla szkół podstawowych i średnich. Udział władz prowincji polega głównie na nadzorowaniu zgodności działań z przepisami i orzekaniu w sprawach spornych. Rada Prowincji ma obowiązek zadbać o to, by na jej terenie funkcjonowała odpowiednia liczba publicznych szkół podstawowych i średnich, oraz działa jako instancja odwoławcza dla szkół prywatnych w przypadku decyzji podejmowanych przez władze gminne. Jeśli chodzi o zarządzanie szkołami i program nauczania, rola prowincji jest ograniczona, częściowo ze względu na to, że nie są wystarczająco kompetentne, by zarządzać placówkami edukacyjnymi. Dla wszystkich szkół na danym terenie, zarówno publicznych, jak i prywatnych, władzami lokalnymi są władze gminne. Od 1997 roku gminy są odpowiedzialne za warunki lokalowe w szkołach podstawowych i średnich.

Ogólne zasady zarządzania na szczeblu szkoły

Zarówno prywatne, jak i publiczne (szkoły podstawowe i średnie) mają umocowany prawnie organ prowadzący, określany również jako „zarząd szkoły”. Organ prowadzący zajmuje się sprawami administracyjnymi i zarządza podległą mu szkołą lub szkołami (odpowiadając za wszystkie istotne aspekty organizacji szkoły, ustalanie polityki dotyczącej programu nauczania, sprawy kadrowe i rekrutację uczniów). Organ prowadzący odpowiada za funkcjonowanie szkoły w zakresie uregulowanym przepisami prawa.

Część uprawnień można przekazać dyrektorowi szkoły, ale również w takim przypadku odpowiedzialność nadal spoczywa na organie prowadzącym.

• W przypadku publicznych szkół podstawowych i średnich funkcję organu prowadzącego może pełnić organ wykonawczy władz gminnych. Od 1997 r. rada gminy może też przekazać funkcje wykonywane przez władze gminne jako organ prowadzący szkoły publicznej innej instytucji działającej na mocy prawa publicznego.

• Organem prowadzącym szkoły prywatnej jest organ administracyjny działający na mocy prawa prywatnego. Istnieją dwa rodzaje zarządów lub organów prowadzących szkoły: stowarzyszenia i fundacje, przy czym ten drugi model jest najbardziej rozpowszechniony.

Nie istnieją pośrednie szczeble zarządzania pomiędzy rządem a placówkami kształcenia dorosłych i kształcenia zawodowego.

Wyższe szkoły zawodowe i uniwersytety są w pełni autonomiczne.

Nadzór nad jakością kształcenia sprawuje Inspektorat Oświatowy podległy Ministrowi Edukacji, Kultury i Nauki. Oceniając kształcenie, Inspektorat kieruje się zasadą, że odpowiedzialność za jakość nauczania spoczywa przede wszystkim na samych placówkach edukacyjnych.