20. rocznica powstania NSZZ "Solidarność"

Decyzja o powołaniu KKW na jesieni 1987 roku likwidowała pewną "dwuwładzę" w "Solidarności" i była próbą utworzenia spójnego kierownictwa Związku, które mogłoby w sposób jednolity występować wobec władz PRL i reagować na zmieniającą się sytuację polityczną w Polsce. Tymczasowa Komisja Koordynacja (TKK) istniała od kwietnia 1982 roku i miała działać do czasu "wznowienia prac przez Komisję Krajową NSZZ Solidarność z Lechem Wałęsą na czele."

Założona została na spotkaniu czterech przywódców regionów: Zbigniewa Bujaka (Region Mazowsze), Bogdana Lisa (Region Gdańsk), Władysława Frasyniuka (Region Dolny Śląsk) i Władysława Hardka (Region Małopolska). Była najważniejszą strukturą podziemnej "Solidarności". Działając w ścisłej konspiracji określała program i metody walki Związku, podejmowała decyzję o akcjach oporu w całym kraju oraz występowała jako partner wobec zagranicznych central związkowych.

Z kolei Tymczasowa Rada Związku utworzona została 29 września 1986 roku przez Lecha Wałęsę. Jej celem miało być wypracowanie nowego modelu działalności związkowej - jawnej i legalnej. Wałęsa w oświadczeniu uzasadniającym powołanie Tymczasowej Rady stwierdził, iż wrześniowa amnestia wobec więźniów politycznych budzi nadzieje, iż władza komunistyczna po okresie represji i nienawiści wchodzi na drogę dialogu i porozumienia.

"Uważamy - pisał Wałęsa - że przywrócenie pluralizmu związkowego i pluralizmu stowarzyszeń społecznych, umożliwienie zepchniętej w niejawność Solidarności działania w zakładach pracy - jest sprawą, której nie można ominąć, jeśli naprawdę chce się poprawy sytuacji w kraju". W skład powołanej Tymczasowej Rady (TR) weszli: Bogdan Borusewicz, Zbigniew Bujak, Władysław Frasyniuk, Tadeusz Jedynak, Bogdan Lis, Janusz Pałubicki i Józef Pinior. Jej działania były jawne, choć nielegalne. Władze komunistyczne formalnie zakazując działalności Rady nie zdecydowały się jednak na ostre represje wobec jej członków, przede wszystkim z obawy o pogorszenie stosunków ze światem zachodnim.

Istnienie obok siebie Tymczasowej Komisji Koordynacyjne i Tymczasowej Rady Związku wywoływało napięcia wśród działaczy związku. Barbara Labuda w "Tygodniku Mazowsze" pod koniec listopada 1986 roku pisała: "Dwoistość, wymuszona brakiem poczucia bezpieczeństwa, burzy dotychczasowy przejrzysty obraz kierownictwa Związku. Działacze pytają, kto dzisiaj, obok Lecha Wałęsy kieruje +S+: TKK czy TR S? Ciała jawne czy tajne różnych szczebli?". Historyk Andrzej Friszke tak opisuje ówczesną sytuację w Związku: "W perspektywie działaczy dążących do wydobycia +Solidarności+ z podziemi w sferę półjawności i zmierzających do podjęcia gry politycznej z władzami, ośrodkiem Związku powinna być TR.

Dla działaczy nie wierzących w perspektywę zalegalizowania Solidarności, nieraz psychologicznie przywykłych do konspiracji, dla wielu działaczy regionalnych i lokalnych TKK powinna pozostać centrum Związku". 25 października 1987 roku zadecydowano o powołano jednolitego kierownictwa Związku pod nazwą Krajowej Komisji Wykonawczej. Komunikat w tej sprawie podpisany został przez Lecha Wałęsę, Tymczasową Komisję Koordynacyjną NSZZ "Solidarności" i Tymczasową Radę NSZZ "Solidarność". Jednocześnie podjęto uchwałę o zakończeniu działalności TKK i TR.

Przewodniczącym KKW został Lech Wałęsa, a jej członkami Zbigniew Bujak, Jerzy Dłużniewski, Władysław Frasyniuk, Stefan Jurczak, Bogdan Lis, Andrzej Milczanowski, Janusz Pałubicki i Stanisław Węglarz. W opozycji wobec KKW pozostali działacze podważający jej mandat lub odrzucający możliwość kompromisu z władzami komunistycznymi. Do grupy niezadowolonych należeli m.in. Andrzej Gwiazda i Marian Jurczyk, którzy wkrótce powołali Grupę Roboczą Komisji Krajowej. Pod koniec stycznia 1988 roku uporządkowano struktury KKW. Andrzej Celiński stanął na czele sekretariatu do spraw zagranicznych.

Utworzono Biuro Krajowe "Solidarności" w składzie: Andrzej Celiński, Jarosław Kaczyński, Lech Kaczyński i Henryk Wujec. Lech Wałęsa podjął również decyzję o powołaniu oficjalnej grupy doradczej KKW w składzie: Bronisław Geremek, Tadeusz Mazowiecki, Jacek Kuroń, Adam Michnik i Andrzej Celiński. Jako rzecznik prasowy i doradca KKW występował Janusz Onyszkiewicz. Andrzej Friszke ocenia, iż powołanie TR, a następnie KKW "przyczyniły się do poszerzenia granic wolności w sferze jawnego życia publicznego, spowodowały ożywienie ruchu +na dole+ i faktyczne przełamanie monopolu związków reżimowych w zakładach, umożliwiły konsolidację centrowego i umiarkowanego nurtu "Solidarności".

W konsekwencji w 1988 roku, wraz z powstaniem fali społecznych protestów, KKW była zdolna do oddziaływania na ich przebieg. Ośrodek skupiony wokół Lecha Wałęsy i KKW potrafił podjąć spójne działania wobec władz PRL i rozpocząć z nimi negocjacje". (PAP)