Jodorowsky na dvd w listopadzie

W 1968 jego szokujący debiut, „Fando i Lis”, spowodował zamieszki w Meksyku. Pełen przemocy undergroundowy „Kret” wprowadził pokolenie dzieci-kwiatów w lata 70-te, rozpoczynając amerykański fenomen Midnight Movies i przekształcając jego twórcę w ikonę kontrkultury. A świętokradczą, zrobioną na wzór alchemicznego eksperymentu, „Świętą Górą” dotarł do samej istoty sztuki filmowej.

Człowiek-orkiestra, nie do zdefiniowania. Bogactwo jego zainteresowań i profesji ma głębokie odzwierciedlenie w jego kontrowersyjnej twórczości. Megatwórca współczesnej sztuki, który - jak sam twierdzi – komunikuje się z widzem na poziomie podświadomości.

Dla potrzeb swojej praktyki terapeutycznej stworzył psychomagię i psychoszamanizm, za pomocą których leczy urazy psychiczne osób zwracających się do niego o pomoc. Jodorowsky jest także, razem z francuskim rysownikiem Moebiusem, autorem legendarnego cyklu komiksów "L'Incal"

Jako filmowiec, ALEJANDRO JODOROWSKY zadebiutował krótkometrażową etiudą La Cravate, która przez wiele lat uważana była za zaginioną. Jednakże początek jego filmowej kariery datuje się na rok 1968, kiedy to premierę na festiwalu w Acapulco miał Fando i Lis, film, który spowodował w Meksyku zamieszki i zmusił reżysera do ucieczki z kraju. Kultowymi już klasykami stały się jego dwa kolejne dzieła: Kret (1970), "surrealistyczny spaghetti western z elementami przemocy gratis", którym zachwycili się John Lennon i Yoko Ono, i który zapoczątkował fenomen Midnight Movies; oraz Święta Góra (1973) z jednymi z najbardziej groteskowych i niepokojących obrazów, jakie kiedykolwiek trafiły na taśmę celuloidową, najdroższa meksykańska produkcja filmowa tamtych czasów, sfinansowana przez The Beatles i wyprodukowana przez ich menadżera.

FANDO I LIS

(FANDO Y LIS / FANDO AND LIS: TAR BABIES)

reżyseria

Alejandro Jodorowsky

scenariusz

Alejandro Jodorowsky, na podst. dramatu Fernando Arrabala
Fando i Lis, będący ekranizacją sztuki Fernando Arrabala (wystawionej wcześniej przez Jodorowskiego na scenie), był na tyle szokujący i „zepsuty”, że po jego klęsce na Festiwalu Filmowym w Acapulco (8 czerwca 1972) dystrybutor, firma Cannon Films, zdecydowała się go ocenzurować. Po premierze Jodorowsky ledwo uniknął linczu i został dekretem burmistrza wyrzucony z miasta, a z Meksyku prawie deportowany. Plotka głosiła, że w scenie, w której mężczyzna pije krew Lis, użyto prawdziwej krwi aktorki. Jodorowskiego posądzano o wampiryzm, co miała potwierdzać niebywała chudość Diany Mariscal, grającej tytułową rolę. Reżyser oświadczył, że była ona wynikiem zaburzeń odżywiania.

KRET

(El Topo / The Mole)

reżyseria i scenariusz

Alejandro Jodorowsky
Kultowy film Jodorowskiego o grzechu, korupcji i oświeceniu doznanym na pustyni. Trudny do zaklasyfikowania z powodu swojej gęstej symboliki, perwersji, okrucieństwa oraz obrazowego odmalowania korupcji, degradacji i deformacji. Ten alegoryczny western był ulubionym filmem Johna Lennona. Wspólnie z Yoko Ono przedstawili Kreta światu, tworząc tym samym fenomen Midnight Movies – film jako pierwszy przez prawie rok był wyświetlany w Nowym Jorku na nocnych seansach, gdyż surrealistyczna fantazja Jodorowskiego zawierała sceny, których mainstreamowa publiczność nie była w stanie znieść. Nawet obecnie na niektóre z nich (tortury, kastracja, poniżenie seksualne, gwałt, bezmyślne morderstwo) patrzy się z trudem. W Meksyku, gdzie skandal po projekcji Fando i Lis nadal był żywy, odmówiono wysłania Kreta na festiwal w Cannes.

Niektórzy recenzenci prasy alternatywnej obwołali Kreta jednym z najwybitniejszych filmów w historii kina; ci z mainstreamu zarzucali dziełu przesadną przemoc i pretensjonalność; pisali, że to niedorzeczny zlepek surrealistycznych obrazów, nie mający nic do powiedzenia, którego jedynym celem jest eksploatowanie kontrkultury. Pomimo tej miażdżącej krytyki, Kreta obejrzały tłumy i od tamtego czasu film ma status kultowego. Odczytywany był przez wielu jako rezultat narkotycznych wizji; zgodnie z pogłoskami sami widzowie niejednokrotnie znajdowali się pod wpływem substancji odurzających.

John Lennon namówił swojego menadżera, Allena Kleina, do kupienia praw do filmu. Po kłótni Jodorowskiego z Kleinem, ten ostatni postanowił nigdy więcej nie pokazać „Kreta” światu. Przez ponad 30 lat film nie był dostępny w legalnej dystrybucji, co nie przeszkodziło mu jednak stać się dziełem kultowym. Po latach dawni wrogowie pogodzili się i „Kret” – w nowej, odnowionej wersji – miał swoją ponowną premierę na 44. Nowojorskim Festiwalu Filmowym.

ŚWIĘTA GÓRA

(La Montaña Sagrada /
/The Holy Mountain / The Sacred Mountain)

Reżyseria i scenariusz

Alejandro Jodorowsky

Alexandro Jodorowski nie tylko napisał i wyreżyserował Świętą Górę, ale również w niej wystąpił, skomponował muzykę, zaprojektował scenografię i kostiumy. Film został wyprodukowany przez firmę ABKCO Allena Kleina, menedżera Beatlesów. Po sukcesie Kreta Jodorowski zyskał uznanie Johna Lennona, który wspólnie z Yoko Ono postanowił wyłożyć pieniądze na kolejny film reżysera. Z budżetem 1,5 mln dolarów była to w tamtym czasie najdroższa produkcja meksykańska w historii. W 1973 film zagościł na wielu międzynarodowych festiwalach filmowych oraz był wyświetlany na kilku pokazach w Nowym Yorku i San Francisco. Reakcje były dosyć stonowane, a film nie trafił do szerokiej dystrybucji, gdyż Klein obawiał się, że nie jest wystarczająco komercyjny. Dopiero w 2006 razem z Kretem został pokazany w Cannes, a w 2007 roku oba filmy objechały Stany Zjednoczone i zostały wydany na DVD.

W Świętej Górze Jodorowski kontynuuje swoją krytykę społeczeństwa oraz poszukiwania duchowego oświecenia, tutaj w formie mistycznej wędrówki. Znacznie ostrzej niż w poprzednich filmach reżyser atakuje religię chrześcijańską, kulturę konsumpcyjną i systemy polityczne świata, zwłaszcza obu Ameryk.  Inspiracją do filmu było Wejście na górę Karmel Jana od Krzyża oraz Mount Analogue: A Novel of Symbolically Authentic Non-Euclidean Adventures in Mountain Climbing Rene Daumala, ucznia Gurdżajewa. Daumal zmarł przed ukończeniem swojej alegorycznej powieści, ale zaimprowizowane przez Jodorowskiego zakończenie filmu dopełnia dzieło pisarza. Film jest pełen alchemicznych iluzji, symboli Tarota, przemyśleń egzystencjalnych, krwi, przemocy, nagości, świętokradczych scen i perwersyjnego piękna.

Ukrzyżowany przez dzieci, a następnie wyratowany przez beznogiego karła złodziej wędruje przez miasto Meksyk. Z wyglądu przypomina Chrystusa, szybko zostaje uznany za Mesjasza. U kresu swej wędrówki dociera na szczyt wieży, do królestwa Alchemika (w tej roli sam Jodorowski). Tam zostaje przedstawiony grupie wybrańców, reprezentujących różne dziedziny życia. Pod wodzą Alchemika mają za zadanie odnaleźć Świętą Górę, na której szczycie mieszka 9 nieśmiertelnych, zabić ich i przejąć władzę nad światem. Wyruszają w wędrówkę, podczas której przechodzą serię psychicznych i fizycznych prób, by móc doznać mistycznego oświecenia i wykonać zadanie.

Konstelacja Jodorowsky

( La constellation Jodorowsky)

Reżyseria:

Louis Mouchet

Dokument o Jodorowskim, na który składają się m.in. rozmowy z artystą oraz innymi wybitnymi twórcami sztuki współczesnej zafascynowanymi jego osobą (Peter Gabriel, Moebius, Marcel Marceau, Fernando Arrabal).

"Konstelacja Jodorowski" jest dokumentalnym dodatkiem do filmów i komiksów pochodzącego z Chile artysty. Dodatkiem smakowitym, ponieważ sam Jodorowski okazuje się postacią równie oryginalną i fascynującą, jak jego filmowa, komiksowa i literacka twórczość.

Pierwsza część dokumentu Louisa Moucheta jest rejestracją wywiadu, przeprowadzonego z Jodorowskim. Przepytywany ze swadą opowiada o swoich filmach, komiksach, tarocie, magii, zagadnieniach teologicznych i filozoficznych... Rozmowa przeplatana jest wypowiedziami innych artystów: hiszpańskiego reżysera Fernando Arrabala, legendarnego mima Marcela Marceau, najwybitniejszego francuskiego rysownika i scenarzystę komiksowego Jeana "Moebiusa" Girauda oraz Petera Gabriela - znakomitego muzyka i byłego lidera Genesis. Wszyscy opowiadają o wpływie, jaki kontakt z Jodorowskim wywarł na tworzoną przez nich sztukę. Marceau opowiada o tym, jak drapieżna wyobraźnia współpracującego z nim przyszłego reżysera (w latach 60. głównie człowieka teatru) przyczyniła się do poszerzenia jego warsztatu mimicznego. Arrabal przybliża koncepcję wspólnego projektu z Jodorowskim, Teatru Panicznego, który w swoim czasie wyznaczał szczyt scenicznej awangardy. Moebius przedstawia historię "Diuny", głośnej produkcji sience-fiction, która co prawda nie doczekała się realizacji, lecz stała się impulsem do stworzenia epopei "Incal", będącej kamieniem milowym w historii europejskiego komiksu.

Petera Gabriela, nie znającego Jodorowskiego osobiście, seans "Kreta" zainspirował do napisania "libretta" do "The Lamb Lies On Broadway", wyśmienitego koncept albumu Genesis. Jaka szkoda, że w tym zaszczytnym gronie "zainfekowanych" przez Chilijczyka twórców musiało zabraknąć Johna Lennona. Zmarły tragicznie muzyk uznawał "Kreta" za najważniejszy obejrzany przez siebie film i razem z resztą The Beatles dofinansował kolejny projekt Jodorowskiego, "Świętą Górę".

O ile pierwsza część filmu ukazywała Jodorowskiego jako zajmującego gawędziarza i oryginalnego twórcę, druga odsłania inne jego oblicze, nieprzystające zupełnie do stereotypowego wizerunku ekscentrycznego mistyka, jakim zwykło się go określać. Widzimy artystę podczas jednego z autorskich sesji psychoanalizy. Zajęcia, które prowadzi, są atrakcyjnym połączeniem wykładu i warsztatów terapeutycznych. Alejandro Jodorowski nie jest tutaj wielką gwiazdą, dążącą za wszelką cenę do skupienia na sobie uwagi, lecz utalentowanym pedagogiem, życzliwym i pełnym cierpliwości wobec uczniów.

(...)

Paweł Hapka  /Źródło: Stopklatka/