Nietoperze polują na migrujące nocą ptaki

Nocna migracja ptaków wróblowatych nie jest wolna od ryzyka spotkania z drapieżnikiem - piszą naukowcy z Hiszpanii i Szwecji. Istnieją zwierzęta zdolne do wykorzystania bogatego źródła pokarmu - miliardów euroazjatyckich ptaków śpiewających, które dwa razy w roku podejmują długodystansowy, nocny lot.

Niebezpieczeństwo jest szczególnie duże dla ptaków, których szlaki krzyżują się nad basenem Morza Śródziemnego, np. nad półwyspem Iberyjskim. Zagrożenie pochodzi z nieba i ma postać ssaka ze skrzydłami o rozpiętości 45 cm, wyposażonego w ostre kły i "system radarowy". Chodzi o wielkiego nietoperza z gatunku Nyctalus lasiopterus. Ten rzadki gatunek występuje głównie w rejonie śródziemnomorskim. Dużą część diety tego nietoperza stanowią właśnie ptaki.

Naukowcy zaobserwowali w odchodach tych nietoperzy wiele piór. Najwięcej piór bywało na wiosnę i jesienią - gdy trwają sezonowe wędrówki ptaków. Inne nietoperze europejskie żywią się wyłącznie bezkręgowcami. Odkrycie z 2001 r. wzbudziło wśród biologów sceptycyzm. Pisano m.in., że pióra w odchodach nie muszą dowodzić ze zjadania ptaków, a mogą być dowodem na przypadkowe połykanie piór, licznie unoszących się w powietrzu podczas migracji.

Chcąc wyjaśnić naturę tego zjawiska, naukowcy ze stacji biologicznej w Sewilli i Granadzie podjęli kolejne badania diety nietoperzy. Zastosowano technikę badania trwałych izotopów. Pozwala ona ustalić specjalizację pokarmową danego gatunku oraz jego pozycji w łańcuchu pokarmowym. Naukowcy badali izotopy węgla i azotu, które są bardzo dobrymi wskaźnikami zjadanego pokarmu (węgiel i azot są jednymi z najważniejszych pierwiastków budujących materię organiczną). Przez cały rok analizowali stężenie tych izotopów we krwi nietoperzy zakładając, że w sezonie ptasich migracji stężenia te wyraźnie się zmienią. Jednocześnie przez cały rok badano izotopy tych pierwiastków w organizmach bezkręgowców i w tkance mięśniowej wróblowatych. Okazało się, że latem nietoperze jadły wyłącznie owady, a na wiosnę - polowały także na ptaki.

Te ostatnie stawały się podstawą nietoperzej diety jesienią. Większy udział ptaków w diecie nietoperzy jesienią naukowcy tłumaczą tym, że w tej porze roku odbywają się liczniejsze migracje. Razem z dorosłymi ptakami na zimę do Afryki lecą także młode. Tymczasem wiosną migruje mniej ptaków - tylko te, które przetrwały zimę, wracające na tereny lęgowe. Młode, niedoświadczone ptaki z jesiennych migracji mogą być dla nietoperzy dodatkowo łatwiejszym łupem niż ich rodzice - sugerują autorzy badania. Zdolność wielkich nietoperzy Nyctalus lasiopterus do nocnego polowania w locie na ptaki wydaje się wyjątkowa w świecie zwierząt.

Co prawda w tropikach żyją nietoperze żywiące się drobnymi kręgowcami, ale naziemnymi. Kilka gatunków ptaków drapieżnych, polujących na migrujące ptaki, łowi je za dnia. Z kolei nocni łowcy, sowy, nie żerują na otwartej przestrzeni. Naukowcy podejrzewają, że zdolność taką, jak Nyctalus lasiopterus, może posiadać jeszcze kilka gatunków dużych nietoperzy. (PAP)