Arktyka zaczyna się wychładzać

Pod koniec sierpnia statek wrócił z kolejnej wyprawy do Arktyki. Mierząc z jego pokładu rekordowe, nigdy dotąd nie obserwowane temperatury Prądu Zachodniospitsbergeńskiego w Cieśninie Frama, polscy badacze stwierdzili, że to koniec ciepłego trendu. Morza Nordyckie - Morze Norweskie, Grenlandzkie i Barentsa badamy od 20 lat - mówi dr Waldemar Walczowski, jeden z członków naukowej załogi wyprawy.

Co roku obszar pomiędzy północną Norwegią i północno-zachodnim Spitsbergenem pokrywamy siatką punktów pomiarowych, przecinając drogi adwekcji Wody Atlantyckiej do Oceanu Arktycznego. Na sekcjach pomiarowych od powierzchni do dna mierzymy profile temperatury, zasolenia, prądów morskich. - Tegoroczne wyniki badań wskazują, że tego lata temperatura Wody Atlantyckiej w Morzach Nordyckich spadła.

Nasze wyniki, połączone z innymi danymi pokazują, że katastrofa termohalinowa, czyli globalny zanik prądów morskich, w najbliższym czasie nam nie zagraża. Znaczenie cyrkulacji oceanicznej w procesach klimatycznych jest trudne do przecenienia - wyjaśnia dr Walczowski. Ocean z racji powierzchni i pojemności cieplnej, akumuluje gros nadwyżki docierającego do powierzchni Ziemi promieniowania słonecznego. System prądów morskich - tzw. cyrkulacja termohalinowa - rozprowadza to ciepło ze stref zwrotnikowych do wyższych szerokości geograficznych.

W Arktyce i Antarktyce woda ta ochładza się i zapada w głębiny, następnie płynie w stronę równika, zamykając pętlę. Najważniejsza w tym procesie jest ciepła, mocno zasolona Woda Atlantycka, bowiem może dotrzeć aż do Oceanu Arktycznego. Wiemy, że średnia temperatura Skandynawii i Zachodniej Europy (w tym Polski) jest o kilka stopni wyższa niż wynika to z ich położenia geograficznego - jest to właśnie efekt ciepła dostarczanego do atmosfery przez system Prądu Zatokowego, Prądu Północnoatlantyckiego i ich przedłużenia - Prądu Norwesko- Atlantyckiego i Zachodniospitsbergeńskiego.

Polscy naukowcy od lat obserwują z pokładu "Oceanii" przyspieszone topnienie lodowców Spitsbergenu i cofanie się zasięgu lodu morskiego. Jeśli doda się do tego wiedzę na temat topnienia lodowców Grenlandii i lodu morskiego całej Arktyki otrzyma się namacalne skutki ocieplenia klimatu. Mimo to wielu badaczy dziś twierdzi, że obecne ocieplenie może spowodować w dalszej perspektywie gwałtowne ochłodzenie, a nawet nową epokę lodowcową.

Dane paleoklimatyczne pokazują, że podobne załamania miały miejsce w przeszłości, a sprawcą tego były znowu prądy morskie, a właściwie ich brak (katastrofa termohalinowa). Aby uzyskać dokładną wiedzę na temat tego jak jest naprawdę potrzeba nowych badań prowadzonych w znacznie dłuższym czasie. (PAP)