260 rocznica otwarcia Biblioteki Załuskich

Udostępnij

Dział: Historia

8 sierpnia br. mija 260 rocznica otwarcia dla publiczności Biblioteki Załuskich - jednej z największych - a według niektórych źródeł największej - bibliotek świata w XVIII wieku. Jej fundatorami byli bracia - biskup Józef Andrzej Załuscy i biskup Andrzej Stanisław Załuski.

Dla publiczności otwarto ją 8 sierpnia 1747 r. Mieściła się wówczas w pałacu daniłowiczowskim w Warszawie (dzisiejsza siedziba ZAiKS). Jej zawiązek stanowiły prywatne, pomnażane przez lata, zbiory braci, składające się m.in. ze spuścizn po królach Zygmuncie Auguście i Stefanie Batorym.

W czasach świetności księgozbiór biblioteki liczył przeszło 400 tys. druków i ok. 12 tys. rękopisów. Przeważały wśród nich pozycje niemieckie, oraz francuskie i włoskie. Jednak, według specjalistów, szczególną wartość posiadały drukowane i rękopiśmienne dokumenty polskie, m.in. roczniki i kroniki polskie od XIV wieku, rękopisy dzieł Orzechowskiego, Stryjkowskiego, Sarnickiego, Lengnicha, Acta Tomicjana, korespondencje Jagiellonów i Wazów, fragmenty archiwów Sobieskich, zbiory listów Chodkiewiczów i Sapiehów oraz teki Naruszewicza.

Biblioteka pełniła funkcję ośrodka życia naukowego i literackiego w Polsce oraz odgrywała ważną rolę w rozwijaniu kontaktów z zagranicznymi uczonymi. Uważano ją za jedną z największych tego typu placówek w Europie (razem z biblioteką cesarską w Wiedniu, bawarską w Monachium i Biblioteką Brytyjską).

"Przez około ćwierć wieku grała rolę stratega rozwoju, organizatora, koordynatora, symbolu i reprezentanta nauki w Polsce - rolę, jaką w XIV w. pełniła Akademia Krakowska, a do pierwszej Wojny Światowej (lub dłużej) Akademia Umiejętności" - twierdzi historyk, dr Jan Kozłowski.

Do zbiorów Biblioteki należały liczne książki i serie wydawnicze, rzeźby, płótna, gabinety rycin (przeszło 40 tys. pozycji), numizmaty, zbiory historii naturalnej, zbiory kartograficzne i matematyczne oraz obserwatorium astronomiczne. Była ona organizatorem konkursów naukowych i literackich, posiedzeń naukowe, aukcji księgarskich. Powstawały przy niej towarzystwa czytelnicze i spółki.

Z Biblioteką związane były także jedne z pierwszych polskich czasopism naukowych. Dzięki jej wsparciu opublikowano przeszło 130 książek, głównie z historii piśmiennictwa, historii Polski i Kościoła oraz z zakresu prawa, genealogii i heraldyki.

Po upadku powstania kościuszkowskiego, na przełomie 1794 i 1795 roku, zbiory Biblioteki na rozkaz Katarzyny II zostały przewiezione do Sankt Petersburga, gdzie w 1814 roku stały się zrębem Cesarskiej Biblioteki Publicznej.

Po I wojnie światowej część z nich zwrócono Polsce na mocy traktatu ryskiego i włączono do zbiorów Biblioteki Narodowej. Jednak w czasie II Wojny Światowej w 1944 roku większość uległa zniszczeniu w wyniku podpalenia przez wojska niemieckie.

Porównania historyczne zdają się wskazywać, że największe biblioteki europejskie osiągnęły wielkość księgozbioru Książnicy Załuskich dopiero w drugim dziesięcioleciu XIX wieku.

Źródło: http://www.naukawpolsce.pl

Udostępnij

« powrót

Komentarze

Reklama - Wykorzystajmy wspólnie nasz potencjał! • Kontakt • Patronat • Praca dla studentów •