Ulgi i odliczenia od podatku 2003r.

Adam Mariuk ukończył prawo na Uniwersytecie Śląskim. Specjalizuje się w zagadnieniach podatku dochodowego od osób fizycznych.

Chociaż do 30 kwietnia 2004 r. zostało jeszcze prawie pół roku, warto już teraz zapoznać się z ulgami i odliczeniami od podatku, które mogą być wykorzystane w trakcie przygotowywania zeznania rocznego. Jak wiadomo, od przyszłego roku katalog ulg i zwolnień ulegnie dalszemu zawężeniu, dlatego warto się pospieszyć i jeżeli jest to możliwe, skorzystać jeszcze w tym roku z przysługujących odliczeń.

Ulgi i odliczenia w większości wypadków dotyczą osób, które osiągnęły w trakcie roku podatkowego dochody podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Wyjątkową sytuacją jest taka, w której wydatki na odpłatne kształcenie dzieci mogą odliczyć rodzice - szczegółowo ta sytuacja zostanie omówiona poniżej.

Jeżeli nie mieliśmy w ciągu roku dochodów, bądź nie przekroczyły one kwoty powodującej obowiązek zapłaty podatku (do 2790 zł), wówczas kwestie odliczeń i ulg nie będą miały znaczenia dla naszych podatków - po prostu nie będzie z czego odliczać.

Poniżej przedstawione są możliwości różnych odliczeń i ulg, z których może skorzystać student, który osiągnął przychody podlegające opodatkowaniu.
Odliczenia można podzielić na dwa zasadnicze rodzaje: od dochodu i od podatku.Pierwsze pomniejszają dochody podlegające opodatkowaniu, drugie są odejmowane od podatku obliczonego za dany rok podatkowy. Oba rodzaje odliczeń, po uprzednim obliczeniu ich wysokości, wykazywane są na formularzu PIT-O, stanowiącym załącznik do zeznania rocznego.

Odliczenia od dochodu
Pierwsze z odliczeń nie ma pełnego charakteru ulgi, trzeba je jednak wymienić dla całości obrazu. Otóż podatnik może odliczyć od przychodu kwotę zapłaconych w roku podatkowym składek na ubezpieczenie społeczne. Odliczenie to najczęściej będzie dotyczyć składek, które płatnik podatku potrącił z naszego wynagrodzenie - łączna kwota takich składek powinna znaleźć się na informacji PIT-11 bądź PIT-8B, które są podstawą przygotowania rozliczenia rocznego. Warto również zauważyć, że studenci do 26 roku życia nie opłacają składek na ubezpieczenie społeczne od umów zlecenia.

Drugie odliczenie dotyczy darowizn. Odliczeniu podlegają darowizny:
a) na cele naukowe, naukowo-techniczne, oświatowe, oświatowo-wychowawcze, kulturalne, kultury fizycznej i sportu, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów, a także wspierania inicjatyw społecznych w zakresie budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę - łącznie do wysokości nie przekraczającej 15% dochodu,
b) na cele kultu religijnego i na działalność charytatywno- opiekuńczą, bezpieczeństwa publicznego, obrony narodowej, ochrony środowiska, dobroczynne, a także na cele związane z budownictwem mieszkaniowym dla samorządu terytorialnego i na budowę strażnic jednostek ochrony przeciwpożarowej, w rozumieniu przepisów o ochronie przeciwpożarowej, oraz ich wyposażenie i utrzymywanie - łącznie do wysokości nie przekraczającej 10% dochodu.

Bardzo ważną informacją jest to, że odliczeniu podlegają wyłącznie darowizny dokonane na rzecz osób prawnych.

Darowizny pieniężne powinny być udokumentowane dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego. Nie ma więc możliwości odliczenia darowizn pieniężnych przekazywanych w gotówce. Trzeba w tym miejscu podkreślić, że przedmiotem darowizny mogą być nie tylko pieniądze bądź rzeczy, ale również prawa. Tak więc, z teoretycznego punktu widzenia student, który przekazał jakieś prawo majątkowe na rzecz określonego podmiotu może wartość takiego prawa odpisać sobie od podstawy opodatkowania. Przykładem takiego prawa może być autorskie prawo majątkowe do napisanego artykułu. Jeżeli artykuł zostanie opublikowany, a autor nie otrzyma wynagrodzenia, może postarać się o spisanie (dla celów dowodowych) umowy darowizny prawa do napisanego artykułu. Wartość takiego prawa - określona na podstawie cen przyjętych za artykuł danej wielkości w określonym rodzaju czasopism może być odliczona od przychodów. Trzeba jednak podkreślić, że taka darowizna może wzbudzić zainteresowanie organów podatkowych, dobrze jest więc, zanim się ją umieści w odliczeniach, spróbować zasięgnąć opinii swojego urzędu skarbowego, chociażby nieformalnej. Inaczej można się narazić na trudne i uciążliwe wyjaśnianie w trakcie ewentualnej weryfikacji zeznania rocznego.
Pozostałe odliczenia od dochodu mają mniejsze znaczenie dla większości studentów, więc zostaną tu pominięte.

Odliczenia od podatku
Najbardziej interesujące ulgi dotyczą odliczeń od podatku. Odliczeniu podlegają:

1) Wydatki na odpłatne dokształcanie i doskonalenie zawodowe podatnika. Do wydatków tych zalicza się wydatki na:
a) dokształcania w formach szkolnych i pozaszkolnych, określonych w przepisach w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych,
b) poddania się egzaminowi na tytuł kwalifikacyjny,
c) nauki języka obcego w formach zorganizowanych przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie.
Maksymalne odliczenie to 19% poniesionych wydatków, nie więcej niż 433,20 zł. (19% z 2280) w danym roku podatkowym. Prawo to przysługuje wyłącznie, jeżeli nie stosuje się odliczenia z punktu 2 poniżej. Poniesione wydatki trzeba udokumentować dowodem ich poniesienia, nie ma przy tym podanych warunków, jakie ten dowód musi spełniać.

2) Wydatki na odpłatne kształcenie w szkołach wyższych w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym lub przepisów o wyższych szkołach zawodowych. Można odliczyć 19% faktycznie poniesionych wydatków, nie więcej niż 760 zł rocznie (odpowiada to 4000 zł wydatków). Dokumentem zezwalającym na odliczenie jest dowód poniesienia wydatków. Możliwość odliczenia tych wydatków została ograniczona wiekowo - 35 lat dla osób odliczających własne wydatki lub 25 lat, jeżeli wydatki odlicza podatnik, na utrzymaniu którego znajduje się osoba kształcąca się. Osoba ta nie może przy tym osiągać dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych w kwocie przewyższającej kwotę wolną od podatku. Może natomiast mieć przychody opodatkowane ryczałtowo (na przykład odsetki z rachunku bankowego) bądź przychody zwolnione z opodatkowania.

Jak wskazałem powyżej nie można odliczyć wydatków z punktu pierwszego, jeżeli zostały już odliczone według punktu 2. Może się jednak zdarzyć, że student będzie miał dwa rodzaje wydatków - podlegające zarówno punktowi 1, jak i punktowi 2. Na przykład będzie studiował na dwóch kierunkach i na obu kierunkach będzie opłacał studia. W takim wypadku literalne brzmienie przepisów nie zabrania dokonania podwójnego odliczenia (pod warunkiem, że każdy z wydatków będzie przyczyną dokonania tylko jednego odliczenia). Kwestia ta jednak może znowu być problematyczna w praktyce i dlatego warto zasięgnąć opinii urzędu skarbowego w tej sprawie.

3) Wydatki na zakup przyrządów i pomocy naukowych, programów komputerowych oraz wydawnictw fachowych bezpośrednio związanych z wykonywanym zawodem i wykonywaną pracą. Odliczeniu podlega 19% poniesionych wydatków, nie więcej niż 433,20 zł. w roku podatkowym. Odmiennie niż poprzednio odliczeniu podlegają wydatki udokumentowane fakturami wystawionymi wyłącznie przez podatnika podatku od towarów i usług nie korzystającego ze zwolnienia od tego podatku, albo dowodem odprawy celnej.
Spis pomocy i przyrządów, których zakup uprawnia do odliczenia poniesionych wydatków od podatku dochodowego znajduje się w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 27 grudnia 2001 r. (Dz. U. z 2001 r. nr 155 poz. 1812).
Podsumowując, lista odliczeń i ulg jest dość ograniczona, niemniej jednak warto skorzystać z nich jeszcze w tym roku. Można np. przyspieszyć zakup komputera albo wcześniej zapłacić za następny semestr studiów. W przyszłym roku zdecydowana większość odliczeń przestanie już obowiązywać.