85. rocznica otwarcia portu w Gdyni
29 kwietnia 1923 roku z udziałem prezydenta Stanisława Wojciechowskiego i premiera Władysława Sikorskiego odbyło się w Gdyni uroczyste otwarcie "Tymczasowego Portu Wojennego i Schroniska dla Rybaków".
Po zakończeniu I wojny światowej, na mocy Traktatu Wersalskiego
Polska uzyskała dostęp do Morza Bałtyckiego na odcinku 147 km, w
skład którego wchodził brzeg Półwyspu Helskiego (74 km), morze
otwarte (24 km) i brzeg Zatoki Puckiej (49 km). Na tym odcinku nie
znalazł się jednak żaden większy port, ponieważ Gdańsk miał być
Wolnym Miastem, pozostającym pod protektoratem Ligi Narodów.
Konflikt związany z zablokowaniem w porcie gdańskim przeładunku
broni do Polski w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku stał
się dowodem na to, że budowa własnego portu morskiego jest jedną z
najważniejszych gwarancji niepodległości państwa polskiego i jego
rozwoju gospodarczego.
Już w maju 1920 roku szef Departamentu Spraw Morskich
Ministerstwa Spraw Wojskowych wiceadmirał Kazimierz Porębski
zlecił inż. Tadeuszowi Wendzie, który w latach I wojny światowej
kierował budową portów w Windawie i Rewlu, znalezienie najbardziej
dogodnego miejsca na budowę portu wojennego.
W czerwcu tego samego roku inż. Wenda złożył raport
stwierdzający, iż "...najdogodniejszym miejscem do budowy portu
wojennego (jak również w razie potrzeby handlowego) jest Gdynia, a
właściwie nizina między Gdynią a Oksywą, położona w odległości 16
km od Nowego Portu w Gdańsku".
Inż. Wenda wskazując tę lokalizację wymieniał zalety Gdyni, do
których zaliczał m.in. fakt, iż jest ona osłonięta przez Półwysep
Helski od wiatrów, bardziej nawet niż Gdańsk, że występuje koło
niej szybko obniżające się dno morskie, sięgające w odległości 400
m od brzegu 6 m, a także niskie wybrzeże ułatwiające budowę portu.
Obok tego wariantu brane były także pod uwagę: Jezioro
Żarnowieckie z wejściem do portu z morza, Zatoka Pucka z wejściem
z morza od strony Wielkiej Wsi, Puck, Rewa, wielki port w Zatoce
Puckiej, Hel oraz Tczew z kanałem.
Na jesieni 1920 roku rząd polski podjął decyzję o budowie w Gdyni
"Tymczasowego Portu Wojennego i Schroniska dla Rybaków", wg
projektu inż. Wendy. Datą uznawaną za formalny początek Portu
Gdynia jest 23 września 1922 roku, kiedy to Sejm uchwalił ustawę,
której art. 1 stwierdzał: "Upoważnia się Rząd do poczynienia
niezbędnych zarządzeń celem wykonania budowy portu morskiego przy
Gdyni na Pomorzu, jako portu użyteczności publicznej". Głównym
projektantem i budowniczym portu został inż. Tadeusz Wenda. Na
stanowisku tym pozostał do 1932 roku, kiedy został naczelnikiem
Wydziału Techniczno-Budowlanego Urzędu Morskiego w Gdyni.
29 kwietnia 1923 roku z udziałem prezydenta RP Stanisława
Wojciechowskiego i premiera Władysława Sikorskiego odbyło się w
Gdyni uroczyste otwarcie "Tymczasowego Portu Wojennego i
Schroniska dla Rybaków".
W sierpniu tego samego roku do nabrzeża
gdyńskiego portu wpłynął pierwszy pełnomorski statek - była to
jednostka o nazwie "Kentucky", pływająca pod banderą francuską.
Otwarcie portu i jego rozbudowa, której drugi etap rozpoczęto w
1924 roku, spowodowały dynamiczny rozwój Gdyni. 10 lutego 1926
roku Rada Ministrów ogłosiła rozporządzenie, zgodnie z którym
gmina wiejska Gdynia otrzymywała z dniem 4 marca 1926 roku status
miasta. Gdynia liczyła wówczas 12 tys. mieszkańców, a jej
powierzchnia wynosiła 14 km kw.
Olbrzymie zasługi dla rozwoju portu w Gdyni wniósł Eugeniusz
Kwiatkowski, który jako minister przemysłu i handlu w latach 1926-
1930 zdobył na budowę portu olbrzymie fundusze, dzięki którym
Gdynia szybko stała się jednym z największych i
najnowocześniejszych portów na Bałtyku i rozwijała się jako
nowoczesne miasto.
Eugeniusz Kwiatkowski tak pisał o znaczeniu dostępu do morza w
wydanej w 1931 roku książce "Dysproporcje. Rzecz o Polsce
przeszłej i obecnej": "Każdy nowy metr wybrzeża, każdy nowy dźwig,
każdy skład towarowy, każda nowa placówka handlowa w Gdyni, każde
ulepszenie komunikacji, każdy nowy okręt, każda nowa fabryka na
Wybrzeżu, każdy bank, każda nowa więź cementująca Gdynię z
Pomorzem, a całe województwo pomorskie z resztą państwa, to wielka
zdobycz, to poważny aktyw naszego dorobku państwowego. Tu
koncentruje się jedyna praktyczna akademia kupiecka Polski, tu
stoi otworem droga najpewniejsza i najkrótsza dla wyrównania
wartości człowieka w Polsce z wartością człowieka w Europie
Zachodniej, tu zbiega się granica współpracy z narodami całego
świata, tu wreszcie harmonizują się automatycznie wszystkie
różnice poglądów, wszystkie starcia myśli i programów całej Polski".
Ważnym wydarzeniem w historii Gdyni było otwarcie w 1931 roku
Dworca Morskiego, z którego odpływali m.in. emigranci, udający się
do Ameryki Południowej. Dwa lata później z Gdyni po raz pierwszy
wyeksportowano większą masę towarową niż przez port gdański. Jej
odbiorcami były przede wszystkim kraje Półwyspu Skandynawskiego, a
następnie państwa Europy Zachodniej i Południowej. Eksportowano
głównie surowce: węgiel, drewno oraz artykuły pochodzenia
roślinnego i zwierzęcego.
Dumą portu gdyńskiego stała się
chłodnia, będąca drugim co do wielkości tego typu obiektem na
świecie. Umożliwiała jednoczesne przechowywanie zawartości ok.1,2
tys. wagonów towarowych.
W 1938 roku Gdynię odwiedziło prawie 6,5 tys. statków, a
przeładunki w porcie wyniosły 9,2 mln ton. W chwili wybuchu II
wojny światowej była ona jednym z największych i
najnowocześniejszych portów w Europie, wokół którego powstało
miasto liczące ponad 120 tys. mieszkańców. (PAP)
ostatnia zmiana: 2008-04-28
poleca:
