Niespodziewanie obie te tak różne sprawy okazują się ze sobą mocno związane, a największą trudnością okazuje się to, że wszystkie wątki przecinają się w swojskim otoczeniu jego własnego domu, podwórka, wśród - na pozór -  tak dobrze znanych sąsiadów. Śledczy potrzebuje całej swej niezwykłej intuicji, by z gąszcza podsuwanych mu usłużnie hipotez i fałszywych śladów, z plątaniny rodzinnych swarów, miłosnych namiętności, politycznych intryg i podejrzanych interesów wydobyć prawdziwy trop.

Nota o autorze:

Leonid Abramowicz Józefowicz ur. się 18 XII 1947 r. w Moskwie w rodzinie urzędnika, ale dzieciństwo i młodość spędził w Permie. W r. 1970 ukończył tamtejszy uniwersytet (historię), ma tytuł kandydata (odpowiednik naszego doktora) nauk historycznych. Pracował jako nauczyciel historii w szkole średniej, pisał prace naukowe (monografia o rosyjskim ceremoniale dyplomatycznym w w. XV-XVII, zbiór szkiców historycznych "Najsłynniejsi samozwańcy").

Jako beletrysta debiutował w roku 1977 powieścią „Zaręczyny z wolnością”, inne jego powieści (oprócz trylogii o Putilinie) to Jeźdźcy z piasków (na podstawie jednej z licznych legend o baronie Ungernie) i kryminał historyczny Kazaroza (o prowadzonym w 1920 roku śledzwie w sprawie zabójstwa aktorki i śpiewaczki Zinaidy Kazarozy).

Publikuje prozę w miesięcznikach "Znamia" i "Drużba Narodow", recenzje w „Nowyj Mir”.

Nakładem naszej oficyny ukazały się dwa pierwsze tomy  trylogii o Putilinie: Kostium Arlekina i Dom schadzek. Niebawem część ostatnia - Książę wiatru, za którą  Józefowicz otrzymał w roku 2001 nagrodę „Nacjonalnyj bestseller”.

Fragment książki:

Rozdział 2

Znak siedmiu gwiazd

Następnego dnia, w niedzielę, Iwan Dmitriewicz obudził się w posępnym nastroju. Nie spał z żoną, bo ta nie wybaczyła mu wczorajszego wyjścia z domu, a w samotnym łożu jeszcze mocniej dręczyła go myśl o możliwych służbowych nieprzy­jemnościach. I po co się tak starał?

Ubrał się, poszedł do pokoju dziecinnego, gdzie wszystko — parapet, stół i posłanie syna — było zapaskudzone przez swo­bodnie fruwającego po pokoju szczygła. Wanieczka nabrał zwy­czaju otwierania klatki, żeby Fomka mógł nacieszyć się wolno­ścią. Nie było to dla jego ojca nic nowego, ale że humor miał jak po przepiciu, ptasie bezeceństwo doprowadziło go do szału. Zręcznie nakrył szczygła chusteczką, złapał biedną ptaszynę i za­niósł do okna. Natychmiast wyrzucić tego łotra z mieszkania! Wanieczka obudził się, zawył i rzucił się do ojca. Przybiegła żona, która wi­docznie przez noc uzmysłowiła sobie częściowo swoją winę i dlatego wbrew zwyczajowi stanęła po stronie męża.

Daremnie Wanieczka, w samej koszulce, padał na kolana, szlochał, chwytał rodziców za ręce. Ani matka, ani ojciec nie ulegli jego błaganiom, łzom i wspartym przysięgami zapewnie­niom, że nigdy, przenigdy nie będzie już wypuszczał szczygła z klatki. Łajdak Fomka został skazany na wygnanie. Co prawda, użaliwszy się nad Wanieczka, ojciec ustąpił mu w jednej spra-wie: zgodził się wypuścić Fomkę nie w mieście, ale w jego naturalnyrn środowisku.

Po niewesołym śniadaniu wzięli klatkę ze szczygłem i dorożką pojechali do podmiejskiego lasku. Wanieczka uspokoił się, ale jeszcze miał czkawkę od niedawnych szlochów. Wreszcie dotarli do miejsca, gdzie postanowiono darować Fomce wol­ność. Las był tu niezbyt gęsty, letniskowy. Żadnych jastrzę­bi, których obawiał się Wanieczka, za to robaków obfitość. W dodatku dzień okazał się taki ciepły, że znów z jakichś szcze­lin powyłaziły komary i motyle. W najbliższym czasie śmierć głodowa Fomce nie groziła. Kiedy otworzyli klatkę, ptaszek ochoczo z niej wyfrunął, na pożegnanie zapiszczał coś takiego, co Wanieczka zinterpretował jako obietnicę wiecznej pamięci i miłości, po czym zginął gdzieś w przezroczystym powietrzu ostatniego letniego dnia.

Wkrótce syn pocieszył się znalezionym grzybem. Najpierw zostawił go wiewiórkom, przygotowującym sobie zapasy na zimę, ale potem zobaczył jeszcze jeden i ten grzyb już ze­rwał, po czym wrócił do pierwszego. Kłaść ich nie było gdzie, więc wepchnął je do klatki. Po półgodzinie leżało w niej kilka spróchniałych rydzów, dwie surojadki i jeden koźlarz. Wanieczka nie mógł się na nie napatrzeć, ale potem uderzył się boleśnie w nogę, zmęczył się, zaczął kaprysić i za karę wszystkie te skarby zostały koło drogi bezlitośnie wyrzucone na ziemię.

— A masz, a masz, jak nie umiesz się zachować — dogady­wał Iwan Dmitriewicz, wysypując z klatki resztki grzybowych paprochów. — Natychmiast do domu!

Chwycił za rękę zdrętwiałego z żałości Wanieczkę i po­wlókł go za sobą. Mały chlipał cicho, a jego ojciec, ostygnąwszy z gniewu, zaczął wątpić w zasadność tak okrutnej kary.

— Dlaczego tak się zachowujesz? — mówił coraz mniej pewnie. — Czy ci nie wstyd, że tak mnie wyprowadziłeś z rów­nowagi? Powinieneś się wstydzić takiego zachowania.

Wanieczka milczał, a Iwan Dmitriewicz oddawał jedną po drugiej swoje pozycje:

— Wyprowadziłeś mnie z równowagi swoim zachowaniem, mnie
jest wstyd, a tobie, wygląda na to, nie wstyd? Nie, braciszku, obaj powinniśmy przyznać się...Ja na przykład wstydzę się, że się nie pohamowałem i wy­buchnąłem. Przyznaję, jestem winny. A ty? Tobie nie wstyd?

O jakieś pięćdziesiąt kroków przed sobą zobaczył na skraju lasu dwie postaci, męską i kobiecą: ta parka szukała czegoś w trawie. Kobieta, jak się zdaje, była niezbyt przejęta stratą, leniwie gmerała wokół siebie parasolką, mężczyzna natomiast przykucnął i starannie obmacywał ziemię dłońmi. Putilin nie bez zdziwienia rozpoznał w nim młodszego Kukolewa, który teraz powinien szukać nie upuszczonej portmonetki czy dam­skiej chusteczki, lecz zaginionej matki.

— Heej! — zawołał z daleka. — Witam sąsiada!

Kobieta stała do niego plecami, na wpół przysłonięta drze­wem, toteż nie zdążył się jej przyjrzeć. Na dźwięk jego głosu czemuś szparko umknęła w krzaki.

—   Co pan tu zgubił? — spytał Iwan Dmitriewicz.

—   Głupstwo. Półrublówkę upuściłem.

—   To też pieniądz. Pomóc panu?

—   Nie trzeba. — Kukolew podejrzliwie zmrużył oczy. — Dawno pan mnie obserwuje?

—   Dopiero co podszedłem. No jak, Marta Nikiticzna się znalazła?

—   Na razie nie.

—   Ale był pan u brata w miejskim mieszkaniu?

—   Proszę posłuchać: dlaczego to tak pana interesuje?

—   Dziwne pytanie.

—   Nie dziwniejsze niż nasze spotkanie. Jak pan się tu zna­lazł?

—   To coś niezwykłego? Jestem z synem na spacerze. Nie­dziela, zachciało nam się pójść na grzyby.

—   A gdzie macie zamiar je kłaść? Nie widzę koszyka.

—   A choćby tu można — pomachał Iwan Dmitriewicz wię­zieniem Fomki.

—   Zawsze pan chodzi na grzyby z klatką dla ptaków?

—   Niech pan spyta jeszcze, czy noszę wodę sitem. W klatce był szczygieł.

—   I gdzie on teraz?

—   Wypuściliśmy go.

—   Żeby zrobić miejsce dla grzybów?

—   Na to wychodzi. Chociaż, oczywiście...

—   A grzybów nie znaleźliście?

—   Dlaczego? Znaleźliśmy — Iwan Dmitriewicz zerknął na Wanieczkę. — Dobre grzybki znaleźliśmy.

—   W takim razie, przepraszam, gdzie one są?

—  Wyrzuciłem...

—  Mówi pan, że znaleźliście dobre grzybki i wyrzucił je pan?

—  Tak, tak wypadło.

—  Żeby zamiast nich znów wsadzić do klatki szczygła, na którego w tej chwili właśnie polujecie. Jasne — kiwnął głową Kukolew. — Teraz wreszcie mi pan wszystko bardzo przystęp­
nie objaśnił. Logiki nie można panu odmówić. Każdy kolejny pański postępek lekko i w sposób naturalny wynika z poprzed­niego, a razem wzięte po prostu porażają celowością.

—  Pan mi nie wierzy? — zmieszał się Iwan Dmitriewicz.

—  A pan na moim miejscu by uwierzył?

—  Ale dlaczego miałbym kłamać?

—  Kto tam pana wie. Pamiętam, że wczoraj pan mi nawet za czerwońca nie chciał uwierzyć. Zażądał pan pięćdziesięciu rubli.

Putilin uśmiechnął się:

—  Nie miał pan świadków.

—  A pan ma?

—  Proszę bardzo, syn potwierdzi... Wanieczka, powiedz wuj­kowi Jaszy.

Ale chłopiec spuścił głowę i milczał mściwie, nie chcąc w ża­den sposób pomagać swojemu krzywdzicielowi. Nie przypad­kiem uważano, że Wanieczka charakterem wdał się w ojca.

—  Niech pan nie uczy dziecka mówić nieprawdy — uśmiech­nął się Kukolew. — Lepiej proszę powiedzieć uczciwie, kto po­lecił panu mnie szpiegować?

—  Co-o?

—  Niech pan powie, a ja daję słowo, że to pozostanie mię­dzy nami.

—  Drogi panie...

—  Jeśli pan nie powie — uprzedził Kukolew — ja i tak się dowiem. Dla pana to będzie tylko gorzej.

—   Pan oszalał! — rozzłościł się śledczy.
Nagle olśniło go:

—   Raptem o pięćdziesiąt kroków stąd, tam właśnie leżą.

—   Kto leży? — wzdrygnął się Kukolew.

—   Kto, kto! Grzyby, które wyrzuciłem.
-Aha...

—   Chodźmy, jeśli pan nie wierzy, pokażę je panu.

Kukolew chętnie przyjął propozycję:

— No cóż, chodźmy.

' Już przedtem zachowywał się jak przepiórka, próbująca wywabić lisa jak najdalej od swego gniazda: podczas rozmowy uparcie, chociaż niepostrzeżenie, usiłował odciągnąć policjan­ta od miejsca, gdzie skryła się w krzakach kobieta z czerwoną parasolką. Ta zaś przez cały czas nie dawała znaku życia.

— Idźmy, idźmy.

Dotarli do rosnącej przy drodze starej brzozy z wyłażącymi na powierzchnię korzeniami, koło której, jak dokładnie pa­miętał Iwan Dmitriewicz, wywalili te nieszczęsne grzyby, ale jakoś ich tam nie było. Gdzieniegdzie żałośnie szarzał roznie­siony wiatrem grzybowy pył, ale Kukolew nie zechciał nawet na to spojrzeć. Rzeczywiście, trudno było uznać te paprochy za dowód.

—   Ki diabeł! — zmieszał się Putilin, czując, że wychodzi na kompletnego idiotę.

—   No, no — mruknął Kukolew.

—   Pewnie jakiś letnik się pożywił. Dzisiaj niedziela, pełno ich w lesie.

Przypuszczenie miało sens: niedaleko migały na polanie kapelusze ze wstążkami, słychać było dziecięce śmiechy, ale Kukolew nic z tego nie chciał zauważić.

— Czyli grzybów nie ma, a waszegu"szczygła tym bardziej nie znajdaierny — powiedział.

— Jak Boga kocham, tutaj leżały. Wanieczka, powiedz, chłopczyku — poprosił przypochlebnym tonem Iwan Dmitriewicz.

Syn milczał, oczka błyskały mu złośliwie spod matczynych brwi. Mściwością wdał się w ojca, uporem — w matkę.

— Ot co, panie Putilin — spokojnie powiedział Kukolew. — Niech pan powie, kto kazał panu mnie śledzić i ile panu zapłacił. Dam panu dwa razy więcej.

Wyjął pugilares.

— Tfu! — policjant splunął z wściekłością i chwycił Wanieczkę za rękę.

—   Uważaj pan! — zawołał Kukolew. — Będzie pan żałował!
Putilin zatrzymał się, wziął pod boki i odpowiedział:

—   Ha! A co niby pan mi zrobi!
Kukolew pstryknął paznokciem w portfel.

— Pańscy zwierzchnicy mogą się okazać mniej zasadniczy. Czekają pana nieprzyjemności.

I ten też! To ci dopiero rodzinka. Iwan Dmitriewicz zmusił się wysiłkiem woli do zachowania spokoju.

— Na policję rzucają najrozmaitsze oszczerstwa — powiedział tonem przyjacielskiego zwierzenia. — Jesteśmy i łapownikami, i pijakami, i leniami. Mówią też, że kumamy się z kryminalista­ mi, mamy przyjaciół wśród złodziei i morderców. Albo nawet sami wpadamy nocą do złodziejskich melin, w karcięta z nimi pogrywamy. Ale jak rozumny człowiek, taki jak pan, może wie­rzyć w takie bzdury! Przecież jeśli, na przykład, skład z pańskimi towarami spali się przypadkowo albo nocą w pańskiej sypialni pojawi się jakiś Kain z nożykiem, żeby poderżnąć panu gardło, nie przyjdzie panu do głowy obwiniać o to policję. Prawda, drogi sąsiedzie? I tym bardziej co ma tu do rzeczy skromny agent poli­cyjny, w pełni zależny od przychylności  zwierzchników?

Powiedziawszy to, Iwan Dmitriewicz wzdrygnął się. Wydało mu się, że na twarzy Kukolewa, niczym odbicie tych wywoła­nych urazą słów, pojawiło się nagle piętno śmierci. Zamajaczyło na mgnienie oka, nieuchwytnie oszpeciło, zaostrzyło rysy i na­tychmiast rozwiało się w blasku słońca.

W ogóle to przy dziennym świetle znaki wróżebne trudno odczytać nawet tym, którzy mają dar rozumienia tego tajemne­go pisma. Pan Bóg skrywa je przed śmiertelnymi. Za to władca nocy, ten, rozumie się samo przez się, sprzyja ciekawym.

Co w tej chwili poczuł jego rozmówca i sąsiad, Putilin ni­gdy się nie dowiedział.

— Żartowałem — oświadczył pojednawczo.

Kukolew nie odpowiedział. Odwrócił się w milczeniu i po­szedł z powrotem w stronę krzaków, za którymi kryła się jego lękliwa przyjaciółka. Tam spośród żółci i zieleni z lekka przezie­rała biała suknia i purpurowiała parasolka. Wąziutkie pasemko czerwonego jedwabiu — pan Iwan dobrze je zapamiętał.