Varaždinske Toplice

Region Chorwacji położony na północ od Zagrzebia słynie z termalnych źródeł. Kilkanaście kilometrów na południowy wschód od Varaždina leży najstarszy chorwacki kurort, w którym do dzisiaj wykorzystuje się wodę termalną w celach leczniczych. Występująca tutaj gorąca woda pomaga na takie dolegliwości, jak: reumatyzm, deformacje ortopedyczne, rekonwalescencja po chirurgicznych zabiegach ortopedycznych, rehabilitacja dzieci i dorosłych ze schorzeniami kręgosłupa i kości. W miejscowym hotelu i jednocześnie ośrodku leczniczym Minerva oferowane są także zabiegi: leczniczo-relaksacyjne dla kobiet w okresie menopauzy, wyszczuplające oraz antystresowe dla biznesmenów.

Temperatura wody w źródle wynosi tutaj 58C. Już w III w. p.n.e. na obszarze dzisiejszych Varaždinskich Toplic mieszkało starożytne plemię Jasów. Gdy dotarli tu Rzymianie, nazwali to miejsce Aquae Iasae. Rozkwit kulturalny i gospodarczy dzisiejsze Toplice przeżywały w II i III w. W III w. n.e. napływ Gotów spowodował załamanie się rozwoju tego ośrodka, lecz już w IV w. na rozkaz Konstantego Wielkiego Toplice zostały odnowione. W XII w. stały się one własnością zagrzebskiego Kaptolu i służyły jako rodzaj sanatorium dla przedstawicieli ówczesnego kleru. W 1376 r. wzniesiono tu gród warowny otoczony fosą, w której do celów obronnych wykorzystywano naturalną gorącą wodę. Do XVII w. z dobrodziejstw źródeł termalnych korzystał przede wszystkim kler oraz okoliczni chłopi. W XVII w., kiedy zagrożenie ze strony Turków znacznie zmalało, ośrodek stał się także uzdrowiskiem dla przedstawicieli szlachty. Średniowieczna twierdza została wówczas przebudowana w barokowy pałac. W 1779 r. wzniesiono tutaj pierwszą (od czasów rzymskich) murowaną łaźnię. W tym też czasie w Varaždinskich Toplicach pojawiła się publiczna służba medyczna. Doktor Ivan Krstitelj Lalague uczył okolicznych chłopów, jak należy z pożytkiem dla zdrowia korzystać z kąpieli w gorących źródłach, a jednocześnie próbował ukrócić popularny tu zwyczaj puszczania krwi za pomocą zwierzęcych rogów, co często kończyło się tragicznie. W 1820 r. postawiono tutaj nowoczesny ośrodek leczniczy. Do II wojny światowej Varaždinske Toplice rozwijały się i w niczym nie ustępowały najsłynniejszym europejskim kurortom. W latach 1941 – 1945 Toplice zostały bardzo mocno zniszczone i mimo że po wojnie zostały odbudowane, nigdy nie powróciły do przedwojennej świetności.

Oprócz korzystania z zabiegów leczniczych i kąpieli w gorących źródłach, w Toplicach można także co nieco pozwiedzać.

Nad miasteczkiem góruje dzwonnica kościoła św. Marcina. Został on wzniesiony w XV w., a przebudowano go w 1762 r. w stylu barokowym. Znajdują się tutaj wspaniałe organy, dlatego kościół ten uwzględniony jest także w programie wrześniowych „Wieczorów Barokowych”. Wewnątrz kościoła na szczególną uwagę zasługują dwa marmurowe ołtarze barokowe św. Katarzyny i św. Barbary. Zostały one wykonane przez Francesco Robba do zagrzebskiej katedry, lecz od 1885 r. znajdują się tutaj.

Kościół św. Marcina przylega bezpośrednio do twierdzy (Stari Grad), wybudowanej na planie czworokąta w 1376 r. przez zagrzebskich duchownych. Później budowla ta była wielokrotnie przebudowywana. W XVI i XVII w., otoczona fosą z wodą termalną i nasypem ziemnym, broniła miasta przed tureckimi najazdami. To tutaj znajdowało się pierwsze sanatorium z hotelem, które odwiedzali głównie przedstawiciele chorwackiego kleru. Na parterze twierdzy mieści się dzisiaj muzeum, założone w 1937 r. przez miejscowego aptekarza Josipa Cabrijana. Aby wejść do muzeum, trzeba przejść przez dziedziniec, na którym znajduje się wielka kamienna wanna z czasów rzymskich, służąca dzisiaj jako kwietnik. W muzeum przedstawiono historię uzdrowiska, geologiczny mechanizm funkcjonowania źródła wody termalnej, a także przedmioty z czasów rzymskich znalezione podczas wykopalisk archeologicznych. Na szczególną uwagę zasługują przedwojenne fotografie dokumentujące kurort w czasach jego świetności.

Główny kompleks kąpielowy zajmuje powierzchnię 4 hektarów. Tworzy go ogród z krytymi basenami i pawilonem muzycznym oraz park krajobrazowy, który przechodzi w las. Całe założenie nosi imię dra Ivana Krstitelja Lalague. Żył on w XVIII w. i pochodził z Luksemburga, lecz w Chorwacji osiadł na stałe i przyczynił się do rozwoju chorwackich kurortów termalnych, zwłaszcza Varaždinskich Toplic. Do kompleksu im. Lalangue prowadzi kamienny portal z 1865 r., na którym po bokach widnieją dwa lwy z rybimi ogonami (symbole wody). Po wejściu do parku z prawej strony można podziwiać wykopaliska z pozostałościami po termach z IV w. Na niektórych ścianach widać jeszcze elementy starożytnego systemu ogrzewania gorącym powietrzem. W środkowej części wykopalisk są ruiny trzech rzymskich świątyń: Jupitera, Junony i Minerwy.
W każdej z nich znajdowały się posągi tych trzech bóstw. Kopia posągu Minerwy, jaki postawili tu Rzymianie, znajduje się dzisiaj w sanatorium Minerva. Jej oryginał, podobnie jak oryginały posągów Jupitera i Junony, czekają na konserwację w miejscowym muzeum.

Naprzeciwko wejścia do głównego kompleksu kąpielowego znajdował się niegdyś najstarszy i najsłynniejszy park z secesyjnymi zabudowaniami, zwany Josipova kupelj. Do 1943 r. było to znane tutejsze sanatorium i jednocześnie ekskluzywny hotel dla wybranej klienteli. W czasie II wojny światowej został on spalony i ostatecznie rozebrany w 1947 roku.

Drugą świątynią w miasteczku jest kaplica św. Ducha przy ul. braće Radić. Niegdyś był to kościół parafialny, lecz z czasem stracił na znaczeniu, a także na rozmiarach. Najbardziej ucierpiał w 1242 r. w czasie najazdu tureckiego. Dzisiaj jest to niewielka kapliczka z dwoma grobami sławnych mieszkańców Toplic. Groby te są pozostałością cmentarza miejskiego, który się tutaj znajdował do 1860 roku.