W roku szkolnym 2010/11 większość uczniów w kształceniu obowiązkowym i ponadobowiązkowym (z wyłączeniem szkolnictwa wyższego) uczęszczało do szkół sektora publicznego (98% i 84%).
Od 1 stycznia 2005 roku czeski system oświaty funkcjonuje na podstawie nowych ustaw: Ustawy o edukacji, która reguluje sprawy związane z kształceniem od poziomu przedszkolnego do poziomu szkolnictwa średniego II stopnia i wyższego szkolnictwa zawodowego łącznie z zarządzaniem edukacją na tych poziomach,1 oraz Ustawy o szkolnictwie wyższym z 20 poprawkami, która reguluje sprawy związane ze szkolnictwem wyższym od 1999 roku.
Administracja szkolna stanowi część administracji ogólnej, w której wyodrębnia się szczebel centralny, regionalny (obecnie istnieje 14 regionów) i gminny. Regiony mają szeroką autonomię.
Ministerstwo Edukacji, Młodzieży i Sportu odpowiada za zintegrowaną politykę edukacyjną państwa, opracowując długoterminowe strategie kształcenia i rozwoju systemu edukacji, które są przedstawiane rządowi co cztery lata. W zakresie szkolnictwa wyższego, długoterminowe plany są obecnie sformułowane na lata 20011-2015, oraz są aktualizowane każdego roku.
Do zadań Ministerstwa Edukacji, Młodzieży i Sportu (MEMS) należą przede wszystkim:
sprawy związane z koncepcją, stanem i rozwojem systemu edukacji;
określanie treści nauczania: zatwierdzanie ramowych programów nauczania, które stanowią podstawę rozwoju szkolnych programów edukacyjnych; akredytacja programów edukacyjnych dla zawodowych szkół wyższych oraz instytucji szkolnictwa wyższego;
odpowiedzialność za krajową politykę finansowania oświaty - za przygotowanie budżetu i decydowanie o zasadach jego podziału;
odpowiedzialność za prowadzenie wykazu szkół, co ma znaczenie w świetle konstytucji: jedynie zarejestrowane instytucje mają prawo prowadzić uznawaną działalność oświatową oraz otrzymywać środki publiczne;
stanowienie organu prowadzącego instytucji odpowiedzialnych za doskonalenie zawodowe nauczycieli i obiekty opieki instytucjonalnej;
stanowienie organu prowadzącego niektórych szkół i obiektów szkolnych.
Władze regionalne, odpowiadające za oświatę na swym terenie, opracowują co cztery lata - zgodnie z celami ogólnokrajowymi - długoterminowe strategie dla swego regionu, oraz zakładają i prowadzą szkoły średnie II stopnia i wyższe szkoły zawodowe.
Gminy odpowiadają za zapewnienie warunków dla kształcenia obowiązkowego, w związku z czym ustanawiają one i prowadzą szkoły powszechne. Zazwyczaj są one również organami prowadzącymi nieobowiązkowych przedszkoli.
Organami prowadzącymi szkół i obiektów szkolnych mogą być również kościoły i stowarzyszenia religijne, które zostały zarejestrowane i posiadają pozwolenie na zakładanie szkół wyznaniowych, jak również inne podmioty prawne lub osoby fizyczne, których przedsiębiorstwa zajmują się zapewnianiem kształcenia na mocy Ustawy o edukacji.
Ministerstwo Obrony, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Ministerstwo Sprawiedliwości lub Ministerstwo Pracy i Spraw Społecznych prowadzą niektóre wybrane szkoły lub obiekty szkolne w charakterze jednostek organizacyjnych państwa lub ich oddziałów.
Wszystkie szkoły mają od 1 stycznia 2003 roku osobowość prawną. Dyrektorom szkół przekazano pełną odpowiedzialność za jakość procesu dydaktycznego, zarządzanie finansami szkół, zatrudnianie i zwalnianie nauczycieli oraz relacje ze społecznością lokalną i ogółem społeczeństwa. Zgodnie z przepisami, organ założycielski szkoły jest zobowiązany utworzyć radę szkoły, która umożliwia rodzicom, uczniom, kadrze dydaktycznej (z wyjątkiem dyrektora szkoły) oraz przedstawicielom społeczeństwa uczestnictwo w zarządzaniu szkołą. Organy założycielskie mianują dyrektorów szkół na podstawie przetargu; mogą oni zostać zwolnieni tylko z przyczyn określonych przez prawo.
Szkoły są finansowane z dwóch źródeł: koszty inwestycyjne i bieżące pokrywają organy założycielskie (regiony i gminy z budżetów regionalnych/gminnych), koszty związane z kształceniem (wynagrodzenia i pomoce dydaktyczne) są przyznawane z budżetu centralnego przez Ministerstwo Edukacji Młodzieży i Sportu za pośrednictwem administracji regionalnej. Finansowanie odbywa się zgodnie z zasadą wydatków na 1 osobę. Dla szkół, kwota na 1 osobę jest określana na szczeblu centralnym dla czterech grup wiekowych odpowiadających odpowiednim poziomom edukacji (ISCED 0-3, 5B) i przydzielane regionom zgodnie z liczbą uczniów w danej grupie wiekowej. Kwota na 1 osobę dla różnych szkół określana jest przez władze regionalne.
Instytucje szkolnictwa wyższego otrzymują fundusze z budżetu państwowego zarówno na koszty bieżące, jak i inwestycyjne. Instytucje szkolnictwa wyższego otrzymują fundusze w zależności od liczby studentów i absolwentów, kosztów związanych z danym kierunkiem studiów oraz pewnych wskaźników jakości i wydajności. Kwota jest również uzależniona od długofalowego planu dla obszaru szkolnictwa wyższego przygotowanego przez Ministerstwo oraz długofalowego planu instytucji szkolnictwa wyższego. Ustawodawstwo jest dostosowywane każdego roku, dzięki czemu możliwe jest wpływanie na działalność instytucji szkolnictwa wyższego zgodnie z priorytetami rozwojowymi.
Od 1990 roku (a w sektorze szkolnictwa wyższego - od 1999 roku) powstają w Republice Czeskiej szkoły prywatne. Większość szkół ma charakter bezwyznaniowy; z prawnego punktu widzenia szkoły te mają status organizacji dochodowych lub dotowanych organizacji niedochodowych. Szkoły prywatne i wyznaniowe stanowią łącznie 2,9% ogólnej liczby szkół powszechnych i kształciły 1,5% uczniów na tym poziomie edukacji; w szkolnictwie średnim II stopnia wskaźniki te wynoszą odpowiednio 25,3% szkół i 15,3% uczniów w roku 2010/11; w sektorze wyższego szkolnictwa zawodowego - 34,1% szkół i 30,6% uczniów w roku 2010/11; w sektorze uniwersytetów - 62,9% uczelni i 14,5% studentów w roku 2010/11. Finansowanie szkół prywatnych ustala się według tego samego algorytmu na 1 osobę, jak w szkołach publicznych. Dotacje podstawowe (50-80% funduszy przyznawanych podobnym instytucjom publicznym, zależnie od rodzaju) mogą zostać zwiększone do 80-100%, jeżeli szkoła spełnia określony zestaw kryteriów. Szkoły wyznaniowe otrzymują bezpośrednio z ministerstwa takie same kwoty, jak szkoły publiczne. Uczelnie prywatne otrzymują dotacje państwowe jedynie w przypadku, gdy są instytucjami niedochodowymi (non-profit).
Centralnym organem nadzoru jest Czeski Inspektorat Szkolny (Ćeska śkoln^ inspekce), podległy bezpośrednio ministerstwu edukacji. Zadaniem inspektoratu jest kontrolowanie szkół i szkolnej infrastruktury: warunków i wyników, jakości zarządzania, efektywności wykorzystania funduszy oraz przestrzegania obowiązujących przepisów na wszystkich poziomach, z wyjątkiem szkół wyższych.
poleca:
