Malowidło na stanowisku archeologicznym Catalhoyuk w Turcji mogło powstać mniej więcej w tym samym czasie, kiedy doszło do erupcji nieodległego wulkanu.
W Anatolii, w środkowej części Turcji, znajduje się jedna z największych odkrytych w ostatnim półwieczu osad neolitycznych. Osada Catalhoyuk leży na dwóch wzgórzach rozdzielonych przez dolinę rzeki. Szacuje się, że założono ją między 7400 a 7300 r. p.n.e. i że mieszkało tam do 10 tysięcy ludzi - rolników i hodowców zwierząt. Pozostały po nich szczątki domów z kamienia i wypalanej na słońcu cegły, pochówki, a także wiele przedmiotów, figurki i malowidła naścienne.
Malowidło zachowane na ścianie jednej z chat przedstawia rzędy dość regularnych form graficznych, nad którymi widać charakterystyczny, dwoisty kształt, usiany ciemniejszymi kropkami. Nieco mniejsza liczba podobnych kropek widoczna jest również ponad kształtem. Zdaniem niektórych badaczy taki kształt może schematycznie przedstawiać cętkowaną skórę lamparta. Taka interpretacja byłaby zgodna z treścią innych rysunków ze stanowiska Catalhoyuk, na których często przedstawiano zwierzęta.
Axel Schmitt z University of California w Los Angeles z zespołem chciał jednak sprawdzić, czy malowidło może przedstawiać znajdujący się nieopodal osady wulkan Hasan Dagi w chwili erupcji. Jego zdaniem dwoisty kształt może bowiem odpowiadać zarysowi góry o dwóch szczytach, a widoczne nad nim, ciemne punkty przedstawiają wyrzut lawy i pyłów.
Aby sprawdzić, czy mieszkańcy osady faktycznie mogli być świadkami erupcji, naukowcy zebrali próbki skał wulkanicznych z wnętrza krateru i ze stoków Hasan Dagi, po czym poddali je analizie geochronologicznej. Wyniki porównali z danymi uzyskanymi przez archeologów podczas analiz muralu.
Budowa skał wulkanicznych i ich wiek pozwalają sądzić, że artysta z Catalhoyuk rzeczywiście mógł uwiecznić wybuch Hasan Dagi. Datowanie skał wulkanicznych wskazuje na to, że do erupcji doszło ok. 6900 r. p.n.e. Dość dokładnie zgadza się to z szacowanym czasem, w którym powstał badany mural.
"Sprawdziliśmy hipotezę, że mural z Catalhoyuk przedstawia wybuch wulkanu i uzyskaliśmy dane geologiczne zgodne z tą hipotezą. Nasza praca sugeruje również, że nie można wykluczać przyszłego wybuchu wulkanu Hasan Dagi" - zaznacza Schmitt.
poleca:
