Wejście na Kreml

Do Kremla od placu Czerwonego najkrócej przejść ulicą (a właściwie deptakiem) po lewej stronie pomnika. Ulica Manieżnaja, wcześniej (do 1930 r.) Niegliniana, prowadzi w dół Sadów Aleksandrowskich, od placu Rewolucji do ­bramy Borowickiej. Jej długość to 913m, a średnia szerokość – 18,7 m.

Idąc do kremlowskich kas, mija się po prawej stronie Sad Aleksandrowski. W XVII–XX w. było to najmodniejsze miejsce moskiewskich spacerów. Dziś pod klombami i drzewami ukryte jest gigantyczne centrum handlowe. Wpuszczone na kilka pięter w głąb ziemi, ma przezroczyste kopuły na powierzchni, przez które można patrzeć do środka. Latem murki i schody przylegające do Aleksandrowskiego Sadu są szczelnie zapełnione przez młodzież, a 9 maja i w dni jeszcze kilku innych państwowych świąt gra na powietrzu orkiestra państwowa.

Trudno powiedzieć, jak najlepiej zwiedzać Kreml () – czy obejść go całego wzdłuż ciągnącego się 2235 m zębiastego muru, czy wejść do środka i spróbować (choć to też będzie pobieżnie) zobaczyć zabytki ukryte wewnątrz obwarowań. Wejścia na teren Kremla są dwa. Jedno – przez bramę w wieży Kutafia Kreml i następnie przez wieżę Troicką Kreml (i chyba lepiej wejść tędy, bo przechodzi się długim mostem Troickim), drugie – przez bramę Borowicką. Chodząc po udostępnionych turystom uliczkach, warto też pamiętać, że to tu znajduje się siedziba rosyjskiego rządu i że to miejsce było i jest jednym z najważniejszych politycznych punktów na mapie świata.

Kreml to nazwa historyczna. Oznaczała ona gród warowny na wzgórzu, w średniowiecznej Rusi – warownia w centrum miasta stołecznego, z zabudowaniami książęcymi, cerkwią i budynkami administracyjnymi. Kreml moskiewski, od XIV w. siedziba książąt Księstwa Moskiewskiego (a potem carów rosyjskich), to najbardziej znany budynek tego typu. Obejmuje liczne ­pałace, sobory, cerkwie, został otoczony w końcu XV w. wysokimi murami ­ceglanymi z 19 basztami.

Pierwsze ślady człowieka w tym rejonie pochodzą z II tysiąclecia p.n.e., a pierwsze ślady grodu to VII–III w. p.n.e. Ok. 1238 r. na skutek rozdrobnienia dzielnicowego w Moskwie pojawia się pierwsza dynastia kniaziów, a moskiewski Kreml ze zwyczajnego grodu warownego staje się rezydencją kniaziów i duchowieństwa. Na jego terytorium pojawiają się budynki nie tylko z drewna, ale też z kamienia.

2. poł. XV w. to czas podbojów, związek małżeński cara Iwana III z siostrzenicą bizantyjskiego imperatora – Sofią, obecność zagranicznych posłów i potrzeba zmiany wizerunku Kremla.

W XV–XVI w. przeprowadzono rozbudowę Kremla. W zagranicznych kronikach pojawiają się opisy zamku na Wschodzie. W 1547 r. wielki kniaź moskiewski, Iwan IV, w kremlowskim Uspieńskim monasterze ­oficjalnie przyjmuje tytuł cara. Głowa rosyjskiej cerkwi – metropolita Makary – po uroczystej mszy zakłada władcy Rosji słynną czapkę Monomacha.

XVII i XVIII w. to europejskie wpływy w architekturze Kremla. XVIII w. rozpoczyna się wielkim pożarem na Kremlu, po którym Piotr I przenosi stolicę na północ Rosji, nad Newę do dzisiejszego Petersburga, ale prace wokół Kremla wciąż trwają. W 2. poł. XVIII w. Katarzyna II dzieli senat na departamenty i przenosi dwa z nich do Kremla. Powstaje budynek Senatu.

Wiek XX przebiegał w cieniu Rewolucji. Bardzo wiele skarbów ­Kremla zaginęło, ale i to, co zostało, jest imponujące i daje obraz potęgi gospodarczej oraz kulturowej, jaką była carska Rosja.