Człowiekowaty sprzed 7 mln lat

Ostatnie badania słynnych pozostałości kostnych osobnika z
gatunku Sahelanthropus tchadensis oraz innych szczątków kostnych z
Czadu potwierdziły ustalony wcześniej wiek znaleziska na blisko 7
mln lat. Przeprowadzona jednocześnie szczegółowa analiza
morfologii czaszki oraz stworzenie jej wirtualnego modelu ujawniły
przewagę cech zbliżających ją bardziej do linii hominidów niż
małp.

Tym samym badacze z międzynarodowej ekspedycji działającej w
Afryce środkowej proponują, aby czaszkę TM 266 należącą do gatunku
Sahelanthropus tchadensis uznać za najstarsze szczątki kostne
należące do osobnika z rodziny człowiekowatych – jednego z
pierwszych przedstawicieli odrębnej linii rozwojowej, która
zapoczątkowana ok. 7 mln lat temu obecnie reprezentowana jest
przez nasz gatunek.

Odkrycia czaszki TM 266 dokonał w 2001 r. na terenie pustyni
Djourab w środkowym Czadzie jeden z członków międzynarodowej misji
paleoantropologicznej kierowanej przez Michela Bruneta z
Uniwersytetu w Poitiers.

Badania skamieniałych fragmentów czaszki, żuchwy i zębów
nieznanego hominida dały początek wielkiej dyskusji naukowej.
Francuscy i czadyjscy paleontolodzy biorący udział w pracach
wstępnie datowali znalezisko na 6-7 mln lat.

Dla nowoodkrytych szczątków została stworzona nowa nazwa
gatunkowa – Sahelanthropus tchadensis. Czaszka TM 266, nazwana
przez odkrywców szczątkami Toumai, co w języku koczowniczych
mieszkańców Djourab oznacza "nadzieja na życie", została uznana za
szczątki osobnika żyjącego tuż po rozejściu się linii rozwojowych
szympansów i hominidów.

Ostatnie badania zespołu Michela Bruneta objęły trzy kolejne
znaleziska z rejonu Toros-Menalla - zęby i fragmenty żuchwy
należące do gatunku Sahelanthropus tchadensis datowane na podobny
okres, co słynna czaszka TM 266. Obecność wspólnych cech
wszystkich znalezisk, takich jak prosta budowa korzeni zębów
przedtrzonowych, czy charakterystyczne ułożenie szkliwa zębowego,
potwierdza – zdaniem badaczy – istnienie odrębnego gatunku
hominidów, zbliżonego morfologicznie do ostatniego wspólnego
przodka małp i ludzi.

Równolegle międzynarodowa grupa badaczy współpracująca z Michelem
Brunet stworzyła wirtualny model czaszki osobnika z gatunku
Sahelanthropus tchadensis. Przy budowie modelu naukowcy
skorygowali zniekształcenia istniejące w dostępnym materiale
kostnym. Rekonstrukcja ta, mimo ujawnienia wielu cech małpich,
ostatecznie – zdaniem tworzących ją antropologów – wykazuję
przynależność Toumai do linii rozwojowej hominidów. Wyniki analizy
podstawy czaszki TM 266 świadczą również o dwunożnym chodzie i
wyprostowanej postawie naszego przodka sprzed 7 mln lat.

Oponenci kwestionują identyfikację Toumai jako jednego z
pierwszych człowiekowatych. Zdaniem części badaczy fragmenty
czaszki odnalezione w Czadzie, mające zdecydowanie małpi
charakter, mogły należeć na przykład do przodka goryli – jednej z
linii rozwojowych małp. Antropolodzy prowadzący badania we
wschodniej Afryce wskazują na rejon Wielkich Rowów Afrykańskich
jako kolebkę hominidów, wątpiąc jednocześnie, aby rozejście się
małp i człowiekowatych nastąpił w Afryce środkowej.

Duża część badaczy sądzi również, że wiek znalezisk z rejonu
Toros-Menalla wyklucza je z rodziny człowiekowatych. Za najstarszy
ślady hominidów uważają oni pozostałości Ardipithecus ramidus
kadabba, odkryte cztery lata temu w dolinie rzeki Awasz.

Osobnik ten, posiadający jeszcze dużo cech przynależnych
szympansom, żył 5,8 mln lat temu.
W naukowej walce o miano pierwszego hominida bierze również udział
Orrorin tugenensis, tzw. Człowiek Milenijny, którego pozostałości
kostne sprzed 6 mln lat odnaleziono w 2000 r. w Kenii.

Na podstawie wyników badań zębów przeprowadzonych w zeszłym roku,
zespół antropologów działających pod przewodnictwem Yohannesa
Haile-Selassie z Muzeum Historii Naturalnej w Cleveland
zaproponował, aby znaleziska określane dotychczas jako
Sahelanthropus tchadensis oraz Orrorin tugenensis, zaliczyć w
poczet jednego gatunku.

Drugim konkurentem do palmy pierwszeństwa byłby Ardipithecus
ramidus kadabba. Badania te pozwoliły również ustalić, że
rozejście się dróg ewolucyjnych małp i ludzi nastąpiło pomiędzy 6
a 8 mln lat temu. (PAP)