październik 2007 czerwiec 2007 maj 2007 kwiecień 2007 marzec 2007 luty 2007 styczeń 2007 grudzień 2006 listopad 2006 październik 2006 czerwiec 2006 maj 2006 kwiecień 2006 marzec 2006 luty 2006 styczeń 2006 grudzień 2005 listopad 2005 październik 2005 czerwiec 2005 maj 2005 kwiecień 2005 marzec 2005 luty 2005 grudzień 2004 październik 2004 listopad 2004 wrzesień 2004 maj 2004 kwiecień 2004 marzec 2004 luty 2004 styczeń 2004 grudzień 2003 październik 2003 czerwiec 2003 maj 2003 kwiecień 2003 marzec 2003 luty 2003 grudzień 2002 listopad 2002 październik 2002 czerwiec 2002

Nie wierz w to

Zdumiewające, jak wielu inteligentnych i wykształconych ludzi akceptuje błędne, szkodliwe przekonania. I w rezultacie są nieszczęśliwi, zestresowani, pełni lęku i poczucia winy.

Nie jedz niczego, co jest większe od twojej głowy. Nie odzywaj się i siedź prosto. Nigdy nie wychodź za mąż za muzyka. To tylko niektóre rady mam zapamiętane przez dorosłych Amerykanów. Opisał je w 1993 roku "Los Angeles Times", w artykule przygotowanym z okazji Dnia Matki. Takie potoczne mądrości od pokoleń przekazywane są dzieciom przez mamy. Zdumiewające, jak wielu inteligentnych i wykształconych ludzi akceptuje te absurdalne przekonania. Nonsensy i fałszywe drogowskazy tworzą "błędne mapy". W rezultacie wybieramy drogi, które wiodą nas donikąd.

Czarno-biały świat
Zajęliśmy się szkodliwymi przekonaniami, którymi najczęściej kierują się w życiu nasi pacjenci. Niektóre nie są całkiem fałszywe - ich częściowa słuszność czyni je tym bardziej niebezpiecznymi. Wyznając owe przesądy, nasi pacjenci narażają się na zupełnie niepotrzebne cierpienia emocjonalne i popadają w różne problemy psychiczne. Często myślą oni w kategoriach "czarne - białe", mają tendencje do nadmiernego uogólniania, szufladkowania i błędnego osądzania, do przesady, do wyolbrzymiania problemów i do innych zniekształceń poznawczych.
Wiele naszych kłopotów wynika z podobnych błędów w myśleniu. Nie zdajemy sobie z tego sprawy, nie zauważamy błędów lub nie chcemy się do nich przyznać nawet wówczas, gdy wszystko na nie wskazuje. A konsekwencje? Niemożność osiągnięcia szczęścia, silny stres, przedłużająca się frustracja, lęki i fobie, trudności w kontaktach z ludźmi, brak pewności siebie, negatywna samoocena i przesadne poczucie winy. Niektóre z przesądów są bardziej szkodliwe niż inne, ale wszystkie mogą się wiązać z niszczycielskimi i destrukcyjnymi konsekwencjami. Nawet drobne błędy w myśleniu mogą nieść ze sobą daleko idące negatywne skutki. Pozytywne uczucia (równowaga emocjonalna) i skuteczne funkcjonowanie zależą w znacznej mierze od racjonalnego, logicznego, adekwatnego myślenia. Tak jak myślisz, tak też się czujesz i działasz.
Weźmy na przykład taki przesąd: "Nie ma rzeczy, których nie mógłbyś dokonać".
"Jeżeli naprawdę czegoś chcesz, wystarczy, że odpowiednio się postarasz, a wtedy to osiągniesz!" - radzili Bobowi ojciec i starszy brat Ed, wybitni sportowcy. Ojciec i Ed byli wysokimi, umięśnionymi mężczyznami, Bob zaś miał delikatną budowę ciała i słabą koordynację wzrokowo-ruchową.

Każdy może być poetą
Czy każdy może zostać doskonałym koszykarzem? Czy wszyscy mogą nauczyć się pisać wspaniałe książki? Czy każdy może zostać sportowcem, mieć sokoli wzrok lub zdolności manualne?
To przykład wielkiego kłamstwa w naszym społeczeństwie. W rzeczywistości każdy z nas podlega ograniczeniom, które uniemożliwiają nam "osiągnięcie wszystkiego, czego tylko pragniemy". Bariery mogą dotyczyć osoby, naszych braków fi- zycznych, psychicznych albo emocjonalnych. Również zjawiska społeczne mogą utrudniać rozwój zdolności w wielu sferach naszych dążeń.
Próby udowodnienia sobie i innym rzeczy niemożliwych są szkodliwe i bezsensowne. A jednak wielu ludzi uparcie próbuje osiągnąć najbardziej nierealne cele.
Louis, syn znakomitego adwokata, zrezygnował ze studiów prawniczych. Zrozumiał, że po prostu nie nadaje się do tego zawodu. Postępował w myśl wskazówek ojca, ignorował zaś swoje zainteresowania i zdolności. W efekcie doświadczył niepowodzeń i frustracji. Podczas terapii zaczął rozpoznawać swoje wrodzone talenty i zainteresowania. Odważył się pójść na stomatologię i ukończył studia jako jeden z najlepszych.

Mizerny Mister Universum
Często słyszymy historie o ludziach, którzy mimo niewielkich szans osiągnęli wiele. Mizernej postury chłopiec, którego wyśmiewano na plaży, został kulturystą i wygrał konkurs Mister Universum. Wyrzucony ze szkoły uczeń stał się sławnym malarzem.
Mniej chętnie słuchamy opowieści o tysiącach ludzi, którzy zbyt wysoko postawili sobie poprzeczkę i boleśnie spadli na ziemię. Nasz znajomy stwierdził kiedyś: "Jeżeli jest choć jedna szansa na milion, wykorzystam ją!". Pytaliśmy, czy regularnie gra na loterii. "Jasne!" - odpowiedział. Czy kiedykolwiek coś wygrał? "Jeszcze nie". To złudzenie doprowadziło wiele osób do trwonienia na loterii pieniędzy, których nie miały za dużo.
Aby stawiać sobie realistyczne cele, trzeba uczciwie przyjrzeć się zarówno swoim mocnym stronom, jak i swoim słabościom, zarówno zdolnościom, jak i ograniczeniom. Pomocny może się okazać test predyspozycji zawodowych. Jeden z nas w wieku osiemnastu lat interesował się architekturą, muzyką, aktorstwem i pisarstwem. Test predyspozycji zawodowych ujawnił jednak minimalne zdolności wzrokowo dużym stopniu sprawą przypadku, a literackie zdolności nie wystarczą, aby zostać znanym pisarzem. Test predyspozycji zawodowych ujawnił jednak zdolności i zainteresowania dotyczące rozwiązywania problemów, stosunków społecznych i pracy z ludźmi, a także zaciekawienie motywami ludzkich czynów. Doradca stwierdził, że warto rozważyć wybór zawodu nauczyciela, prawnika lub psychologa.
Realistyczne oszacowanie zdolności pomoże ci uniknąć wyboru profesji, do której się nie nadajesz. Unikniesz tracenia czasu na bezowocne dążenia do osiągnięcia niemożliwego. Jeżeli dobrze grasz w tenisa lub golfa, możesz zostać graczem lepszym, niż jesteś, ale niekoniecznie wygrasz Wimbledon (chyba że jesteś wybitnie uzdolniony).
Widzieliśmy wiele osób starających się ponad siły i w efekcie rozżalonych, a nawet zniszczonych przez dążenie do zbyt ambitnych celów. Kilka lat temu syn jednego z naszych przyjaciół zrezygnował ze studiów, aby założyć zespół. Przecenił swój talent muzyczny i został boleśnie sprowadzony na ziemię.

Wiem, co mogę
Wiele osób pyta: "Skąd mam wiedzieć, co mogę, a czego nie mogę zrobić, dopóki nie spróbuję tego z całych sił?". Bob oszukiwał siebie, myśląc, że jest w stanie zostać sportowcem. Poszedł w ślady ojca i starszego brata - i doświadczył frustracji oraz upokorzenia. Sean, syn nauczyciela wychowania fizycznego w liceum, unikał sali gimnastycznej i boiska. Grał natomiast w szachy i w brydża - i odnosił sukcesy.
Jeżeli jakiś cel leży w granicach twoich możliwości, staraj się go osiągnąć wszelkimi siłami. Jeżeli jednak kosztuje cię to zbyt dużo wysiłku, powinieneś ponownie ocenić sytuację. Nie próbuj przebijać muru głową! Pamiętaj, aby zmieniać biegi. Jeżeli z twoich planów nic nie wychodzi i czujesz się zmęczony, zniechęcony i sfrustrowany, to najprawdopodobniej nadszedł czas, byś spróbował czegoś innego. Podążając w innym kierunku, docenisz rezultaty podejmowania nowych wyzwań i oddawania się swojej pasji.

Nie przebijaj głową muru

Co jest antidotum na błędne przekonanie? Jeżeli wciąż wierzysz, że nie ma rzeczy, których nie mógłbyś dokonać, rozważ następujące autosugestie:
• Poznanie swoich ograniczeń i pogodzenie się z nimi to nie błąd, lecz oznaka inteligencji.
• Niemożliwe do spełnienia sny często zmieniają się w nieustające koszmary.
• Ci, którzy podejmują się nadrobić zbyt duże braki, zwykle kończą na niczym.
• Będę uczciwie oceniać swoje możliwości, a gdy cel leży w moim zasięgu, będę do niego dążyć.
• Nie będę zabijać siebie, próbując dowieść niemożliwego.
• Po co brać na siebie więcej, niż jestem w stanie udźwignąć.
• Wiedzieć, co się może, jest równie ważne jak wiedzieć, czego się nie może.

Pamiętaj: możesz wiele osiągnąć, jeśli stawiasz sobie realne cele i wytrwale do nich dążysz.
Jeżeli uda ci się zmienić przekonanie głoszące, że "nie ma rzeczy, których nie mógłbyś dokonać", i wiele innych błędnych przekonań, prawdopodobnie staniesz się szczęśliwszy, bardziej pogodzony z życiem i ubędzie ci problemów.

Arnold A. Lazarus, Clifford N. Lazarus, Allen Fay,
oprac. Dorota Krzemionka-Brózda,
tłum. Jacek Bielas

Przeczytaj poniższe przekonania i wybierz te, z którymi się zgadzasz. Nie ma rzeczy, których nie mógłbyś dokonać. Odpoczynek to strata czasu. Najlepiej zawsze kontrolować innych. Nie należy tłumić negatywnych emocji. Rodzina i przyjaciele powinni cię kochać bez względu na wszystko. Bądź miły w każdej sytuacji. Nie mów niczego, co mogłoby urazić innych. Twoim celem powinna być doskonałość. Nie bój się odmawiać - jeżeli dasz im palec, wezmą rękę. Podczas dyskusji stawiaj ultimatum. Całkowita szczerość to najlepsza dewiza. Ciche dni to sposób na bliskich, którzy cię zawodzą. Jeżeli chcesz, aby coś było zrobione dobrze, zrób to sam. Gdy sprawy idą źle, znajdź winnego. Nie bądź egoistą! Najpierw pomyśl o innych. Nie okazuj swoich uczuć. Pierwsze wrażenie nigdy nie myli. Zawsze słuchaj rodziców. Sukces i pieniądze przynoszą szczęście. Gdy raz staniesz się ofiarą, będziesz nią zawsze. Uważnie rozważ wybrane przez siebie przekonania i... nie wierz w nie ani przez chwilę. Tekst opracowała Dorota Krzemionka-Brózda na podstawie książki "Jak nie wpaść w depresję", która ukaże się wkrótce nakładem Wydawnictwa WAM, pod patronatem "Charakterów".

W kwietniowych "Charakterach" piszemy o tym, czy można i co warto w sobie zmienić.
A ponadto:
- sto dobrych lat życia,
- sąd nad przesądem,
- czy dość ci ugodowości,
- kto rozpamiętuje swoje grzechy,
- co twój humor mówi o tobie,
- bariera dla kobiecej kariery,
- dodatek "i" o rozumieniu innych ludzi, języków, cierpień...
Szukaj w kioskach i salonach prasowych!
Specjalna oferta prenumeraty dla studentów. Za roczną prenumeratę (12 kolejnych numerów) zapłacisz nie 81, a 65 zł! To trzy egzemplarze "Charakterów" gratis. Więcej informacji: www.charaktery.onet.pl