Uzębione kurczęta

Artykuł na ten temat zamieszcza pismo "Current Biology".

Choć zęby występowały u przodków ptaków - około 70-80 mln lat
temu - to u współczesnych przedstawicieli ptasiej gromady trudno
dopatrzyć się śladów uzębienia. Utraciły je w toku ewolucji, która
w zamian za to zaopatrzyła je w inne struktury - dzioby. Dzioby
powstały na drodze modyfikacji szczęki i żuchwy. Poza tym, u
niektórych gatunków ptaków szczęki są wyposażone w specjalne
zrogowaciałe struktury.

Już wcześniej naukowcom udało się wykazać, że formujące się
szczęki zarodków kurcząt można pobudzić do wytworzenia zębów pod
wpływem kontaktu z tkanką, która daje początek zębom u myszy czy
jaszczurek.

Teraz badacze z Uniwersytetu Stanu Wisconsin w Madison oraz
Uniwersytetu w Manchesterze wykazali, że u współczesnych ptaków
zęby mogą powstawać nawet bez instrukcji zapożyczonych od gryzoni
czy gadów. Zdaniem autorów najnowszej pracy, ich odkrycie oznacza,
że organizmy mogą nawet przez miliony lat utrzymywać zdolność do
tworzenia utraconych w toku ewolucji organów.

Dr Matthew Harris razem z dr. Johnem F. Fallonem wykazali, że u
zarodków zmienionych genetycznie kurcząt, ze szczepu talpid2,
dochodziło do rozwoju zębów na górnej i dolnej szczęce.

Jak zaobserwowali badacze, pozycja tych zębów, ich początkowy
rozwój oraz wygląd były podobne do pierwszej generacji zębów
aligatorów - gadów najbliżej spokrewnionych ze współczesnymi
ptakami. Odnotowano też aktywację genów związanych z formowaniem
się zębów.

Na koniec naukowcom udało się eksperymentalnie - za pomocą
sygnałów chemicznych - pobudzić proces rozwoju zębów również u 
kurcząt niezmienionych genetycznie. Dokonali tego aktywując białko
o nazwie beta-katenina.

Oznacza to, że choć ptaki utraciły zęby w toku ewolucji, to nie
zostały pozbawione możliwości ich tworzenia, podkreślają autorzy
pracy.

To odkrycie dostarcza też nowych danych na temat mechanizmów,
które prowadzą do utraty jakiegoś narządu w rozwoju
filogenetycznym. Badacze doszli wniosku, że nie musi to być efekt
"zgubienia" specyficznego genu czy ścieżki sygnałowej, ale
następstwo utraty kontaktu między tkankami odpowiedzialnymi za
formowanie zębów.(PAP)