Szczepionka na alergie pokarmowe coraz bliżej

Co więcej - zdaniem specjalistów rezultaty tych badań są bardzo obiecujące! – Podjęzykowe odczulanie pokarmami jest wciąż jeszcze w fazie prób, budzi jednak coraz większą nadzieję w miarę jak przybywa danych klinicznych. Trwa też proces doskonalenia samych szczepionek – mówi prof. Krzysztof Buczyłko, kierownik łódzkiego Centrum Alergologii. Dodaje, że naukowcy pracują obecnie nad wyodrębnianiem i dopasowywaniem kolejnych uczulających cząsteczek (białek), występujących w pokarmach. Te, które udało się w ten sposób wyodrębnić, są już produkowane w laboratoriach w formie sztucznych - idealnych do odczulania tzw. alergenów rekombinowanych. Na ich bazie powstają preparaty, które mogą być podawane chorym w formie szczepionek. Zdaniem naukowców w przypadku alergii pokarmowej najwygodniejszą i najskuteczniejszym sposobem będzie podawanie szczepionki doustnie (podjęzykowo). O skuteczności tej metody odczulania świadczą efekty stosowania w Europie już od ponad 20 lat (od  kilku lat w Polsce) szczepionek w formie kropel podjęzykowych, przeznaczonych do leczenia alergii na pyłki roślin, roztocze kurzu domowego czy kota oraz od niedawna, najnowocześniejszej formy, tabletek z alergenami pyłków traw. Pomagają one także już dziś w walce z alergiami krzyżowymi - jednoczesne uczulenie na te same białka zawarte w pyłkach roślin i pokarmach.

Jaja, mleko i orzeszki - na początek
Dr Teresa Małaczyńska, ordynator Oddziału Alergologii i Chorób Płuc gdańskiego Szpitala Dziecięcego „Polanki"dodaje, że w niektórych ośrodkach podejmowane są próby odczulania podjęzykowego potwierdzonej alergii na białka mleka krowiego, jaja kurzego, czy orzeszków arachidowych. – Wyniki są zachęcające, choć metoda nadal traktowana jest jako eksperymentalna i jest nadal jeszcze obarczona ryzykiem wystąpienia reakcji anafilaktycznej – mówi doktor.

Alergia na pokarmy, to coraz poważniejszy problem, przede wszystkim z trzech powodów. Po pierwsze:jedyną metodą zapobiegania jej jest unikanie źródeł alergii. Tymczasem wyeliminowanie z diety wszystkich pokarmów, które wywołują u nas niepożądaną reakcję jest bardzo trudne. Po drugie: zagrożeń – źródeł alergii – wciąż przybywa. Po trzecie: reakcje alergiczne na pokarmy mogą mieć bardziej gwałtowny przebieg niż te na pyłki.
Z szacunków, jakie przedstawia Polskie Towarzystwo Alergologiczne*wynika, że alergie pokarmowe dotykają dziś 6 proc. dzieci oraz 2 do 4 proc. dorosłych. U części dzieci alergie pokarmowe mijają z wiekiem. Reakcję alergiczną może powodować praktycznie każdy pokarm (zestawienie poniżej).  Najczęstsze objawy dotyczą skóry- wysypka, pokrzywka, świąd; układu pokarmowego -nudności, biegunka oraz układu oddechowego - duszności, kaszel, obrzęk krtani. W skrajnych przypadkach może pojawić się reakcja w postaci wstrząsu anafilaktycznego, którego konsekwencją może być nawet zgon. – Alergia na pokarmy jest jedną z głównych przyczyn odpowiedzialnych za reakcję anafilaktyczną, szczególnie u dzieci. Najczęściej występuje anafilaksja na orzeszki ziemne, w USA dotyczy to ok. 1,5 proc. populacji – mówi dr Małaczyńska. Dodajmy, że reakcja alergiczna na pokarm może być bardzo silna, nawet na niewielką ilość alergenu. Zdarza się, że wywołuje ją nawet zapach gotującej się w pobliżu potrawy, czy śladowe ilości uczulającego składnika zawarte w innym pożywieniu. Do najsilniej uczulających pokarmów należą białko jaja kurzego, mleko, ryby, skorupiaki, orzechy laskowe i orzeszki ziemne, a także produkty zawierające pszenicę.

Szczepionka sprawdzona w alergiach na pyłki i roztocze
Dlatego alergolodzy z ogromną nadzieją patrzą na wyniki prób klinicznych odczulania alergii na pokarmy za pomocą szczepionek podjęzykowych. Tym bardziej, że ta bezinwazyjna metoda doskonale sprawdza się już w tej chwili w leczeniu alergii wziewnych. Odczulanie, czyli immunoterapia alergenowa jest obecnie najskuteczniejszą metodą walki z alergią i jedynym przyczynowym sposobem jej leczenia we współczesnej medycynie. Jej nowoczesną metodą są szczepionki w postaci kropel lub tabletek podawanych podjęzykowo. Skuteczność i bezpieczeństwo tej metody zostały potwierdzone klinicznie, jest stosowana u dorosłych i dzieci od 5-go roku życia. – W moich doświadczeniach bezpieczna metoda podjęzykowa sprawdza się bardzo dobrze nie tylko w odczulaniu alergii wziewnych, ale także krzyżowych. Podczas odczulania na pyłek brzozy maleje jednoczesna alergia krzyżowa na jabłko czy inne owoce. Oczywiście tylko pod warunkiem, że w szczepionce znajdował się ów krzyżowy składnik – mówi prof. Buczyłko. Dodaje, że w Polsce wciąż nie ma szeroko zakrojonych badań alergii krzyżowej. Z tych, które są dostępne wynika, że w pyłkowicy około 1/4 do 1/3  pacjentów ma też objawy zależne od krzyżowo reagujących białek.  – Dla roztoczy i krewetek jest to prawdopodobnie około 10 procent, zaś dla sierści  i mięsa wciąż nie wiadomo dokładnie o jakiej grupie chorych mówimy. Warto jednak pamiętać, że występuje na przykład alergia krzyżowa na mięso królika bądź jagnięcinę u dzieci uczulonych na surowe mleko– dodaje prof. Buczyłko.

Na czym polega odczulanie podjęzykowe?
Alergen w postaci kropli lub tabletek podaje się na błonę śluzową pod językiem. Lek można podawać samodzielnie, w domu, poza gabinetem lekarskim. Dawkę kropli lub tabletkę nanosi się na błonę śluzową pod językiem. Szczepionkę należy przetrzymać w tym miejscu przez 2 minuty i następnie połknąć.
Krople nanosi się pod język przy użyciu specjalnego dozownika, który umożliwia łatwe i precyzyjne odmierzenie dawki szczepionki. Tabletki - najnowocześniejsza dziś forma odczulania, na razie dostępne są tylko w przypadku uczulenia na pyłek traw. Wkłada się je bezpośrednio pod język

Immunoterapia podjęzykowa składa się z dwóch etapów:
- Leczenia wstępnego, czyli przyjmowania codziennie coraz większych dawek alergenu aż do osiągnięcia dawki maksymalnej, odpowiedniej dla danego pacjenta. Ten etap trwa kilka dni: zwykle 9 -11 dla kropli i 3 dla tabletek. Pierwsza dawka kropli lub pierwsza tabletka powinna być przyjęta w gabinecie alergologa.
- Leczenia podtrzymującego, czyli regularnego przyjmowania, zwykle codziennie, ustalonej dawki maksymalnej.
W przypadku alergenów całorocznych (np. roztocze) leczenie musi być kontynuowane przez cały rok. W przypadku alergii sezonowej (na pyłek traw, drzew, chwastów) odczulanie podjęzykowe, może być prowadzone  okołosezonowo, kilka miesięcy w roku, przed i w trakcie sezonu pylenia. 
Aby odczulanie było skuteczne musi trwać minimum 3 lata (odczulanie całoroczne np. na roztocze) lub 3 kolejne sezony (odczulanie okołosezonowe np. na pyłek traw).

Jak zdiagnozować alergię pokarmową?
Aby potwierdzić reakcję kliniczną z podejrzanym alergenem pokarmowym przeprowadza się testy skórne, naskórkowe testy płatkowe oraz doustne próby prowokacji. Można również przeprowadzić specjalne testy krwi. Za pomocą tych metod nie można jednak określić ryzyka wystąpienia reakcji krzyżowej pomiędzy różnymi alergenami. W ostatnich latach rozwija się jednak coraz bardziej diagnostykaoparta na ocenie tzw. alergenów rekombinowanych (panalergenów), czyli cząsteczek składowych określonego alergenu wspólnych dla kilku alergenów.

Panalergeny występują właśnie w pokarmach pochodzenia zwierzęcego odpowiedzialnych np. za reakcję krzyżową, np. pomiędzy mlekiem krowim i kozim, żółtkiem jaja a mięsem kurczaka, czy białkiem jaja kurzego i przepiórczego.

Więcej informacji o odczulaniu znajdziesz na stronie: www.odczulanie.info

*Najczęstsze pokarmy, które mogą wywołać niewłaściwą reakcję immunologiczną organizmu to:

1. Zboża zawierające gluten (tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, pszenica orkisz, kamut lub ich odmiany hybrydowe) i produkty pochodne.
2. Skorupiaki i produkty pochodne.
3. Jaja i produkty pochodne.
4. Ryby i produkty pochodne.
5. Orzeszki ziemne/orzeszki arachidowe i produkty pochodne.
6. Soja i produkty pochodne.
7. Mleko i produkty pochodne (łącznie z laktozą).
8. Orzechy tj. migdały, orzechy laskowe, orzechy włoskie, orzechy nerkowca, orzechy pekan, orzechy brazylijskie, pistacje, orzechy makadamia i produkty pochodne.
9. Seler i produkty pochodne.
10. Gorczyca i produkty pochodne.
11. Nasiona sezamu i produkty pochodne.
12. Dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/kg lub 10 mg/l w przeliczeniu na SO₂.
13. Łubin i produkty pochodne.
14. Mięczaki i produkty pochodne.

Decyzją UE na opakowaniach wszystkich produktów zawierających te pokarmy musi znajdować się odpowiednie ostrzeżenie.