Adwokatura studencka

Na Wasze problemy prawne
odpowiada Karol Lasocki,
prawnik kancelarii Chadbourne @ Parke

PITy - temat miesiąca

Otrzymaliśmy bardzo dużo pytań dotyczących rozliczeń podatkowych (PIT) za 2002 r. By nie powielać znacznej części informacji, postanowiliśmy odpowiedzieć na nie "grupowo".

Student, który nie ma dochodów
Obowiązku składania rocznego zeznania podatkowego (PIT) nie mają studenci, podobnie jak wszyscy mieszkańcy Polski, którzy w 2002 r. nie osiągnęli żadnych dochodów. I to zarówno tytułem umowy o pracy, z umowy zlecenia lub o dzieło, najmu, renty rodzinnej czy np. stypendiów. Trzeba przy tym pamiętać, że część stypendiów (np. naukowych) zwolniona jest z podatku. Gdy było one jedynym dochodem studenta w 2002 r., także w tym przypadku nie musi on składać PIT-u rocznego. Jak sprawdzić, czy otrzymywane stypendium jest zwolnione z podatku? Świadczy o tym fakt, że student otrzymuje je w kwocie brutto (bez potrącenia zaliczki na podatek, którego to powinna dokonać jednostka wypłacająca pieniądze, gdyby objęte ono było podatkiem).

Student ze stypendium
Jeśli student w 2002 r. otrzymywał tylko stypendium, ale takie, od którego pobierane były zaliczki na podatek, powinien złożyć do 30. kwietnia 2003 r. swój PIT roczny.
Trzeba pamiętać, że w 2002 r. dochody w wysokości do 2 727 zł wolne są od podatku (odpowiada im kwota 518,16 zł zwolnienia podatkowego). Nie zmienia to faktu, że jednostka wypłacająca takie stypendium (np. uczelnia) pobiera zaliczkę na podatek. Jeśli więc dochód z tytułu stypendium (a bierze się pod uwagę kwotę brutto stypendium, bez uwzględnienia potrąconej zaliczki na podatek) za cały 2002 r. u konkretnego studenta nie przekroczył 2 727 zł, nie ma obowiązku zapłacenia podatku, a tym samym składania zeznania rocznego (np. PIT-37). Ale warto to zrobić, bo wówczas urząd skarbowy zwróci w całości zaliczki, które poprzednio potrącił płatnik.
Oczywiście, jeśli dochody ze stypendium (plus ewentualnie jeszcze inne, np. z drobnego zlecenia) przekraczają w 2002 r. kwotę 2 727 zł, student musi obowiązkowo złożyć swoje zeznanie roczne.
Dla ustalenia właściwych kwot potrzebnych do wypełnienia zeznania rocznego potrzebne jest formularz PIT-8B lub PIT-11, przekazany przez jednostkę pobierającą zaliczki na podatek (uczelnię, pracodawcę, zleceniodawcę itd., czyli tzw. płatnika). Zgodnie z przepisami prawa podatkowego taki formularz w pierwszym przypadku powinien być dostarczony studentowi do 31. marca br., a w drugim do 15. marca br.

Gdy student dorabiał
Jeśli student uzyskiwał dochody, to z powodów już opisanych: zwrot zaliczek gdy kwota dochodów jest zwolniona z podatku (patrz Student ze stypendium) powinien w każdym przypadku złożyć swój PIT roczny.
Gdy jego dochody nie przekroczyły kwoty wolnej (2 727 zł), otrzyma w całości zwrot zaliczek na podatek. Gdy dochody były wyższe, złożenie zeznania jest obowiązkowe. W jednym i drugim przypadku zeznanie roczne wypełnia się na podstawie PIT-11 (informacji, którą pracodawca, albo np. ZUS wypłacający rentę rodzinną) ma obowiązek przesłać do 31. marca) lub PIT-8B, który zleceniodawca-płatnik musi dostarczyć zleceniobiorcy-podatnikowi do 15. marca.
Gdy osiągnięty dochód powoduje konieczność zapłacenia podatku i złożenie PIT-u rocznego jest obowiązkowe, warto pamiętać, że student, jak każdy podatnik ma prawo do ulg i odliczeń. I to nie tylko ulgi na czesne (patrz Student z ulgą lub rodzice), ale wszelkich innych, np. na remont wynajmowanego mieszkania, odsetek od kredytu zaciągniętego na kupno mieszkania itd.

Student z ulgą lub rodzice
Każdy student, który nie ukończył 35. lat i płaci czesne lub ponosi inne wydatki (ale wyłącznie związane z opłaceniem nauki) na kształcenie w szkole wyższej nabywa prawo do odliczenia z tego tytułu od podatku 19 proc. takich wydatków, w 2002 r. nie więcej jednak niż 760 zł (co odpowiada wydatkom w wysokości 4 000 zł).
Ulga ta może być odliczona na dwa sposoby. Albo w ramach PIT-u składanego przez studenta (a więc wtedy, gdy ma on dochody przekraczające 2 727 zł), albo przez rodziców studenta (jednego z rodziców). Ta druga możliwość dotyczy jednak wyłącznie przypadków, gdy student nie ukończył 25. roku życia i nie osiąga dochodów przekraczających 2 727 zł.
Student, który ukończył 35 lat może czesne na studia odliczyć w ramach ulgi na dokształcanie. Jest ona niższa: za 2002 r. odliczyć można od podatków 19 proc. wydatków do kwoty 2 280 zł (pomniejszyć podatek o 433,20 zł).
W każdej z opisanych sytuacji do PIT-37 lub PIT-36 w formie załącznika trzeba dodać PIT/0.

Student rozlicza się z matką lub ojcem
Jeśli student nie ukończył 25. roku życia, nie pracuje i nie osiąga innych dochodów przekraczających w ub.r. 2 727 zł, a jego ojciec lub matka ma status osoby samotnej, może "posłużyć" rodzicowi do rocznego rozliczenia podatku w specjalnym trybie. Polega on na tym, że ów rodzić wylicza podatek od połowy dochodu, a następnie mnoży przez dwa. Ponieważ jednak przy takim trybie wyliczenia podatku dwukrotnie uwzględnia się tzw. kwotę wolną, podatek jest mniejszy co najmniej o 518,16 zł. Co najmniej, bo gdy np. rodzic od części dochodów płacił zaliczki na podatek według stawki 30 lub 40 proc., ten zysk będzie odpowiednio wyższy wskutek tego, że cały dochód objęty zostanie stawką 19 proc.

Student z małżonką
Student, który nie jest stanu wolnego, a jego małżeństwo trwało przez cały 2002 r. może rozliczyć się wspólnie ze swoim życiowym partnerem. W takim przypadku podatek wylicza się według trybu opisanego w części Student rozlicza się z matką lub ojcem. Małżonek, zwłaszcza gdy jest zamożny, może więc odnieść z tego tytułu sporą korzyść podatkową.

Gdzie i kiedy składać PIT
Roczne rozliczenie podatku czyli tzw. PIT trzeba złożyć do 30. kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Oznacza to, że za 2002 r. trzeba taki PIT złożyć do środy 30. kwietnia br., włącznie. Do wyboru są przy tym dwa formularze: PIT-37 i PIT-36. Większość zainteresowanych wypełnia PIT-37. PIT-36 składają tylko studenci, którzy osiągali przychody w 2002 r., które wymagały płacenia zaliczek na podatek w trakcie 2002 r. przez samego studenta, np. od przychodów z najmu, działalności gospodarczej opodatkowanej w formie księgi, renty zagranicznej.
PIT trzeba złożyć w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania (zameldowanie na pobyt stały lub czasowy). Jeśli jest to pierwszy PIT składany przez studenta, trzeba dodatkowo wypełnić i złożyć druk NIP (wniosek o nadanie Numeru Identyfikacji Podatkowej). Gdy student-podatnik chce korzystać z ulg, np. ulgi w związku z opłacaniem czesnego albo na remont wynajmowanego mieszkania, do PIT-37 (lub PIT-36) w charakterze załączników musi odpowiednio dołączyć: PIT/0, PIT/D.
PIT można dostarczyć do urzędu osobiście, ale można też wysłać pocztą (wówczas ważna jest data stempla pocztowego). W tym drugim przypadku trzeba jednak zapłacić za przesyłkę. Podobnie w terminie do 30. kwietnia trzeba ewentualnie dopłacić podatek (gdy pobrane zaliczki są niższe od podatku wyliczonego w PIT). Gdy wpłacimy w kasie urzędu, nie będzie opłaty. Za przelew w banku lub porto na poczcie trzeba rzecz jasna dodatkowo dopłacić. Gdy z rozliczenia w PIT wyjdzie, że to urząd powinien nam zwrócić nadpłacone zaliczki, powinien on to uczynić w ciągu trzech miesięcy, a więc najpóźniej do 31. lipca 2003 r.

Na pytanie odpowiedzieli eksperci z Gazety Prawnej.

>>>powrót