Legenda Orląt Lwowskich, polskiej młodzieży walczącej o przynależność ich rodzinnego miasta do Polski, powstała tuż po zakończeniu walk o Lwów. Bohaterstwo młodych lwowian inspirowało do działania polityków, pisarzy, poetów, malarzy i rzeźbiarzy. Wyrazem hołdu dla bezgranicznego poświęcenia chłopców i dziewcząt, oprócz wierszy, piosenek, książek i obrazów, stał się Cmentarz Orląt – miejsce patriotycznych obchodów i zadumy nad trudną historią Polski.
Opis walk o Lwów w latach 1918-1920, sylwetki bohaterskich obrońców miasta, powstawanie i miejsce legendy Orląt w historycznej świadomości Polaków to treść tej książki.
O Autorze:
Profesor Stanisław Sławomir Nicieja, historyk, biografista, eseista, długoletni rektor Uniwersytetu Opolskiego, senator V kadencji, jest autorem kilkunastu książek, setek artykułów i wielu dokumentalnych filmów telewizyjnych. Dzięki książkom Cmentarz Łyczakowski we Lwowie, Cmentarz Obrońców Lwowa, Twierdze kresowe Rzeczypospolitej, czy Kresowe Trójmiasto. Truskawiec-Drohobycz-Borysław zyskał rangę wielkiego znawcy Polskich Kresów. Z pasją i literackim wyczuciem pisze o ich trudnej historii, dawnych i współczesnych mieszkańcach i dzisiejszej sytuacji.
Fragment książki:
Tymczasem do oddziałów polskich oraz do punktu zbiorczego w „Łozińcu” zaczęli ściągać tłumnie ochotnicy, najczęściej młodzi chłopcy, którzy wymykali się z domu rodzicom. Byli wśród nich uczniowie, studenci oraz słynni lwowscy batiarzy – łobuziacy. Przynosili z sobą strzelby myśliwskie, archaiczne stare karabiny, pamiętające czasy powstania styczniowego, pistolety, które zdobiły gabinety ojców, nadające się raczej do pojedynków niż do walki frontowej. Ale najczęściej szli z gołymi rękami. To właśnie spośród nich śmierć zbierze najobfitsze żniwo. Mieli w sobie płomienny patriotyzm, dziecięcą pewność siebie i bezbronność. To o nich Kornel Makuszyński napisze później:
„Bo w tym przeklętym Lwowie nigdy nie znają miary. Do diabła wreszcie z tym miastem, które wszystkim jak sęp żarłoczny serce wyjada, jak i mnie wyjadło. Ni mniej, nie więcej tylko dwa tysiące grobów wydęło się w tej mieścinie psiakrewskiej, a wśród nich sto trzydzieści cztery nie wiadomo nawet, do kogo należy? Właściwie to wiadomo, sto trzydziestu czterech smyków, bosych i tak obdartych, że nawet odartych z nazwiska, porwało karabiny i poszło na śmierć. Znam cię jeden z drugim! Tyś sprzedawał gazety pod Hotelem George’a, a tyś uśmiechał się do mnie pędraku słodki, prosząc o niedopałek papierosa; tyś kradł jabłka w cudzym ogrodzie, a ty tak cicho śpiący, z raną od kuli w czole, nadaremnie udajesz niewiniątko i robisz miny, że mnie nie znasz. A któż to mi wytłukł kamieniem szyby, kiedyś się bawił w wojnę przy ulicy Małeckiego? O, chłopaki wy moje, o cudne chłopaki, dzieci królewskie! – Nie macie nazwisk, pewnie dlatego, że każde choć najwspanialsze, jest dla was za małe”.
Humorystycznym, a zarazem wzruszającym obrazkiem musiało być, gdy po zaciętej strzelaninie podchodził do starszego żołnierza taki 14-letni „ochotnik” i pokazując mu wyższy od siebie samego, rozgrzany od palby karabin, prosił uprzejmie: „Nie mogę załadować zamku, niech mi towarzysz pomoże”.
Spis treści:
PROLOG
ROZDZIAŁ I Czyj ma być Lwów?
1. Geneza konfliktu
2. Zamach stanu
3. Walka i polskie zwycięstwo
4. Odsiecz
5. Narodziny legendy
ROZDZIAŁ II Panteon Chwały i kość niezgody
1. Idea Panteonu i jej realizatorzy
2. Projektant cmentarza i jego wizja
3. Budowa kaplicy, katakumb i Pomnika Chwały
4. Firma Aleksandra Króla i współpracujący z nią rzeźbiarze
5. Ostatni rok pokoju
6. Okupacja i repatriacja
7. Zagłada cmentarza
8. Jak Feniks z popiołów
9. Kość niezgody
10. Ukraiński łyczakowski Panteon Chwały i Pamięci
11. Trudna droga pojednania
12. Pojednanie nad mogiłami
ROZDZIAŁ III Sławni obrońcy
1. Najmłodsi
2. Sanitariuszki, kurierki, samarytanki
3. Obrońcy Persenkówki – reduty śmierci
4. Ochotnicy znad Wisły i Warty
5. Lotnicy polscy – koledzy Bastyra
6. Lotnicy amerykańscy – eskadra „Kościuszki”
7. Piechurzy francuscy
8. Obrońcy Zadwórza – polskich Termopil
9. Grób Nieznanego Żołnierza
10. Symboliczny grób rarańczyków
11. Dowódcy i politycy
EPILOG
Aneks