Portugalskie wiersze trafiły pod polskie strzechy

Gdy świat zamykał się, izolował i wprowadzano kolejne etapy lockdownu i izolacji pomiędzy pojedynczymi osobami, rodzinami, społeczeństwami, a nawet całymi państwami, Katarzyna Nazaruk (pseudonim literacki Katarina Lavmel) - filigranowa dziewczyna z Polski, którą los rzucił do Portugalii, postanowiła realizować działanie odwrotne. Podjęła trud budowy „pomostów” między ludźmi, w czasie gdy wszystkie formy więzi i relacji międzyludzkich się rozpadały. Zdecydowała się łączyć ludzi za pomocą słów. Słów starannie dobranych i uplecionych w misterną siatkę myśli wyrażonych wierszem, czyli poezją.

Pomysł wydania zbioru polskich i portugalskich wierszy zrodził się nieco wcześniej i wynikał z jej pasji tworzenia poezji oraz z zachwytu pięknem Portugalii - kraju, w którym poetka od niedawna mieszka. Pandemia była tylko dodatkowym bodźcem do działania i wywołała w niej postawę buntu przeciw okrutnej rzeczywistości. Podjęcie trudu stworzenia antologii było formą jej sprzeciwu przeciwko niszczycielskiemu działaniu koronawirusa.

- Choroba szerzyła się w kolejnych krajach Europy, opanowała świat. Antologia powstała w bardzo trudnym okresie dla nas, dla kultury – zagubienie, osaczenie strachem, defetyzm. Ludzie przywdziali maseczki, które symbolicznie zakryły im usta. Sparaliżowani obawami o życie, przyszłość ich rodzin - zamarli, odsunęli plany twórcze, artystyczne. Mimo to pukałam do drzwi poetów z Polski i tych, poznanych w Portugalii, abyśmy przeciwstawili się zalewającej fali „cienia”. Nie ma zgody na to, by strach odebrał nadzieję, cele, zniszczył marzenia – pisze Katarina Lavmel we wstępie do zredagowanej przez siebie antologii poezji polsko – portugalskiej.

Efektem jej działań jest okazale wydany wybór wierszy polskich i portugalskich „Azulejo chabrem ubrane". Właśnie trafił on pod „polskie i portugalskie strzechy”.

- Zależało mi na tym, by pokazać, co mnie inspiruje, by zaprezentować magiczność odmiennych kultur. Stworzyć pomost, na którym twórcy nie tylko zbliżą się do siebie, lecz więcej - by spotkali się w jednym Poetyckim Porcie... - napisała Lavmel we wstępie do antologii.

Tomik „Azulejo chabrem ubrane" zawiera wiersze 17 portugalskich poetów (m.in. Fernando Cabrita, Sary F. Cost i, Sary Timóteo) i 17 polskich twórców. Zaprezentowano je zarówno w oryginalnej wersji językowej, jak i w tłumaczeniu (wiersze portugalskie tłumaczone na język polski, a wiersze polskie na język portugalski). Publikacja ta został wydany w ubiegłym roku w Polsce przez Fundację Duży Format ale dopiero teraz, z powodu pandemii koronawirusa, odbywa się jej promocja. Wcześniej odbyły się już spotkania literackie na terenie Portugalii (w Lizbonie, Faro, Tavirze) z udziałem szerszego grona portugalskich poetów, których wiersze są w niej zamieszczone. Wydanie tej antologii życzliwie odnotowała już portugalska prasa, telewizja i liczne rozgłośnie radiowe. Teraz nadszedł czas na prezentację wydawnictwa w Polsce.

- W wierszach Portugalczyków szumi ocean, spadają z drzew dojrzałe pomarańcze, płyną galeony, ludzkie troski przeglądają się w lustrach natury. Wiersze polskich autorów eksplorują wewnętrzne światy, burzliwą pogodę emocji, pachną tęsknotą, pragnieniem przestrzeni. Każdy autor wnosi do wspólnej mozaiki swoją dykcję, energię, sposób obrazowania, o co troskliwie zadbali tłumacze wierszy: Anna Skwarek i Gabriel Borowski – napisała Daria Danuta Lisiecka w swojej recenzji do tego tomiku wierszy.

Obecnie w wielu polskich bibliotekach odbywają się spotkania poetyckie, na których prezentowana jest portugalska i polska poezja pochodząca z tej antologii.

Jedno z takich spotkań miało miejsce w gminie Kobylnica (wieś gminna w woj. pomorskim koło Słupska). W Gminnym Centrum Kultury i Promocji odbyła się prezentacja dwujęzycznej zbioru poezji polskiej i portugalskiej "Azulejo chabrem ubrane".

Uczestniczyła w nim dwójka portugalskich poetów: Sara Timoteo i Fernando Cabrita oraz grono poetów z powiatu słupskiego w województwie pomorskim: Bożena Łazorczyk, Mieczysław Krymski, Teresa Ławecka, Grzegorz Chwieduk, Małgorzata Wątor oraz autorka projektu Katarina Lavmel. Spotkanie z portugalskim poetami prowadził prof. Daniel Kalinowski z Akademii Pomorskiej w Słupsku. Wiersze prezentowane były w językach, w jakich zostały napisane i w tłumaczeniach, dzięki czemu można było poznać nie tylko przesłanie prezentowanej poezji, ale również usłyszeć ją w języku portugalskim, niezbyt często słyszanym w naszym kraju.

Czytanym wierszom towarzyszyła prezentacja multimedialna, w trakcie której wyświetlane były zdjęcia ukazujące uroki portugalskiego krajobrazu oraz fotogramy poetów z Polski i Portugalii, których wiersze znalazły się w antologii.

Dzieło budowania pomostów pomiędzy narodami, podjęte przez młodą poetkę jest szczególnie cenne, tym bardziej że Portugalia i jej kultura są w Polsce stosunkowo mało znane, a przykładów przenikania się obu kultur i owocnej współpracy w tej sferze jest stosunkowo niewiele.

Katarina Lavmel nie ogranicza się tylko do budowania pomostów kulturowych z Portugalią, ale buduje je też pomiędzy Polską i Hiszpanią. Jest prezeską Stowarzyszenia Polsko - Iberyjskiego Arendi Cultural ACAPI, W tym roku ukazała się jej antologia poezji polskiej i hiszpańskiej - LOGOS.

Antologia polsko- portugalska "Azulejo chabrem ubrane"/Azulejo vestido com centaureas (Fundacja Duży Format, Warszawa 2020). Red. Katarina Lavmel. Książka wydana przy wsparciu Starostwa Powiatowego w Słupsku, Ambasady Polskiej w Lizbonie i Gminy Kobylnica.

Jerzy Niemociński