Kolej

Słowackie koleje (ŽSR, Železnice Slovenskej republiky, obecnie po reformie ruch osobowy obsługuje Železničná spoločnosť, a.s.) są nieporównywalnie lepsze od polskich. Podróżuje się nimi szybko, bezpiecznie, wygodnie i co ważne, tanio. W życie wchodzą kolejne zniżki, a ponieważ przysługują one wszystkim podróżnym, nie tylko Słowakom, warto się z nimi zapoznać.

Stan torowisk pozwala osiągać duże prędkości i nie występują jakże znane z polskich torów „odcinki żółwiego tempa”... I spokojnie w słowackich pociągach można pisać, gdyż w ogóle nimi nie buja. Wypada więc tylko życzyć milego cestovania!

Słowacka sieć kolejowa pozwala dotrzeć do wszystkich większych miejscowości. Dla ułatwienia podróży zamieszczono w przewodniku schemat sieci kolejowej całej Słowacji (s. 77 – 80). Szczególnie praktyczne okazują się one wówczas, gdy przemierzając jakiś odcinek pociągiem osobowym, chcemy dokładnie wiedzieć, na której stacji mamy wysiąść. Główna słowacka trasa kolejowa to linia Bratysława – Koszyce z przedłużeniem do Humennégo przez Trnavę, Trenczyn, Żylinę, Vrútky, Kraľovany, Rużomberk, Liptowski Mikulasz, Štrbę, Poprad, Nową Wieś Spiską, Margecany i Kysak (od Żyliny jest to odcinek linii koszycko-bogumińskiej biegnącej z Czech przez Čadcę). Mniej więcej co godzina kursują nią dalekobieżne pociągi pospieszne zatrzymujące się we wszystkich miastach i punktach przesiadkowych. Dodatkowo liczne pociągi osobowe umożliwiają dotarcie do mniejszych miejscowości.

W Kysaku kolej koszycko-bogumińska łączy się z linią biegnącą z Polski, od Muszyny przez Plaveč i Preszów. Co godzina kursują wahadłowe pociągi Koszyce – Preszów czy Koszyce – Lipany. Mniej pociągów dojeżdża aż do samego Plavča, ale za to kursują tamtędy międzynarodowe pociągi Tarnovia i Prešovčan relacji Koszyce – Kraków, które na Słowacji obsługują mniejsze miejscowości, oraz pociąg Cracovia relacji Budapeszt – Kraków. Na południe z Koszyc linia ta biegnie na Węgry do Miszkolca i Budapesztu.

Ważne są jeszcze linie z Vrútek przez Martin i najdłuższy tunel na Słowacji do Bańskiej Bystrzycy i Zwolenia, z Bratysławy przez Nové Zámky i Štúrovo do Budapesztu oraz przez Levice do Zwolenia i Bańskiej Bystrzycy. Do tego dochodzą jeszcze ciągi Kuty – Trnava – Leopoldov – Nitra – Nové Zámky oraz Bratysława – Leopoldov – Prievidza.

Południem Słowacji prowadzi druga linia z Bratysławy do Koszyc przez Nové Zámky, Zwoleń, Fiľakovo, Lučenec i Rožňavę. Trzeci ciąg Bratysława – Koszyce przechodzi przez Nové Zámky, Zwoleń, Bańską Bystrzycę, Słowacki Raj, Margecany i Kysak, pozwalając dotrzeć na południową stronę Niżnych Tatr (Brezno), Słowackiego Raju (Mlynky, Dedinky, Dobszyńska Jaskinia Lodowa) i północną stronę Gór Wołowskich (Gelnica). Co godzina kursują nim wahadłowe szynobusy Bańska Bystrzyca – Červená Skala oraz Červená Skala – Margecany. Dalekobieżne pociągi zatrzymują się w najważniejszych miejscowościach turystycznych, a gratką tej linii jest efektowny tunel po okręgu koło Telgártu. Nakreślony schemat uzupełniają liczne pomniejsze linie, które umożliwiają dotarcie do pozostałych miast i miejscowości, niejednokrotnie zagubionych głęboko pośród gór. Dla zainteresowanych warto wspomnieć, że istnieją na Słowacji turystyczne linie wąskotorowe, m.in. linia w okolicach Brezna Chvatimech – Čierny Balog – Vydrovo, historyczna kolej leśna w Skansenie Wsi Kisuckiej w Vychylovce albo kolej Skansenu Rolniczego w Nitrze.

Na Słowacji kursują pociągi (vlak) osobowe, przyspieszone, pospieszne, ekspresy oraz kwalifikowane, czyli InterCity i EuroCity.

Osobowe (osobný vlak, symbol „Os”; motorný osobný vlak, „MOs”; na liniach niezelektryfikowanych w postaci popularnych motorovek, czyli szynobusów) zatrzymują się na każdej stacji, ale na odcinkach między nimi osiągają prędkości pociągów pospiesznych, więc poruszanie się nimi przebiega całkiem sprawnie. Obowiązuje na nie taryfa zwykła (obyčajná).

Przyspieszone (zrýchlený vlak, „Zr”) obsługują ważniejsze stacje, także te, w których nie zatrzymują się pociągi pospieszne. Zapewniają bardzo dobre i szybkie połączenia między większymi miejscowościami. Często dalekobieżne pociągi pospieszne, po przejechaniu dużej ważnej stacji przed stacją końcową, zmieniają status na przyspieszony i pod koniec biegu obsługują ruch lokalny (np. na odcinku Koszyce – Humenné). Większość pociągów jadących ze Słowacji do Polski to właśnie pociągi przyspieszone. Obowiązuje na nie taryfa zwykła (obyčajná).

Pospieszne (rýchlik, „R”), pociągi dalekobieżne, które obsługują większe miasta i stacje węzłowe. Są szybkie i wygodne, przez co często zatłoczone, ale to ich jedyny mankament. To najpopularniejsze pociągi na Słowacji, gdyż obowiązuje na nie zryczałtowana (niezależna od długości trasy) dopłata do taryfy zwykłej w postaci príplatoka za 16 Sk.

Ekspresy (expresný vlak, „Ex”) to pociągi szybsze niż rýchliki, ale obowiązują na nie takie same opłaty jak na pociągi pospieszne! Wyposażone w dobry tabor, łączą największe miasta Słowacji i krajów ościennych.

InterCity i EuroCity („IC”, „EC”) tak jak w Polsce są najdroższe, ale i posiadają najlepszy tabor. Nie ma ich zbyt wielu w tak małym kraju. Kursują na głównych trasach w relacjach: Bratysława – Koszyce, Bratysława – Bańska Bystrzyca, Praga – Koszyce i Koszyce – Budapeszt, obsługują też inne połączenia międzynarodowe z Bratysławą. Obowiązują na nie specjalne taryfy i dopłaty za miejscówki.