Warsztat papiernika, czyli przepis na kartkę papieru

"Czy wiecie kiedy papier wytworzono po raz pierwszy" - pytała uczestników warsztatów Czajka. "Już dwa tysiące lat temu wynaleźli go Chińczycy" - wyjaśniła. Do jego produkcji używali m.in. kory drzew i zużytych sieci rybackich.

Surowce te przemywano wodą, gotowano w specjalnych roztworach, a następnie miażdżono by uzyskać włóknistą zawiesinę. Tak przygotowaną masę czerpano ręcznie, co umożliwiały specjalne formy papiernicze. Następnie arkusz pobranego papieru osuszano na słońcu.

Technikę produkcji papieru udoskonalili Arabowie, którzy aby zapobiec rozlewaniu się atramentu po arkuszach kleili je skrobią lub żelatyną. Oni też sprowadzili papier do Europy.

Jednak możliwość wytwarzania jednej długiej wstęgi papieru, zamiast pojedynczych arkuszy pojawiła się dopiero od XVII wieku, wraz z odpowiednimi maszynami. W następnych latach poszukiwano nowych źródeł pozyskiwania włóknistych materiałów do produkcji papieru i różnych sposobów jego zaklejania. Efektem wielu z tych zabiegów i eksperymentów było pogorszenie jakości i wytrzymałości papieru.

Współczesny papier wyrabiany jest z drewna, rzadziej bawełny, lnu czy konopi. Dla uzyskania produktu o wysokiej jakości używa się dodatkowo skrawków z przemysłu tekstylnego lub szmat. Gorszej jakości papier wyrabia się z makulatury.

Surowce mieli się uzyskując w ten sposób włóknistą masę, do której dodawane są różnego rodzaju dodatki. Z niej formowana jest wstęga papiernicza, którą poddaje się prasowaniu i suszeniu.

W sposób analogiczny do wynalezionego przez Chińczyków - choć na szczęście już bez konieczności użycia sieci rybackich czy wapiennych roztworów - możemy zrobić sobie swój własny papier. Choć współczesna receptura jest znacznie prostsza niż te sprzed 2 tys. lat, to i tak zrobienie jednego arkusza papieru wymaga wprawy i odpowiednich narzędzi.

Najpierw musimy przygotować włóknistą masę, z której powstanie nasz papier. "Ja używam do tego makulatury, kawałków gazet, które należy porwać na kawałki" - mówiła Czajka. Po kilku godzinach taki zalany wrzątkiem i dobrze namięknięty papier trzeba zmiksować z wodą. W taki sposób powstanie tworzywo, z którego uformujemy własny papier.

Jak tłumaczyła prowadząca warsztaty, do jego wytworzenia potrzebne są dwie ramki, przy czym na jednej z nich trzeba przypiąć dobrze naciągniętą siatkę z drobnymi oczkami. W taki sposób powstanie przyrząd za pomocą którego wybierzemy papier.

Wyrobioną wcześniej masę umieszczamy w misce z wodą, której musi być tyle, by można było swobodnie zanurzyć w niej nasz "czerpak". Dwie ramki - złożone w taki sposób by sitko znajdowało się pomiędzy nimi - trzeba ustawić pionowo i włożyć je do wody tuż przy krawędzi miski. Na siatce powoli wyjmowanego z wody narzędzia powinna zbierać się nasza papierowa masa.

Gdy zbierze się ona na sitku, trzeba odlać niewielką ilość wody, która zebrała się na ramce. Ramkę pozbawioną sitka można już odłożyć. Z kolei mokry papier, który zbierze się na siatce należy wyłożyć na suchą ściereczkę. Przed odłączeniem papieru od siatki trzeba ją jeszcze odsączyć z wierzchu gąbką, tak by papier był jak najsuchszy.

Wyłożony papier należy jeszcze przykryć drugą ściereczką, przyczepić do linki i cierpliwie czekać, aż będzie zupełnie suchy.

Jak zapewniła Czajka, proces przygotowania takiego papieru daje bardzo duże możliwości, bo jeśli tylko chcemy do naszej papierowej masy możemy dodać np. kolorowe wycinki czy inne elementy. Jednak, aby na wytworzonym papierze można było coś napisać i spowodować trzymanie się atramentu należy go jeszcze "zakleić" czyli posmarować np. klejem do tapet.

"Na takich kartkach można coś napisać, namalować, ale raczej nie można zrobić z nich obecnie całej książki"- mówiła Czajka.

Źródło: PAP