Wrocławski wkład w światową biotechnologię

Często mówi się o biotechnologii jako o nauce XXI wieku. Tymczasem jej początki sięgają nawet 6000 lat p.n.e. gdy produkowano pierwsze piwa, wina oraz robiono chleb na bazie drożdży. Fermentacja cukrów prostych przez drożdże to przecież proces biotechnologiczny. Natomiast samego terminu po raz pierwszy użył w 1919 roku węgierski agronom Karl Ereky.

XX wiek to prawdziwy wysyp przełomowych odkryć w tej dziedzinie. Począwszy od 1953 roku, gdy James D. Watson i Francis Crick jako pierwsi opisali strukturę DNA, co zaowocowało Nagrodą Nobla w 1962 roku. Za najważniejsze odkrycie w tej dziedzinie, które całkowicie zrewolucjonizowało biotechnologię, uważa się jednak wynalezienie PCR, czyli reakcji łańcuchowej polimerazy.

Metodę powielania łańcuchów DNA w warunkach laboratoryjnych opracowaną w 1983 przez Kary'ego Mullisa także nagrodzono Noblem. Polacy w tej dziedzinie najbardziej prestiżowej nagrody na świecie jeszcze nie mają. Co nie znaczy, że rodzimym profesorom nie udało się dokonać kilku wyjątkowych odkryć.

Największe sukcesy udało się osiągnąć w zakresie badań nad właściwościami i przede wszystkim zastosowaniem komórek macierzystych.

W 2006 roku prof. Mariusz Ratajczak otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej za odkrycie w szpiku kostnym oraz krwi pępowinowej komórek funkcjonalnie przypominających macierzyste komórki zarodkowe. Według badań mają one cudowną zdolność odnawiania się, zmieniania i wytwarzania wyspecjalizowanych tkanek, np. mózgu, serca czy oka.

Komórki macierzyste nazywane są wielką nadzieją medycyny XXI wieku.

Nie dziwi zatem, że nad ich wykorzystaniem pracują zespoły badawcze na całym świecie. Jednego z najnowszych odkryć dokonano w laboratoriach Akademii Medycznej we Wrocławiu, gdzie udowodniono, że w porożu jelenia - najszybciej regenerującym się organie wśród wszystkich ssaków - znajdują się komórki macierzyste odpowiadające za ten imponujący wzrost.

- Jako pierwszym na świecie udało nam się udowodnić obecność komórek macierzystych w porożu tych zwierząt. Również jako pierwsi wyprowadziliśmy w warunkach laboratoryjnych stabilną hodowlę tych komórek i opatentowaliśmy je jako komórki MIC-1 - wyjaśnia dr hab. Marek Cegielski, jeden z twórców odkrycia, a dziś także dyrektor ds. badań i rozwoju w Stem Cells Spin S.A., spółki, która powstała, by komercjalizować odkrycie naukowców.

- Efekty przeprowadzonych przez nas badań były niezwykle zaskakujące, a potencjał odkrycia tak duży, że poszliśmy o krok dalej. Poszukaliśmy inwestorów i założyliśmy spółkę, która pozwoli nam "pokazać światu" odkrycie i pozyskać środki na dalsze badania - dodaje dr hab. Marek Cegielski.

Zastosowanie odkrycia wrocławskich badaczy upatruje się w medycynie regeneracyjnej, kosmetologii i weterynarii.

Obecnie spółka przygotowuje się do uruchomienia produkcji i wprowadzenia na rynek dermokosmetyków i środków weterynaryjnych. W planach ma prace badawczo-rozwojowe nad lekami ludzkimi.

- Sposób, w jaki dzięki naszym komórkom macierzystym regenerują się tkanki, jest unikatowy. Największy potencjał widzimy w odbudowie tkanki kostnej, chrzęstnej i nabłonkowej, ale mogą być one wykorzystywane również w regeneracji mięśni i włókien nerwowych. Badania w tym kierunku chcemy prowadzić w przyszłości, które mamy nadzieję zaowocują powstaniem leków ludzkich - tłumaczy dr hab. Marek Cegielski.

Wykorzystanie surowca z komórek macierzystych z poroża jeleni do regeneracji tkanek zostało entuzjastycznie przyjęte zarówno przez polskich, jak i zagranicznych naukowców. Na razie kwalifikuje się je do kategorii "wielki potencjał". Jeśli jednak zgodnie z planami badaczy uda się je zastosować w medycynie to w przyszłości o ciężkiej pracy i dorobku polskiej nauki będzie mówić się wszędzie.