45-lecie archeologicznych badań Combined Prehistoric Expedition

"Jednym z najważniejszych sukcesów naszej Ekspedycji jest odkrycie i przebadanie Zespołu Ceremonialnego w rejonie Nabta Playa, a także odkrycie trzech cmentarzysk sprzed ponad 6 tys. lat w okolicy góry nazywanej Gebel Ramlah" - powiedział dyrektor Ekspedycji prof. Michał Kobusiewicz.

Rejon Nabta Playa jest największym w Afryce centrum osadnictwa neolitycznego, który skupia wiele tysięcy punktów osadniczych. Jest to również największe w Afryce pradziejowe centrum sakralne istniejące od 7 tys. do 3,5 tys. p.n.e.

Według archeologa prof. Romualda Schilda, wieloletniego dyrektora Ekspedycji, rejon Nabta Playa miał ważne znaczenie kultowe. Na tym terenie ówcześni mieszkańcy wznosili ogromne głazy zwane megalitami, kurhany, w których chowano m.in. członków elity społecznej i kamienne stele upamiętniające zmarłych członków plemienia.

Jak zaznaczył Schild, układ steli, które skierowane były w kierunku północnych gwiazd, dowodzi, że tu rodziła się kosmogonia i najwcześniejsza religia starożytnego Egiptu. "Zachował się tam także neolityczny kalendarz, kamienny krąg, który wskazywał kierunek północny oraz wschód słońca w dniu przesilenia letniego" - mówił Schild.

Badania Ekspedycji dotyczą nie tylko archeologii, ale także geomorfologii, paleobotaniki i paleozoologii. Według Schilda, jednym z ważniejszych osiągnięć Ekspedycji było udowodnienie, że to właśnie w Afryce po raz pierwszy udomowiono bydło.

"Udomowiono je w okolicach doliny Nilu na Pustyni Zachodniej ok. 10 tys. lat temu, czyli znacznie wcześniej niż na Bliskim Wschodzie. To odkrycie kwestionowano, ale ostatecznie potwierdziły je badania genetyczne" - mówił.

Wyniki badań Ekspedycji opublikowano w kilkunastu książkach i setkach artykułów naukowych. "To jest punkt odniesienia dla każdego badacza, który rozpoczyna prace archeologiczne na terenie Afryki, Pustyni Zachodniej czy doliny Nilu" - ocenił wicedyrektor Ekspedycji dr Jacek Kabaciński.

Jak mówił, w przyszłości Ekspedycja, w zależności od jej sytuacji finansowej, planuje m.in. archeologiczne wykopaliska na Synaju. "To ważne miejsce, coś w rodzaju korytarza pomiędzy Afryką Północną a Bliskim Wschodem. Tam przebiegały główne szlaki ludów" - dodał.

Combined Prehistoric Expedition jest największą i najdłużej bez przerwy działającą na świecie ekspedycją prahistoryczną. Geneza jej sięga akcji ratowania zabytków nubijskich zagrożonych budową Tamy Asuańskiej w początku lat 60-tych XX wieku.