Odkryto szczątki pradziadka małpy

Stosunkowo pełny szkielet osobnika nowego gatunku znaleziono na
stanowisku paleontologicznym Barranc de Can Vila 1 niedaleko
Barcelony.

Osobnik ten żył około 13 mln lat temu w środkowym miocenie. Był
prawdopodobnie samcem niewiele mniejszym od szympansa, ważył około
35 kg i żywił się prawdopodobnie owocami. Gatunek, do którego
należał, nazwano Pierolapithecus catalaunicus.

Człon "Pierolapithecus" odnosi się do nazwy miejscowości Els
Hostalets de Pierola, koło której znajduje się stanowisko
paleologiczne. Słowo "catalaunicus" oznacza katalońskie pochodzenie
znaleziska.

Gatunek ten (lub też inny, bardzo mu bliski) mógł być najmłodszym
wspólnym przodkiem wszystkich współczesnych orangutanów,
szympansów, goryli oraz ludzi - uważa prowadzący badania Salvador
Moyr-Solr z Instytutu Paleontologii Miguela Crusafonta.

Podobnie jak te zwierzęta, tak i pierolapitek dobrze przystosował
się do wspinaczki na drzewa. Świadczy o tym np. budowa jego klatki
piersiowej, dolnej części kręgosłupa i nadgarstków.

Ze współczesnymi wielkimi małpami łączy go stosunkowo szeroka i
płaska klatka piersiowa. Co więcej, jego łopatki układały się
płasko na grzbiecie tak, jak nam czy gorylom. Tymczasem u bardziej
prymitywnych małp łopatki leżą podobnie jak u psów: po bokach na
tylnej części klatki piersiowej. Kolejna wspólna cecha
pierolapiteka i współczesnych wielkich małp to stosunkowo krótka i
sztywna lędźwiowa część kręgosłupa. Wszystkie te przystosowania
mogły sprzyjać utrzymaniu pionowej postawy i wspinaczce.

Także czaszka Pierolapithecusa była zbliżona do anatomii wielkich
małp, jednak z też bardziej prymitywnymi cechami. Zdaniem Moyra-
Solra znaczy to, że w trakcie ewolucji małp różne cechy wyłaniały
się oddzielnie i być może więcej niż raz. Uważa się np., że
zdolność do wspinaczki i zawisania na gałęzi pojawiły się
jednocześnie. Tymczasem krótkie palce pierolapiteka świadczą o
tym, że raczej nie umiał zwisać.

Choć Pierolapithecusa odkryto w Hiszpanii, to - zdaniem Moyra-
Solra - gatunek ten żył prawdopodobnie także w Afryce, "fabryce
naczelnych", gdzie wśród skamieniałości z dolnego i środkowego
miocenu znajduje się "fantastyczną różnorodność prymitywnych
hominoidów o małpiej budowie ciała".

Jak się uważa, współczesne wielkie małpy człekokształtne
wyodrębniły się około 11-16 mln lat temu z grupy mniejszych małp
(obejmującej dziś także gibbony). Skamieniałe dowody tego procesu
ze środkowego miocenu są jednak rzadkością. Naukowcy od dawna
poszukiwali późniejszych przodków wielkich małp. Wśród nich
pierolapitek jest najmniej prymitywny - podkreślił Moyr-Solr.(PAP)