Miejsca, które warto zobaczyć
Zamek Spiski (Spišský hrad) to imponująca budowla górująca nad całą okolicą, zlokalizowana na skale wapiennej o wysokości 634 m n.p.m. Ruiny Zamku Spiskiego zajmują powierzchnię ponad 4 ha, co sprawia, że jest on uważany za jeden z największych kompleksów zamkowych Europy Środkowej.
Najstarsza część architektoniczna drugiego zamku, którego ruiny podziwiamy do dzisiaj, to okrągła wieża mieszkalna zbudowana w XI – XII w., zburzona w XIII w. Ok. 1230 r. dobudowano obecną okrągłą wieżę, romańską część mieszkalną i inne budynki górnego zamku. Już w tamtym okresie zamek stał się ośrodkiem królewskiej żupy o znaczeniu strategicznym. W 1312 r. próbowały go zdobyć wojska Mateusza Czaka z Trenczyna, ale bez powodzenia. Wkrótce zamek został rozbudowany w stylu gotyckim. W ponad 100 lat później zdobył go Jan Jiskra, dowódca husytów, popierany przez Elżbietę Habsburżankę. Postawił niewielką umocnioną fortecę na zboczu pod zamkiem oraz ufortyfikował obszerny dziedziniec. Zamek Spiski został w 1464 r. przekazany Emerykowi i Stefanowi Zápolyom, którzy – podobnie jak w przypadku Zamku Kieżmarskiego – zajęli się gruntowną rozbudową i modernizacją swojej ulubionej siedziby. W 1528 r. zamek przejęli Habsurgowie, którzy 3 lata później podarowali go Aleksemu Turzonowi. To właśnie z nazwiskiem Turzonów wiąże się kolejny etap przebudowy zamku, tym razem w stylu renesansowym. W 1636 r. zamek przeszedł w ręce rodu Czaków, którzy dzierżyli go jako swoją własność nieprzerwanie do roku 1945. W 1993 r. Zamek Spiski i okoliczne zabytki wpisano na Listę światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO.
Obecnie w dawnym zespole zamkowym mieści się ekspozycja Muzeum Spiskiego ukazująca barwne dzieje zamku oraz średniowieczną broń.
Zespół miejski Spiskiego Podgrodzia – w średniowiecznym układzie przestrzennym uwagę zwracają urocze mieszczańskie kamieniczki przy głównej ulicy, tworzące szczególny nastrój, tak charakterystyczny dla spiskich miasteczek. Wewnątrz kościoła Narodzenia NMP przy placu Poleša warto odnaleźć gotycki ołtarz skrzydłowy św. Barbary z ok. 1500 r. i gotycką chrzcielnicę z 2. poł. XV w. wykonaną przez ludowego twórcę, Jana Weygla.
Kapituła Spiska (Spišská kapitula) – zabytkowy zespół urbanistyczny położony na szczycie Wzgórza św. Marcina (Pažiti) – to niewielkie miasteczko kościelne z obwarowaniami wzniesionymi w XIV w. i przebudowanymi w XVII stuleciu w związku z zagrożeniem ze strony imperium osmańskiego. Wchodząc przez górną bramę, po prawej ręce mamy potężną trójnawową katedrę św. Marcina, która dzisiejszy kształt zawdzięcza pracom z lat 1245 – 75. Poprzednia kaplica Corpus Christi została zastąpiona kaplicą Zápolyów, zbudowaną pod koniec XV w. na wzór słynnej francuskiej Saint Chapelle. W latach 1873 – 89 usunięto wszelkie barokowe przeróbki. Podobnie barokowego charakteru został pozbawiony ołtarz główny z okresu 1470 – 79. Kamienna rzeźba lwa, Leo Albus, z wnętrza katedry z 2. poł. XIII w. należy do najcenniejszych w tym rodzaju na Słowacji. Warto również zwrócić uwagę na ołtarz Pokłonu Trzech Króli (ok. 1490) i ołtarz św. Michała (ok. 1470), a także ciekawą polichromię z 1317 r. o tematyce świeckiej, przedstawiającą motyw z koronacji Karola Roberta Andegaweńskiego. Naprzeciw katedry znajduje się pałac biskupi, zbudowany w XIII w., ale poddany wielu renesansowym i barokowym przeróbkom. Nieco niżej za pałacem stoi wieża zegarowa z 1739 r.
Nim ruszymy dalej na zachód, warto skręcić na południe, boczną drogą przez Hodkovce i Žehrę. Niewielka wioska Žehra może poszczycić się dwoma obiektami o wartości unikatowej, którymi są wczesnogotycki kościół św. Ducha z elementami romańskimi, zbudowany w 1285 r., z cennymi freskami, oraz największa kopa trawertynowa (70 ha, 612 m n.p.m.) – rezerwat przyrody Dreveník, stanowiący obszar chroniony już od 1925 r.
Fragmenty z przewodnika turystycznego "Słowacja. Karpackie serce Europy". Autor: A. Nacher, M. Styczyński, B. Cisowski, P. Klimek. Wydawnictwo Bezdroża.
poleca:
