Teleskop znalazł pierścień ciemnej materii

Naukowcy od dawna podejrzewają, że w kosmosie istnieje tajemnicza "ciemna materia". Nie widać jej bezpośrednio, gdyż nie świeci, ale jej obecność można wykryć poprzez oddziaływania grawitacyjne. Nie wiadomo też, z czego jest zbudowana.

Uważa się, że to dzięki ciemnej materii cały czas możemy obserwować odległe gromady galaktyk. Gdyby oddziaływała tylko grawitacja samych galaktyk należących do danej gromady, powinny one już dawno rozproszyć się. Ciemna materia stanowi większość materii występującej we Wszechświecie. Zwyczajna materia, z której zbudowane są gwiazdy, planety i my sami, stanowi zaledwie kilka procent.

Najnowsze obserwacje Teleskopu Hubble'a stanowią jeden z najpoważniejszych dowodów na istnienie ciemnej materii. Astronomowie obserwowali gromadę galaktyk ZwCl0024+1652 odległą od nas o 5 miliardów lat świetlnych. Odkryto w niej pierścień o średnicy 2,6 milionów lat świetlnych, złożony z ciemnej materii. "Po raz pierwszy udało się wykryć ciemną materię o unikalnej strukturze (kształcie), różnej od gazu i galaktyk w gromadzie" - tłumaczy M. James Jee z Johns Hopkins University w Baltimore w Stanach Zjednoczonych, członek zespołu odkrywców.

Celem badań było wykonanie mapy rozmieszczenia ciemnej materii w gromadzie, obecności pierścienia się nie spodziewano. Początkowo naukowcy myśleli, że pierścień jest błędem wynikłym z obróbki danych. "Nie mogłem uwierzyć w moje wyniki. Ale im bardziej próbowałem usunąć pierścień, tym bardziej jego struktura stawała się widoczna. Ponad rok zajęło mi przekonanie samego siebie, że pierścień jest prawdziwy.

Widziałem już wiele gromad, ale nigdy wcześniej nie widziałem czegoś takiego", opowiada Jee. W ramach poszukiwania przyczyn uformowania się pierścienia, Jee znalazł wyniki wcześniejszych badań, opublikowanych w roku 2002 przez Olivera Czoske z Bonn University. Wskazują one, że kiedyś w gromadzie mogła nastąpić kolizja pomiędzy dwoma zgrupowaniami galaktyk.

Podobny przypadek zderzenia dwóch gromad galaktyk zaobserwowano już wcześniej przy pomocy Teleskopu Hubble'a i rentgenowskiego obserwatorium Chandra. Jednak tam ciemna materia miała rozmieszczenie podobne do rozkładu galaktyk w gromadzie. W gromadzie ZwCl0024+1652 tworzy natomiast pierścień. (PAP)