Polacy dochodzą prawdy o miękkich tkankach dinozaura

Najnowsze badania, przeprowadzone przez polsko-amerykański zespół naukowców, wykazują jednak, że nie były to tkanki ani komórki krwi dinozaura. Rzekome tkanki miękkie to zwykły biofilm - rodzaj osadu z bakterii. Z kolei "komórki krwi" to framboidy pirytowe, czyli struktury w kształcie maliny (wielkości 5-10 mikronów), złożone z bardzo drobnych ziaren pirytu.

Badania prowadzone były przez prof. Zbigniewa Sawłowicza z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Toma Kaye z Burke Museum of Natural History and Culture przy University of Washington oraz Gary Gauglera z Microtechnics Inc. of Granite Bay w Kalifornii.

Kanaliki w kościach tyranozaura, którymi kiedyś biegły naczynia krwionośne, zostały zasiedlone przez bakterie. Jak tłumaczy Tom Kaye, to trochę tak, jakbyśmy wiadro z deszczówką postawili na kilka tygodni w naszym ogródku. Po wewnętrznej stronie wiadra utworzy się śliski osad z bakterii pod postacią szlamu. "Wyobraźmy sobie teraz, że rozpuszczamy wiadro w kwasie. Zostanie nam bakteryjny biofilm w kształcie wiadra" - opisuje.

"To samo miało miejsce w przypadku kości tyranozaura. Po rozpuszczeniu w kwasie został bakteryjny biofilm w kształcie naczyń krwionośnych" - dodaje.

Jak opowiada prof. Sawłowicz, na początku Tom chciał być kolejnym odkrywcą miękkich tkanek w kościach dinozaurów. Zdecydował przy tym podjąć badania za pomocą skaningowego mikroskopu elektronowego na surowych próbkach kości, jeszcze przed ich rozpuszczeniem w kwasie. "Otrzymane wyniki skłoniły go jednak do próby innej interpretacji, aniżeli ta przedstawiona przez Schweitzer, i tak się rozpoczął mój udział w tym projekcie" - opisuje.

"Tom przysłał mi kilka próbek kości dinozaurów, które zacząłem analizować przy użyciu skaningowego mikroskopu elektronowego - opowiada prof. Sawłowicz. - Zainteresował się moimi badaniami nad framboidami pirytowymi, które stanowiły przedmiot mojej habilitacji".

"Spośród kilku znalezionych rodzajów rzekomych +miękkich tkanek+ oraz komórek krwi, odpowiadałem przede wszystkim za +komórki krwi, czyli utlenione framboidy (pierwotnie pirytowe). Wskazałem też na podobieństwo znalezionych powłok do biofilmów, którą to myśl Tom twórczo rozwinął" - opowiada prof. Sawłowicz.

Jak dodaje, na kolejnych etapach badań zespól naukowców rozpuszczał kości i wyodrębniał w ten sposób rzekome "miękkie tkanki" oraz "komórki krwi". Do badań używano skaningowego mikroskopu elektronowego i spektroskopii w podczerwieni. Przeprowadzono także datowanie izotopowe metodą radiowęglową (C14). Jak dodaje, były również zabawne "domowe" eksperymenty z współczesnym tworzeniem biofilmów w zwykłym wiadrze.

Na framboidy i biofilmy zespół natrafił w próbkach pochodzących z różnych epok geologicznych, także w organizmach morskich.

Jak tłumaczy prof. Sawłowicz, datowane do tej pory były jedynie dwie próbki biofilmu. Są to wstępne badania. W jednej była niedostateczna ilość materiału do oznaczenia wieku, druga dała wynik "współczesny" - rok ok. 1961. "Jednak błąd jest duży, rzędu kilku-kilkudziesieciu lat. Dalsze badania są w toku" - dodaje.

Jak tłumaczy prof. Sawłowicz, publikacja w "Science" z 2005 r. o odkryciu miękkich tkanek tyranozaura odbiła się szerokim echem nie tylko w prasie naukowej, ale też w prasie popularnej w USA, głównie z powodu nieszczęśliwego wykorzystania jej przez kreacjonistów. "Ich argumentacja w skrócie była następująca: jeśli zachowały się miękkie tkanki, to dinozaury nie mogą być stare" - wyjaśnia.