Smakując tradycyjnych świątecznych potraw czy biesiadując w oczekiwaniu na Nowy Rok, warto dowiedzieć się o dawnych zwyczajach kulinarnych, np. jakie były ulubione potrawy harnasiów zbójnickich, które spożywali podczas uroczystych biesiad na polanach górskich.
Szlak Zbójników Karpackich i Wydawnictwo Bezdroża zapraszają w kulinarną podróż po krainie opryszków, tołhajów i hajduków grasujących ze swoimi bursami po całym łuku Karpat. Na brak jadła i napoju nie mogli zbójnicy na ogół się uskarżać. Podstawowym ich pożywieniem był ser owczy i baranina. Za napój służyło im mleko lub żętyca.
Zbójnicy mieli specjalny sposób przyrządzania mięsa. Zabitą owcę, zwykle najtłustszą, rozcinali na dwie części i ze wszystkim, tj. z wątrobą, płucami, czysto wymytymi wnętrznościami gotowali w kotle na słodkim mleku z dodaniem pół kwarty masła na dwie owce. Po godzinnym gotowaniu w mleku mięso było już dostatecznie miękkie i zdatne do jedzenia. Smak jego był przyjemny, nieco słodkawy. Ten sposób gotowania mięsa był praktykowany przez zbójników już w XVII w.
Zbójnicy byli ostrożni w spożywaniu posiłków - dopóty nie jedli i nie pili, póki nie spróbował poczęstunku gospodarz. Po udanych napadach zbójeckich urządzali uczty z tańcami i popisami sprawności strzeleckiej. W biesiadach połączonych z piciem gorzałki zwykle nie uczestniczył harnaś i jeden ze zbójników wyznaczony do roli strażnika.
U zbójników siła była wielka, chociaż jedli przeważnie owsianą bryję z mlekiem,
mięso baranie, nieraz przymaszczone borsuczym lub niedźwiedzim sadłem.
"Zbójnicy posiadali pewien charakterystyczny jadłospis oraz określony sposób przyrządzania i spożywania potraw, wspólny na terenie całych polskich Karpat, a także, z niewielkimi różnicami, na pozostałym obszarze karpackim" - opowiada Leszek Młodzianowski, twórca Szlaku Zbójników Karpackich. "Rodzaj spożywanych potraw, sposób ich przyrządzania i konsumpcji był rezultatem określonych warunków, bytowania zbójników, tak więc inaczej odżywiano się w czasie pobytu w górach - pochody, ukrywanie się itp., inaczej przebywając we wsi - ukrywanie się, zimowanie, udział w uroczystościach, jak np. wesela, inaczej znów w miejscach publicznych - karczmy, jarmarki" - dodaje.
Zbójnicy mieli swoje noże, łyżki i kubki i używali ich wszędzie, nawet tam, gdzie była zastawa, np. w karczmach. Można przypuszczać, że powodem było tu przyzwyczajenie do przedmiotów codziennego użytku lub chęć zaimponowania bogactwem (noże i kubki często były bardzo drogie, bogato zdobione), albo że chodziło, być może, podobnie jak w wypadku przyrządzania potraw, o bezpieczeństwo, tj. zabezpieczenie się przed otruciem czy uśpieniem.
Pożywienie zbójników, podobnie jak strój, stanowiło ważną funkcję wyróżniania zbójników jako grupy społecznej ze wskazaniem na jej wyższą społeczną pozycję.
Zbójnicy bowiem, w porównaniu z innymi mieszkańcami wsi karpackich odżywiali się o wiele lepiej. Ogromna ilość spożywanych przez nich potraw i napojów to jeden z wątków podań o zbójnikach, element zbójnickiego mitu. Odrębność zbójników przejawiała się nie tylko w ilości i jakości spożywanych potraw, ale także w zachowaniu towarzyszącym spożywaniu posiłków w miejscach publicznych, np. w karczmach.
Więcej o pasjonujących zwyczajach i historii zbójników można przeczytać na stronie internetowej www.zbojnickiszlak.pl, największym na świecie portalu internetowym poświęconym zbójnictwu karpackiemu. Inicjatywa Szlaku Zbójników Karpackich, której patronuje Wydawnictwo Bezdroża, ma na celu rozwój turystyki i krajoznawstwa oraz rozpowszechnienie wiedzy na temat folkloru, regionalizmu, historii, zwyczajów i obyczajów górali jakże malowniczego i pełnego śladów historii regionu karpackiego. Szlak prowadzi przez teren pięciu krajów - Polskę, Słowację, Czechy, Ukrainę i Rumunię.
W załączeniu obszerny artykuł o zwyczajach kulinarnych zbójników karpackich.
Przypominamy także o bezdrożowym konkursie kulinarnym na potrawę świąteczno-noworoczną z różnych regionów i krajów świata, który trwa do 3 stycznia 2010 r. Więcej informacji na stronie:
http://www.bezdroza.com/konkurs_swiateczny.html.
poleca:
