Najważniejsze wydarzenia w nauce polskiej w 2007 r.

Jak w poprzednich latach, światowe sukcesy odnosili młodzi polscy astronomowie i informatycy.

STYCZEŃ
2.1. - Niezwykłym odkryciem zakończył się listopadowy spacer pewnego mężczyzny (pragnącego zachować anonimowość). Na południowy zachód od Płocka, w okolicach Sierpca, znalazł on bullę - ołowianą pieczęć - z czasów piastowskich. To czwarte znalezisko takiego kalibru w Polsce.

3.1. - Prof. Michał Kleiber, były minister nauki i informatyzacji, został nominowany na stanowisko prezesa Polskiej Akademii Nauk, zastępując prof. Andrzeja Legockiego. Kleiber jest specjalistą w zakresie zastosowań nowoczesnych technik komputerowych w badaniach naukowych, technice i medycynie.

5.1. - Polski miłośnik astronomii Grzegorz Duszanowicz odkrył trzy supernowe, które wybuchły w odległych galaktykach. Duszanowicz wybudował własne obserwatorium astronomiczne, które wyposażył w teleskop o średnicy 32 cm.

22.1. - Pierwszą w Polsce operację usunięcia guza mózgu z wykorzystaniem systemu pokazującego precyzyjnie położenie ważnych ośrodków w mózgu i odchodzących od nich połączeń nerwowych przeprowadzili lekarze w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym nr 5 im. św. Barbary w Sosnowcu (Śląskie). Jest to metoda bezpieczniejsza dla pacjenta niż stosowane do tej pory, ponieważ zmniejsza ryzyko uszkodzenia podczas operacji kluczowych ośrodków w mózgu i biegnących od nich połączeń, odpowiadających m.in. za mowę, widzenie czy poruszanie się.

26.1. - Unikalny zabieg rekonstrukcji nerwu obwodowego u 9- letniego chłopca wykonali w czwartek lekarze z zespołu chirurgii rekonstrukcyjnej doc. Jacka Puchały z Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie-Prokocimiu. Zabieg polegał na połączeniu zerwanego nerwu nadgarstka specjalnym materiałem, umożliwiającym w przyszłości rekonstrukcję i zrośnięcie się nerwu.

LUTY

12.2. - Jesteś najedzony! Jesteś najedzony! - taki sygnał wysyłają do mózgu otyłych pacjentów specjalne elektrody. Nowatorską metodę walki z otyłością, jako pierwsi na świecie, testują lekarze z III Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej Collegium Medicum UJ w Krakowie. Pierwszymi pacjentami krakowskich chirurgów zostali ważąca 120 kg kobieta oraz 130-kilogramowy mężczyzna. Zespół prof. Romana Hermana wszczepił im pod skórę z tyłu głowy małe elektrody. Nawet przy pustym żołądku, do mózgu wysyłana jest informacja o sytości, dzięki czemu pacjent nie odczuwa łaknienia.

26.2. - Ornitolodzy z Międzynarodowego Komitetu Ochrony Wodniczki BirdLife poinformowali, że zagrożony wyginięciem, a bytujący w Polsce rzadki ptak - wodniczka - zimuje w Senegalu. Według specjalistów, rozwiązano jedną z największych zagadek ornitologicznych ostatnich lat.

28.2. - Uczniowie X Liceum Ogólnokształcącego z Zespołu Szkół im. prof. Stefana Banacha w Toruniu, odkryli dwie asteroidy.

26.2. - Bezcenne polskie starodruki z Biblioteki Polskiej w Londynie doczekały się naukowego opracowania. Promocja publikacji odbyła się w Bibliotece Narodowej (BN) w Warszawie. Publikacja obejmuje 156 zespołów rękopisów.

MARZEC

2.3. - We Wrocławskim Centrum Sieciowo-Superkomputerowym uruchomiono superkomputer Altix 3700 ze 128 procesorami o łącznej pamięci operacyjnej 256 GB. Kosztująca milion zł maszyna posłuży do bardzo skomplikowanych obliczeń. Korzystają z niego specjaliści z różnych dziedzin, m.in. budownictwa, mechaniki, elektroniki czy fizyki, jednak głównie służy do obliczeń chemicznych.

15.3. - Trzej studenci informatyki z Uniwersytetu Warszawskiego zwyciężyli w 31. dorocznym Akademickim Konkursie w Programowaniu Zespołowym w Tokio (ICPC). W finale wzięło udział 88 drużyn z całego świata. W skład zwycięskiego zespołu weszli: Marek Cygan - student IV roku informatyki, Marcin Pilipczuk z IV roku jednoczesnych studiów informatyczno-matematycznych oraz Filip Wolski z I roku jednoczesnych studiów informatyczno-matematycznych.

27.3. - Naukowcy ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego jako pierwsi w Polsce odczytali genom rośliny - genom chloroplastowy ogórka. Dotychczas na świecie zsekwencjonowano około 40 genomów roślinnych. Odczytany genom jest pierwszym w świecie tak dokładnie zbadanym w rodzinie dyniowatych.

KWIECIEŃ

12.4. - Dwa paleniska z dwóch domostw z przełomu V i VI wieku p.n.e. odkryli archeolodzy w parku przy Pałacu Branickich w centrum Białegostoku. Znaleziono paleniska kamienne i konstrukcje pieca związane z dawnymi domostwami, popioły, węgiel drzewny, a także fragmenty naczyń ceramicznych.

17.4. - Szczeciński oddział IPN ustalił, że komendant AK gen. Stefan Grot-Rowecki został zamordowany między 2 a 7 VIII 1944 r. na specjalny rozkaz szefa SS Heinricha Himmlera. Jego egzekucję przeprowadzono prawdopodobnie na terenie krematorium obozu w Sachsenhausen.

20.4. - Polscy uczniowie odkryli kolejne planetoidy w ramach międzynarodowego programu Hands on Universe - Europe (EU-HOU).

20.4. - W Princeton (USA) zmarł światowej sławy polski astronom prof. Bohdan Paczyński, uważany za najpoważniejszego z polskich kandydatów do Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Zasłynął tym, że w latach 80. XX wieku zaproponował, aby do poszukiwania planet lub innych nieświecących obiektów odległych od Ziemi wykorzystywać zjawisko tzw. mikrosoczewkowania grawitacyjnego.

26.4. - Polscy naukowcy opracowali nowy bioczujnik, który umożliwia badanie stężenia akrylamidu, substancji wciągniętej na listę związków potencjalnie rakotwórczych. Powstaje ona m.in. podczas smażenia różnego rodzaju produktów spożywczych, w tym ziemniaków. Urządzenie pozwala na szybką, tanią o nieskomplikowaną analizę żywności na obecność akrylamidu.

27.4. - Polska została Europejskim Państwem Współpracującym z Europejską Agencją Kosmiczną (ESA). Podpisane w Warszawie porozumienie w tej sprawie otwiera nowe możliwości współpracy naukowej oraz dostęp do kontraktów dla polskich przedsiębiorców.

MAJ

4.5. - Pozostałości osady z okresu środkowego neolitu, czyli sprzed około 6 tys. lat, odkryto na wyspie Wolin podczas budowy obwodnicy Międzyzdrojów (Zachodniopomorskie). Wykopano fragmenty naczyń, narzędzia krzemienne i spalone szczątki ludzkie.

31.5. - Bogato wyposażony grób sprzed około 4,9 tys. lat oraz kolejny browar odkryli polscy archeolodzy w Egipcie, w północno- wschodniej delcie Nilu. Na stanowisku, którego nazwę tłumaczy się jako Wzgórze Kurczaka, znajdują się pozostałości osady z czwartego tysiąclecia p.n.e. - z początków państwa faraonów.

17.5. - Zmarł profesor Wiktor Zin, architekt i rysownik znany z telewizyjnego programu "Piórkiem i węglem". Był absolwentem i wieloletnim profesorem Politechniki Krakowskiej. W latach 80. wykładał na uniwersytecie w Zagrzebiu. Jako generalny konserwator zabytków przeprowadził konserwację wielu zabytków architektury, m.in. w Krakowie, Zamościu, Opatowie.

17.5. - Wojewódzka Konserwator Zabytków na Mazowszu Barbara Jezierska wpisała w rejestr zabytków fragmenty piwnic Pałacu Saskiego w Warszawie. Decyzja dotyczy fragmentów reliktów zabudowy zachodniej pierzei Placu Piłsudskiego w Warszawie, pochodzących z okresu od drugiej połowy XVII w. do pierwszej połowy XIX w.

CZERWIEC

6.6. - Polscy archeolodzy pracujący w osadzie w Syrii u podnóża gór Taurus poinformowali o odkryciu kolejnej, należącej do jednych z najstarszych na świecie kamiennej wieży, domostw oraz 27 pochówków ludzkich i trzech zwierzęcych sprzed ok. 12 tys. lat.

26.6. - W internecie udostępniono reprodukcje dokumenty związanych z historią polskiej demokracji. Kolekcja reprodukcji zawiera m.in. archiwalne materiały dotyczące staropolskich sejmików szlacheckich, wolnej elekcji królów czy polskiego państwa podziemnego w czasie II wojny światowej.

LIPIEC

1.7 - Weszła w życie ustawa o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju. Ma ono zarządzać projektami badawczymi w strategicznych dla Polski dziedzinach i realizować strategiczne programy badań naukowych i prac rozwojowych, służących rozwojowi gospodarki i potrzebom życia społecznego. Dyrektorem został prof. Bogusław Ludwik Smólski.

17.7. - Fragmenty kości drapieżnego dinozaura odkryto w Sołtykowie w Górach Świętokrzyskich. Zdaniem paleontologa dr Gerarda Gierlińskiego z Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, są to pierwsze kości prawdziwych dinozaurów odkryte na terenie Polski, a znalezione wcześniej koło Opola kości należały do "kuzynów przodków dinozaurów".

18.7. - Cenną ze względów geologicznych i przyrodniczych Jaskinię Wiercica na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej objęto ochroną jako stanowisko dokumentacyjne. Wiercicę tworzy system salek, korytarzy i przełazów, o długości 210 m. i różnicy poziomów 31 m. Zimuje w niej 12 gatunków nietoperzy.

25.7. - Fragment prehistorycznej osady z epoki neolitu z dwoma grobami szkieletowymi odkryli krakowscy archeolodzy na placu budowy osiedla mieszkaniowego w Nowej Hucie. Znaleźli też kilka krzemiennych siekierek, fragmenty glinianej ceramiki i kilka całych naczyń.

SIERPIEŃ

6.8. - Lekarze Oddziału Klinicznego Chirurgii Ogólnej Wojewódzkiego Szpitala im. Jana Biziela w Bydgoszczy zdobyli I nagrodę na dorocznym Europejskim Forum Żylnym (EVF) w Stambule, na które zakwalifikowano tylko 30 prac z całego świata. Przedstawili oni pracę nt. oceny przepływów w układzie żylnym kończyny dolnej u chorych z przewlekłymi zaburzeniami żylnymi.

22.8. - Tomek Kulczyński, tegoroczny absolwent VI LO im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy, zajął I miejsce i zdobył złoty medal w zakończonej w Zagrzebiu XIX Międzynarodowej Olimpiadzie Informatycznej. Pokonał 284 zawodników z 77 krajów.

31.8. - Czterostronicowy rozkaz Adolfa Hitlera, na mocy którego dywizje hitlerowskiej armii zaatakowały Polskę, odnaleziono w warszawskich archiwach. Dokument jest fotokopią oryginału. Szczegółowo wymieniono w nim rozkazy wydawane m.in. niemieckiej zmotoryzowanej piechocie, lotnictwu i marynarce. Na dokumencie znajduje się odręczny podpis Hitlera i jego odręczne dopiski m.in. dotyczące godziny zaatakowania granic Polski.

WRZESIEŃ

5.9. - Pionierskie w Europie operacje zespolenia przewodu pokarmowego za pomocą klipsa kompresyjnego przeprowadził zespół Kliniki Chirurgii Przewodu Pokarmowego Centralnego Szpitala Klinicznego w Katowicach. Klips zastępuje zszywanie fragmentów jelita nićmi chirurgicznymi, nie trzeba też używać drogich zszywaczy.

5.9. - Zabieg usunięcia nowotworu serca metodą autotransplantacji wykonali lekarze w Szpitalu Klinicznym Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. K.Marcinkowskiego w Poznaniu. Był to pierwszy tego typu zabieg wykonany poza USA. Poznańscy lekarze asystowali amerykańskiemu chirurgowi prof. Michaelowi Reardonowi z kliniki w Huston.

7.9. - Szczątki kilkuset więźniów, ofiar reżimu stalinowskiego, odkryli pracownicy IPN na wrocławskim Cmentarzu Osobowickim. Szczątki spoczywają pod cmentarnymi ścieżkami. Po wydobyciu ciał i szczątków ofiar stalinizmu na cmentarzu zostanie utworzona wspólna kwatera wojenna, na której znajdzie się zbiorowa mogiła lub kilka grobów.

8.9. - Bezkontaktowy aparat słuchowy, umożliwiający już od pierwszych dni życia stymulację rozwoju mowy u niemowlęcia z rozpoznaną wadą słuchu, opracowali naukowcy z Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu oraz z Politechniki Gdańskiej. Pozwoli on korygować wady słuchu już od początku życia dziecka.

10.9. - Duże ilości zabytków z epoki kamienia odkryto w Szczeberce oraz Mazurkach, na północ od Augustowa. Na liczne ślady osadnictwa natrafili archeolodzy z Muzeum Okręgowego w Suwałkach w czasie prac poprzedzających budowę obwodnicy. Wśród zabytków są np. charakterystyczne dla gospodarki typu łowieckiego liściaki oraz grociki strzał, trójkątne i sercowate, dwie siekiery z gładzonego kamienia oraz liczne fragmenty naczyń.

12.9. - Rakieta Soyuz wyniosła w kosmos międzynarodowego satelitę YES2 (Young Engineers' Satellite2, satelita młodych inżynierów). Satelita powstał dzięki współpracy stu studentów z 25 uniwersytetów z krajów Europy, Kanady i Japonii. Jeden z jego podzespołów opracowali studenci z Politechniki Warszawskiej.

14.9. - W wieku 77 lat zmarł zoolog, prof. Zdzisław Pucek. Większość życia spędził w Białowieży, poświęcając się pracy naukowej w Zakładzie Badania Ssaków Polskiej Akademii Nauk. Był jednym ze współtwórców restytucji żubra w Polsce. Z jego inicjatywy podjęto wszechstronne badania naukowe nad tym gatunkiem, a pod jego kierownictwem przygotowano światową strategię ochrony żubra.

18.9. - Polską publikację "Wielki atlas roślin miododajnych" nagrodzono złotym medalem w konkursie podczas XL Kongresu Światowej Federacji Związków Pszczelarskich "Apimondia" w Melbourne w Australii. Nagrodzony atlas przygotował dr Zbigniew Kołtowski z puławskiego Oddziału Pszczelnictwa Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach.

PAŹDZIERNIK

5.10. - Po długiej i ciężkiej chorobie nowotworowej zmarł Władysław Kopaliński - wybitny polski leksykograf, tłumacz i wydawca.

8.10. - Na szczycie góry Lubomir (904 m n.p.m., Beskid Makowski) otwarto nowe Obserwatorium Astronomiczne im. Tadeusza Banachiewicza.

12.10. - Uczniowie z liceów w Szczecinie i Warszawie znaleźli kolejne dwie asteroidy.

12.10. - Ludzkie szczątki noszące ślady tzw. praktyk antywampirycznych odkryli archeolodzy pracujący na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku w Kałdusie (k. Chełmna). Zdaniem naukowców, tego typu groby dowodzą, że średniowieczny człowiek żył w świecie wypełnionym irracjonalnymi lękami.

26.10. - Uczniowie szczecińskiego Liceum Ogólnokształcącego nr 13 odkryli kolejną asteroidę w ramach programu "International Asteroid Search Campaign".

30.10. - Zmarł prof. Leszek Giec, twórca współczesnej kardiologii na Śląsku, nauczyciel lekarzy i autor wielu prac naukowych. Zorganizował Górnośląski Ośrodek Kardiologii w Katowicach-Ochojcu - obecnie największą tego typu placówkę w Polsce, gdzie wykonuje się najwięcej w kraju zabiegów kardiochirurgicznych i poszerzania tętnic wieńcowych. Mimo przejścia na emeryturę prof. Giec wciąż kształcił lekarzy i pomagał młodszym kolegom.

LISTOPAD

6.11. - Uczennice 2. klasy toruńskiego, XI Gimnazjum z Zespołu Szkół im. prof. Stefana Banacha, zostały najmłodszymi odkrywczyniami asteroid w Polsce.

12.11. - Pierwszą w Polsce i w Europie Środkowej rekonstrukcję łąkotki poprzez wszczepienie implantu kolagenowego wykonano w Centrum Medycyny Sportowej w Warszawie. Operacje prowadził dr Konrad Słynarski, nad przebiegiem operacji czuwał twórca nowatorskiej metody odtwarzania uszkodzonej łąkotki prof. William Rodkey z Instytutu Badawczego Steadmana i Hawkinsa w stanie Kolorado.

14.11. - Kolejna informacja o odkryciu asteroidy przez polskich uczniów. Dokonali go trzej uczniowie klasy III c Gimnazjum Miejskiego im. Mikołaja Kopernika w Sierpcu. Planetoidę znaleźli na zdjęciach dostarczonych w ramach jesiennej kampanii programu "International Asteroid Search Campaign". G

RUDZIEŃ

4.12. - Kilkaset macew (tablic nagrobnych) odnaleziono przypadkowo pod placem ratuszowym w Kępnie (Wielkopolska). Macewy pochodzą z przedwojennego cmentarza w Kępnie. W 1943 r. Niemcy użyli ich do wyłożenia brzegów zbiornika przeciwpożarowego. Odnalezione macewy zostaną najprawdopodobniej złożone w pobliżu miejscowej synagogi.

7.12. - Nakładem Instytutu Nauk Historycznych PAN i Wydawnictw Sejmowych ukazał się zbiór "Opera omnia" - "Pisma pomniejsze" zawierający teksty i pisma autorstwa Mikołaja Kopernika. Publikacja tomu zamyka wielką serię wydawniczą, której kolejne części ukazywały się na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat w związku z jubileuszem 500-lecia urodzin wybitnego astronoma.

10.12. - Polscy uczniowie zdobyli dwa złote i trzy srebrne medale podczas międzynarodowej olimpiady astronomicznej w Tajlandii. W olimpiadzie wzięli udział uczniowie reprezentujący 21 krajów. Polski zespół liczył 5 uczniów, wszyscy odnieśli sukcesy. (PAP)