Po drugiej stronie parku w Babim Jarze wznosi się ostatnia z najważniejszych świątyń sięgających do korzeni Rusi Kijowskiej – cerkiew św. Cyryla – ul. Teligi 12, dojazd spod stacji metra Dorohożyczi dwa przestanki trolejbusem lub kilka minut jedną z kursujących tam marszrutek (na północ wzdłuż parku) albo 20 min. spacerkiem przez Babi Jar. Uwaga! Cerkiew ma ciągle status muzeum, dlatego wprowadzono tu bilety wstępu, a w piątki zamyka się na głucho (sporadycznie odbywa się tu nabożeństwo, wówczas wstęp jest darmowy).
Cerkiew jest pamiątką zajęcia Kijowa przez czernihowskiego księcia Wsiewołda Olgowicza z 1139 r. Kniaź ów nosił od chrztu drugie imię Cyryl (Kirył), stąd fundowany przez niego w tym miejscu klasztor otrzymał wezwanie jednego z dwóch misjonarzy południowych Słowian z IX w. Cyryl Aleksandryjski był egipskim biskupem, Ojcem i Doktorem Kościoła z V w., który jako patriarcha Aleksandrii usunął z niej Żydów, uzasadniał dogmat trynitarny i chrystologiczny. Dzięki niemu na Soborze Efeskim (431 r.) ogłoszono dogmat o Bożym macierzyństwie Marii i potępiono nestorianizm (w ikonografii przedstawiany jest jako brodaty biskup w podeszłym wieku, z gołębiem na ramieniu).
Kamienną cerkiew wzniosła wdowa po księciu – Maria, zakładając jednocześnie nekropolię swojej linii czernihowskich książąt. Z owego czasu zachowało się sporo oryginalnych fresków, które są główną atrakcją świątyni. Obecna bryła cerkwi pochodzi z czasów ukraińskiego baroku. Klasztor został skasowany w 1786 r., a jego pomieszczenia zaanektował przeniesiony z Padołu szpital (Dom Piotra I) – przytułek z pocz. XIX w., a obecnie okoliczne budynki zajmują ukraińskie służby medyczne.
Wśród wystroju malarskiego świątyni należy zwrócić uwagę na XII-wieczne freski z wyobrażeniami z życia św. Cyryla – m.in. Nauczanie Cyryla w świątyni oraz Anioła wiodącego młodego św. Jana na pustynię, Spotkanie Marii z dzieciątkiem i starym Symeonem w świątyni, Zaśnięcie Bogurodzicy (nad bocznym łukiem wejściowym), a przede wszystkim cenne sceny Sądu Ostatecznego (m.in. Łono Abrahama). Z późniejszych epok zachowało się również sporo ciekawych malunków – m.in. portret przełożonego klasztoru Innocentego Monastyrskiego, wcześniej wykładowcy lwowskiego kolegium jezuickiego w okresie, kiedy nauki pobierał tam Chmielnicki. Rozpoznamy go łatwo po lasce, jaką dzierży w dłoni – oznace władzy igumeńskiej oraz po herbie (półksiężyc i strzała) z inicjałami (imienia i godności portretowanego).
Nie mniej cenne są freski autorstwa Michała A. Wrubla (1856–1910), jednego z najznakomitszych rosyjskich malarzy pochodzenia polskiego – symbolisty, malarskiego mistyka i wizjonera. Tutaj zobaczyć można jego wczesne prace utrzymane w tradycji bizantyjsko-ruskiej (podobne widzieliśmy już w Soborze Władymirskim) z lat 80. XIX w., m.in. Wjazd do Jerozolimy, Zwiastowanie, zaś na chórze w zachodniej części świątyni (wejście schodami) znajduje się wspaniały fresk Zesłanie Ducha Świętego. Jego autorstwa są też cztery ikony wystawionego wówczas ikonostasu – Matka Boża, Chrystus, św. Cyryl i św. Atanazy.
Fragmenty z przewodnika turystycznego "Kijów. Miasto złotych kopuł". Autor: Aleksander Strojny. Wydawnictwo Bezdroża.
poleca:
