Francja

a) Etapy

Kształcenie jest obowiązkowe w wieku od 6 do 16 lat i dzieli się na trzy etapy:

b) Kryteria przyjęć

Rekrutacja uczniów do szkół państwowych odbywa się zgodnie z zasadą rejonizacji, uczniów zapisuje się na ogół do szkoły podstawowej, college i lycee w rejonie, w którym mieszkają ich rodzice. Istnieje możliwość zapisania dziecka do szkoły znajdującej się poza rejonem, a liczba dostępnych miejsc w szkołach przeważnie umożliwia realizację życzenia rodziców. Jeśli szkoła wyczerpie limit dostępnych miejsc inspektor akademii przyznaje miejsca w danej szkole uwzględniając pierwszeństwo dla dzieci niepełnosprawnych, dzieci wymagających leczenia specjalistycznego w pobliżu szkoły, uczniów z wysokimi wynikami w nauce, uczniów pobierających stypendium socjalne, uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, uczniów mających rodzeństwo w danej szkole, oraz uczniów zamieszkujących w pobliżu danego rejonu, ale poza jego obwodem.

Kształcenie w szkołach państwowych jest bezpłatne. Rodzice mogą również zapisać swoje dziecko do dowolnej szkoły prywatnej pod warunkiem, że są w niej wolne miejsca. Opłaty w szkołach, które zawarły z państwem umowę na dofinansowanie, nie są zbyt wysokie, ponieważ placówki te otrzymują od państwa znaczne środki.

c) Dzienny/tygodniowy/roczny wymiar zajęć

Rok szkolny trwa 180 dni, od września do czerwca. Szkoły są czynne sześć dni w tygodniu, ale w szkołach podstawowych nie prowadzi się lekcji w środowe popołudnia i soboty. Każdy tydzień nauki składa się z 24 lekcji 60-minutowych w szkole podstawowej i 25,5-30 lekcji 55-minutowych w szkole średniej (przy czym na zajęcia dla uczniów, którzy mają zaległości, oraz na przedmioty fakultatywne przewidziano 3 dodatkowe godziny). Roczny wymiar zajęć wynosi 864 godziny zegarowe w szkołach podstawowych, podczas gdy w szkołach średnich I stopnia jest to w przybliżeniu 936 godzin zegarowych.

d) Wielkość klas/podział uczniów na klasy

Nie istnieją zalecenia w sprawie wielkości klas; klasy mogą mieć różną liczbę uczniów, zależnie od polityki recteur i inspecteur d’academie, którzy powinni uwzględniać lokalne realia (np. sytuację na obszarach defaworyzowanych lub wiejskich). Średnia krajowa wynosi ok. 25 uczniów w klasie szkoły podstawowej, 24 w colleges, 28 w lycees generaux et technologiques i 20 w lycees professionnels. Uczniów dzieli się na ogół na klasy według wieku, jednak ze względu na znaczną liczbę uczniów powtarzających rok, w poszczególnych szkołach i klasach wśród uczniów mogą występować różnice wieku. Klasy w szkole podstawowej mają jednego nauczyciela do wszystkich przedmiotów, natomiast w szkole średniej każdego przedmiotu uczy inny nauczyciel.

e) Programy i treści nauczania

Ministerstwo edukacji ustala cele i programy nauczania oraz cele w zakresie wiedzy i umiejętności - czyli wspólną podstawę wiedzy i umiejętności, którą stopniowo powinni opanować wszyscy uczniowie w szkolnictwie obowiązkowym, zdefiniowaną w dekrecie 2006-830 z 11 lipca 2006 r. Nauczyciele sami wybierają metody kształcenia i szkolne podręczniki. Program nauczania szkoły podstawowej (ecole elementaire) koncentruje się na podstawowych umiejętnościach czytania, pisania i liczenia oraz wychowaniu fizycznym (rozwijaniu umiejętności motorycznych itp.) oraz ozwijaniu wrażliwości ucznia. Program nauczania w szkole średniej I stopnia obejmuje osiem lub dziewięć przedmiotów obowiązkowych, zależnie od klasy, i staje się stopniowo coraz bardziej zróżnicowany w związku z prowadzaniem przedmiotów fakultatywnych.

f) Ocena, promocja i kwalifikacje

Kształcenie w szkołach podstawowych i colleges jest podzielone na następujące etapy:

• ecole elementaire składa się z dwóch etapów: etapu nauczania początkowego (cycle des apprentissages fondamentaux), który rozpoczyna się w grupie „wstępnej” w przedszkolu i jest kontynuowany w pierwszych dwóch latach szkoły podstawowej (klasy przygotowawcze - CP, a następnie pierwsza klasa „elementarna” - CE 1), oraz etapu rozwoju umiejętności, obejmującego ostatnie trzy lata (druga klasa „elementarna" - CE 2, a następnie pierwsza i druga klasa na poziomie średnio-zaawansowanym, odpowiednio - CM 1 i CM 2) przed wstąpieniem do college. Uwzględniając tempo nauki indywidualnych uczniów, conseil des professeurs (rada pedagogiczna) może przedłużyć lub skrócić o rok okres kształcenia ucznia w ramach każdego z tych etapów;

• kształcenie w college trwa cztery lata i jest podzielone na trzy następujące etapy:

• etap „obserwacji i adaptacji” (cycle d'observation et d'adaptation), odpowiadający klasie VI (6eme), wiek 11-12 lat

• etap „utrwalania” (cycle central ), obejmujący klasy V i IV (4eme and 5eme), wiek 12-14 lat

• etap „orientacji” (cycle d'orientation), odpowiadający klasie III (3eme), wiek 14-15 lat.

Uczniowie podlegają ciągłej ocenie nauczycieli w trakcie całego okresu nauki w szkole podstawowej i średniej. Ocena pracy ucznia z poszczególnych przedmiotów nie jest dokonywana w każdym semestrze, nie ma także egzaminów na zakończenie roku wymaganych do promocji ucznia. Indywidualny indeks ucznia zawiera potwierdzenie jego wiedzy i uzyskanych umiejętności. Dodatkowo, w roku 2010 w szkołach podstawowych i średnich wprowadzona została indywidualna „księga” umiejętności ucznia, pozwalająca na udokumentowanie postępów w uzyskaniu siedmiu najważniejszych (kluczowych) umiejętności.

Rodzice mogą wnioskować o przeniesienie dziecka do klasy programowo wyższej. Wniosek jest rozpatrywany i aprobowany przez radę klasową (Conseil de Classe). Klasę można powtarzać wyłącznie na zakończenie pełnego etapu, przy czym rodzice mogą odwołać się od tej decyzji.

Egzaminy państwowe odbywają się na początku CE1 (pierwszy rok nauki w szkole podstawowej) oraz CE2 (drugi rok nauki w cyklu CE2) i mają na celu zidentyfikowanie postępów i uczniów w nauce w zakresie języka francuskiego i matematyki, a także w celu zidentyfikowania ewentualnych trudności w nauce występujących u niektórych uczniów. Wyniki egzaminów nie mają wpływu na promocję ucznia, są natomiast wpisywane do indywidualnego indeksu ucznia.

Wystawia się również ocenę z zachowania (note de vie scolaire), obejmującą m.in. frekwencję ucznia i przestrzeganie przez niego szkolnego regulaminu.

Na zakończenie szkoły podstawowej nie odbywa się żaden egzamin potwierdzający ukończenie tego etapu kształcenia lub decydujący o skierowaniu ucznia do konkretnej placówki na poziomie średnim I stopnia. Jeżeli nauczyciel nie zgłasza żadnych uwag, wówczas każdy uczeń ma prawo rozpocząć naukę w klasie VI college. Po ukończeniu 12 roku życia wszyscy uczniowie, niezależnie od poziomu, muszą opuścić szkołę podstawową, a następnie zapisać się do college. Na koniec szkoły podstawowej nie wydaje się żadnego dokumentu potwierdzającego jej ukończenie.

Uczniowie, u których występują bardzo poważne trudności w nauce i/lub w zakresie przystosowania społecznego na zakończenie szkoły podstawowej, w college uczęszczają na zajęcia w sekcjach realizujących specjalnie dostosowany program kształcenia ogólnego i zawodowego (SEGPA).

Ponadto, począwszy od IV klasy (trzeci rok nauki w college), prowadzi się kształcenie typu zawodowego dla uczniów którzy ukończyli 14 lat, które umożliwia uczniom bezpośredni kontakt ze światem pracy i lepsze poznanie różnych zawodów przy jednoczesnym kontynuowaniu kształcenia ogólnego.

Po ukończeniu czwartego roku nauki uczniowie mają następujący wybór, jeśli chodzi o ścieżki kształcenia:

• Kształcenie ogólne w ostatniej klasie college (III klasa)

• Kształcenie typu „orientacja zawodowa” w ostatniej klasie college (III klasa) w wymiarze 6 godzin tygodniowo

• Kształcenie typu przed-zawodowego w ostatniej klasie college (III klasa), testowane w roku 2011

• Kształcenie w ramach kursu przygotowującego do zawodu (DIMA).

Po ukończeniu ostatnich dwóch lat nauki w college (rok czwarty i trzeci) uczniowie otrzymują świadectwo państwowe brevet (diplóme national du brevet). Uczniowie szkół państwowych i prywatnych działających na zasadzie umowy są zapisywani na egzamin przez dyrektorów szkół. Kontynuowanie nauki w lycee nie jest uzależnione od posiadania brevet. Na zakończenie college podejmowane są dwie osobne decyzje dotyczące dalszej nauki ucznia: decyzja o przyznaniu brevet oraz decyzja o dydaktycznym ukierunkowaniu ucznia. Ta ostatnia bierze pod uwagę konkretne umiejętności i zainteresowania ucznia w kontekście dalszej nauki. Decyzja ta jest wynikiem uzgodnień pomiędzy uczniem, jego rodziną i gronem pedagogicznym.