Niektóre ssaki węszą także pod wodą

Większość ssaków lądowych nie jest w stanie wąchać przedmiotów znajdujących się pod wodą. Nos "wymaga" bowiem tego, by wonie były przenoszone za pośrednictwem powietrza.

A zatem kiedy ssaki przystosowują się do życia wodnego, ich węch zwykle degeneruje się. Od razu nasuwa się tu przykład waleni - wielorybów i delfinów - z których wiele zupełnie utraciło zmysł węchu - tłumaczy prowadzący obserwacje biolog Kenneth Catania z amerykańskiego Vanderbilt University.

Udało się jednak udowodnić, że przynajmniej dwa gatunki ssaków ziemno-wodnych potrafią obejść ten problem: przedstawiciel kretów - gwiazdonos (Condylura cristata) i ryjówka z gatunku Sorex palustris. Kenneth Catania najpierw zwrócił uwagę na to, że żerujący pod wodą gwiazdonos wypuszcza strumienie pęcherzyków powietrza, po czym na nowo je wdycha. Czynność tę powtarza od pięciu do dziesięciu razy na sekundę.

To częstotliwość podobna do tej, jaką podczas węszenia obserwuje się u niektorych ssaków lądowych, np. u szczurów i myszy. Biolog przeprowadził serię eksperymentów, w których udało mu się ustalić, że gwiazdonos i ryjówka - faktycznie węszą pod wodą. Wydychają małe bąbelki powietrza, a później wdychają je, i za ich pośrednictwem wyczuwają wonie.

Naukowiec sprawdzał to, instalując w akwarium kamerę i obserwując gwiazdonosa, jak ten bada umieszczone na dnie różne obiekty - dżdżownice, małe ryby, pancerze owadów oraz okruchy wosku. Zauważył, że kret, zbliżając się do każdego z obiektów, wydychał pęcherzyki, które "trafiały" prosto w interesujący go cel, po czym od razu wsysał je przez nozdrza.

Ponieważ węchowe komórki nerwowe w nosie pokrywa śluzówka, cząsteczki zapachowe muszą się rozpuszczać w wodzie - tłumaczy Catania. - "Kiedy więc te pęcherzyki wchodzą w kontakt z obiektem, cząsteczki zapachowe nieuchronnie mieszają się z powietrzem i zostają wciągane do nosa, gdy zwierzę wciąga powietrze". Kolejne testy pozwoliły wykluczyć rolę zmysłu dotyku w rozpoznawaniu obiektów (ryjek gwiazdonosa jest zakończony wrażliwą dotykowo, rozgałęzioną tarczką).(PAP)