Râşca

Râşca to wio­ska, któ­ra li­czy ok. 5000 miesz­kań­ców. Po­ło­żo­na jest w do­li­nie rze­ki o tej sa­mej na­zwie. Mo­na­styr znaj­du­je się na koń­cu wsi, u stóp Gór Sti­nişoarei. Jest miej­scem, gdzie pa­nu­je tyl­ko ci­sza i przy­ro­da. Wie­ża bram­na, słu­żą­ca tak­że ja­ko dzwon­ni­ca, zbu­do­wa­na zo­sta­ła, po­dob­nie jak część for­ty­fi­ka­cji klasz­tor­nych, w XVII w. Bra­mą tą wcho­dzi­my na dzie­dzi­niec we­wnętrz­ny mo­na­sty­ru. Nasz wzrok na­tych­miast kie­ru­je się ku ścia­nom cer­kwi klasz­tor­nej p.w. Św. Mi­ko­ła­ja, któ­ra zda­je się pło­nąć w róż­ne­go ro­dza­ju bar­wach. Do­pie­ro bliż­sze po­dej­ście do te­go ol­brzy­mie­go ob­ra­zu po­zwa­la nam wy­róż­nić po­sta­cie i po­szcze­gól­ne sce­ny. Mo­na­styr Râşca po­wstał dzię­ki fun­da­cji ho­spo­da­ra Pe­tru Ra­reşa za wsta­wien­nic­twem bi­sku­pa mia­sta Ro­man (po­łu­dnio­wa Moł­da­wia) Ma­ka­re­go w la­tach 1540-1542. Jest to bu­dow­la o ty­po­wym ukła­dzie trój­kon­cho­wym, Cha­rak­te­ry­stycz­ne dla bry­ły świą­ty­ni są dwie wie­że­-l­ata­rnie. Jed­na, lek­ko smu­klej­sza, po­ło­żo­na nad na­wą (na­os), dru­ga nad do­bu­do­wa­nym w la­tach 1611-1617 dłu­gim przed­sion­kiem (nar­tex). Ze­wnętrz­ne, jak i we­wnętrz­ne ma­lo­wi­dła cer­kwi zo­sta­ły wy­ko­na­ne w 1551-1552 r. przez ma­la­rza grec­kie­go Sta­ma­tel­lo Co­tro­na­sa. Fre­ski ze­wnętrz­ne naj­le­piej za­cho­wa­ły się na po­łu­dnio­wej ścia­nie na­wy cer­kwi. Bli­żej wej­ścia do świą­ty­ni wi­dzi­my bar­dzo do­brze za­cho­wa­ną sce­nę Są­du Osta­tecz­ne­go (patrz słow­nik), znaj­du­ją­ce­go się wy­jąt­ko­wo tu­taj na ścia­nie po­łu­dnio­wej (w więk­szo­ści przy­pad­ków sce­na ta po­ło­żo­na jest na ścia­nie za­chod­niej cer­kwi). Zwróć­my tak­że uwa­gę na dru­gą wiel­ką sce­nę ścia­ny po­łu­dnio­wej, ja­ką jest Dra­bi­na cnót mo­na­stycz­nych — apo­te­oza ży­cia cno­tli­we­go. Treść sce­ny zo­sta­ła za­czerp­nię­ta z dzie­ła Ja­na mo­na­cha klasz­to­ru Sy­naj­skie­go (um. oko­ło 562 r.). Dzie­ło to opi­su­je w trzy­dzie­stu mo­wach cno­ty, przez ja­kie moż­na się do­stać do nie­ba i ob­fi­tu­je w mno­gie po­ucze­nia. Wi­dzi­my tu dra­bi­nę, na któ­rej kro­czą do bram nie­ba mę­żo­wie świą­to­bli­wi. Każ­dy jest sym­bo­lem jed­nej z cnót, ja­kie po­wi­nien po­sia­dać mnich. Mę­żo­wie są nie­ja­ko pod­trzy­my­wa­ni przez mo­rze anio­łów, jed­nak ci co zbłą­dzi­li, spa­da­ją w ot­chła­nie pie­kiel­ne. Nie­któ­rzy z nich wal­czą jesz­cze dra­ma­tycz­nie spy­cha­ni przez dia­bły w prze­paść. Tych, któ­rzy wy­trwa­li wi­ta w bra­mach nie­ba sam Je­zus Chry­stus. Sce­na ta wy­stę­pu­ją­ca dość rzad­ko w ma­lar­stwie bu­ko­wiń­skim jest peł­na dra­ma­ty­zmu, na­pię­cia i ru­chu.

Ze­wnętrz­ną część oł­ta­rzo­wą cer­kwi wy­peł­nia­ją sce­ny z ży­cia Św. An­to­nie­go i Św. Pa­cho­miu­sza. De­ko­ra­cja ma­lar­ska znaj­du­ją­ca się we­wnątrz świą­ty­ni jest o wie­le słab­sza ar­ty­stycz­nie od de­ko­ra­cji ze­wnętrz­nej. Spo­wo­do­wa­ne jest to nie­pra­wi­dło­wym „od­na­wia­niem” fre­sków w sty­lu „no­wo­cze­snym” w pierw­szej po­ło­wie XIX w. Na uwa­gę za­słu­gu­je je­dy­nie ob­raz fun­da­cyj­ny (patrz słow­nik) przed­sta­wia­ją­cy ho­spo­da­ra Pe­tru Ra­reşa wraz z ro­dzi­ną.

Ota­cza­ją­ce cer­kiew bu­dyn­ki klasz­tor­ne wy­bu­do­wa­ne zo­sta­ły w la­tach 1821-1842. Ca­ły ze­spół klasz­tor­ny zo­stał pod­da­ny grun­tow­nej re­no­wa­cji w 1972 i 1991 r.