Polska rozważa wzięcie udziału w budowie dwóch europejskich centrów badawczych - jednego, związanego z wykorzystaniem lasera rentgenowskiego, drugiego - poświęconego badaniu cząstek elementarnych - poinformowano w siedzibie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Celem spotkania, zorganizowanego przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, prof. Krzysztofa Kurzydłowskiego, było przybliżenie polskim przedsiębiorcom i instytucjom naukowym idei tych projektów oraz przedstawienie warunków uczestnictwa. Konferencję poprowadzili przedstawiciele MNiSW oraz niemieccy naukowcy, będący pomysłodawcami inwestycji: prof. Massimo Altarelli, dr Wolfgang Jacoby i dr Ingo Augustyn.
Oba projekty powstałyby w Niemczech. Jeden to pomysł budowy innowacyjnego układu akceleratorów, czyli przyspieszaczy cząstek, w Darmstadt, drugi to uruchomienie rentgenowskiego lasera na swobodnych elektronach w Hamburgu.
Akcelerator FAIR (ang. Facility for Antiproton and Ion Research w Darmstadt), czyli Instalacja do Badań Antyprotonów i Jonów, jest jednym z najbardziej ambitnych programów na świecie, zarówno pod względem naukowym, jak i technicznym. Według przedstawicieli Środowiskowego Laboratorium Ciężkich Jonów UW, dzięki swojej wszechstronności stanie się on kluczowym urządzeniem badawczym europejskiej fizyki jądrowej w XXI wieku.
Laser XFEL (z ang. The X-Ray Free-Electron Laser) to Europejski Projekt Lasera Rentgenowskiego, który dotyczy praktycznego wykorzystania tzw. twardych promieni rentgenowskich.
Projekty zakładają, że do 2025 r. zbudowane zostaną dwa ogromne centra naukowe - wokół lasera rentgenowskiego w Hamburgu oraz wokół przyspieszacza jonów w Darmstadt. Oba te urządzenia służyć będą naukowcom z wielu krajów, w tym polskim instytucjom badawczym, zajmującym się badaniami z zakresu astrofizyki, fizyki jądrowej i kwantowej.
"Celem dzisiejszego spotkania jest oszacowanie, czy polskie środowiska naukowe oraz prywatni przedsiębiorcy są zainteresowani przystąpieniem naszego kraju do tych projektów - powiedział PAP Paweł Mikusek, dyrektor Departamentu Informacji i Promocji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. - Nasz udział wiąże się bowiem ze znacznym zaangażowaniem finansowym ze strony budżetu państwa. Trzeba więc ocenić, czy potencjalne korzyści przewyższą zainwestowane środki oraz czy polscy naukowcy i biznesmeni widzą dla siebie miejsce przy budowie tych ośrodków oraz pracy w nich".
Ewentualne korzyści, to - według Mikuska - możliwość osiągania spektakularnych wyników naukowych oraz nowe kontrakty dla polskich przedsiębiorców, głównie dla firm budowlanych i architektów krajobrazu. Decyzję o przystąpieniu do projektów strona polska musi podjąć do 2007 r.
Całkowite koszty projektu FAIR przewidziane są na 2536 mln euro, natomiast projektu XFEL - 922 mln euro. Jednak większą ich część pokryje strona niemiecka (60 proc. wszystkich kosztów w XFEL i 75 proc. w FAIR). Każdy kraj uczestniczący zobowiązany jest natomiast do wkładu w wysokości co najmniej 1 proc. kosztów całkowitych. Informacje o projektach znajdują się na stronach: http://xfel.desy.de i http://www.gsi.de/fair/index_e.html.(PAP)