Czasem dobrze być odmieńcem

Gupiki (Poecilia reticulata) są jednymi z najczęstszych rybek
hodowanych w akwarium, gdyż łatwo się rozmnażają. W naturze te
małe tropikalne ryby żyją w rzekach Ameryki Środkowej, Karaibów,
np. Trynidadu oraz północnej części Ameryki Południowej. Jedynie
wśród samców występuje różnorodność  ubarwienia, przy czym wzorki
plamek i kolory są w dużym stopniu dziedziczne.

Naukowcy z zespołu Kimberly Hughes z Uniwersytetu Stanu Illinois
w Urbana-Champaign prowadzili badania na gupikach wyławianych z
ich naturalnych siedlisk wodnych w Trynidadzie. Następnie
sortowali rybki w grupy, tak by w każdej z nich dominował jeden
rodzaj ubarwienia samca i by samce z innym wzorkiem były znacznie
rzadsze. Tak sztucznie uformowane populacje wypuszczano z powrotem
do naturalnego środowiska. Kilkanaście dni później badacze
sprawdzali stan stworzonych przez siebie populacji.

Okazało się, że samce rzadko ubarwione ginęły rzadziej niż samce
o ubarwieniu przeważającym w danej grupie. We wszystkich grupach
przeżyło średnio 84 proc samców rzadszych i 69 proc. samców
występujących częściej.

Zdaniem naukowców, może to wynikać z tego, że bardziej pospolite
w danej populacji samce częściej padały ofiarą drapieżników. Jak
przypominają badacze, największymi wrogami gupików są większe od
nich ryby żyjące w tych samych rzekach. W czasie polowań polegają
one głównie na zmyśle wzroku.

"Możliwe, że drapieżniki gupików wyszukują ofiar na podstawie
pewnego wyrobionego wcześniej +wzorca+. Polowanie na ofiary
odbiegające od normy wychodzi im znacznie gorzej" - wyjaśniają
badacze. Innymi słowy, drapieżnikowi trudniej jest skupić uwagę na
rzadko występujących samcach i poluje na ryby o najbardziej
typowym ubarwieniu.

To zjawisko oraz znana z wcześniejszych badań preferencja samic
gupików do odmiennie ubarwionych samców pozwala populacji zachować
różnorodność, czyli uniknąć uniformizacji, podkreślają naukowcy.

Najnowsze badania dostarczają też odpowiedzi na pytanie, dlaczego
w toku ewolucji utrwalane są rzadkie cechy genetyczne - czasem
dają one po prostu większe szanse na przetrwanie.

Podobne reguły mogą też dotyczyć ludzi. Na przykład, różnorodność
ludzkich genów odpowiedzialnych za odporność na mikroby i pasożyty
(genów głównego układu zgodności tkankowej człowieka - HLA) może
stwarzać większe prawdopodobieństwo utrzymania się gatunku.
Organizmy chorobotwórcze najskuteczniej atakują bowiem osoby o
powszechnych wariantach genów HLA, podczas gdy osoby o wariantach
rzadkich przeżywają częściej. (PAP)