Udało się odczytać genom ryżu, najważniejszej rośliny uprawnej na świecie - poinformowało pismo "Nature". Prace nad zsekwencjonowaniem genomu ryżu w ramach International Rice Genome Sequencing Project trwały od roku 1998.
Pod kierunkiem Japończyków naukowcy z USA, Wielkiej Brytanii, Chin, Indii, Tajlandii, Brazylii i Francji odczytali prawie 400 milionów par zasad - "liter" kodu genetycznego. Paradoksalnie ryż ma znacznie więcej genów (37,5 tysiąca) niż człowiek (20-25 tysięcy).
Ryż (Oryza sativa) należy do rodziny traw. Jest podstawą pożywienia dla około połowy ludności świata. Według danych ONZ stanowi około 30 procent globalnej produkcji zbóż, a jego plony podwoiły się w ciągu ostatnich 30 lat. Jest uprawiany w 113 krajach na świecie na wszystkich, oprócz Antarktydy, kontynentach.
W latach 50. XX wieku usiłowano go uprawiać nawet w Polsce. W naszym klimacie rósł, ale nie dawał plonów. Według badaczy zsekwencjonowanie genomu ryżu może przyczynić się do stworzenia odmian odpornych na złe warunki pogodowe i szkodniki, bogatszych w witaminy i dających większe plony. To z kolei może pomóc w zwalczaniu ogólnoświatowego problemu głodu.
Zdaniem naukowców, aby zaspokoić rosnące zapotrzebowanie plony ryżu powinny wzrosnąć o 30 procent w ciągu najbliższych 20 lat. Do roku 2025 od ryżu będzie zależało życie 4,6 miliarda ludzi. Jednocześnie ze względu na globalne ocieplenie będzie musiał być odporniejszy na suszę. Ponieważ ryż jest podobny genetycznie do kukurydzy, jęczmienia, żyta, pszenicy, sorgo i trzciny cukrowej, znajomość jego genomu pomoże lepiej poznać te ważne rośliny. To najpopularniejsze na świecie zboże pochodzi z Azji.
Do tej pory sądzono, że po raz pierwszy ryż zaczęto uprawiać w Chinach. Jednak niedawno południowokoreańscy naukowcy natrafili na ziarna liczące co najmniej 15 tys. lat. Początki hodowli ryżu w Chinach szacowane są na 7 tys. lat p.n.e. W Indiach uprawiano go już 4 tys. lat temu. Choć ryż nie jest rośliną wodną, rośnie na polach zalanych przepływającą wodą. Woda utrzymuje stałą temperaturę, a także lepiej chroni przed szkodnikami i dostarcza tlenu korzeniom ryżu. Jej poziom musi być stale kontrolowany, by ponad powierzchnię wody wystawała 1/3 rośliny.
W przeciwnym razie obumrze. Istnieje około 8 tys. odmian ryżu. Według długości ziarna wyróżnia się trzy rodzaje: długoziarnisty, średnioziarnisty i krótkoziarnisty. Zsekwencjonowana odmiana to Oryza sativa japonica, uprawiana głównie w Japonii, Korei i USA. Ryż wykorzystywany jest przede wszystkim jako roślina jadalna. Najbardziej znanymi potrawami kuchni światowej, których składnikiem jest ryż, są włoskie risotto i japońskie sushi.
To popularne zboże jest również wykorzystywane do wyrobu oleju, wina i wódki, plastiku, papieru i słomy. Ryż jest uważany za symbol życia i płodności - dlatego obsypuje się nim świeżo poślubionych małżonków. Starożytni uważali go za świętość. Zdarzało się, że pierwszą bruzdę na polu, na którym uprawiano ryż, orali królowie. Dziś w krajach azjatyckich wywrócenie miski z tym drogocennym zbożem uchodzi za niechybną oznakę nieszczęścia.(PAP)
poleca:
