Brak ciepła rodzinnego a dojrzewanie płciowe u dziewczynek

Wczesne dojrzewanie dziewcząt jest uważane za czynnik ryzyka wielu różnych schorzeń, w tym zaburzeń nastroju (np. depresja), stosowania używek, nowotworów układu rozrodczego, jak również ciąży w wieku nastoletnim. Zrozumienie czynników, które przyspieszają proces dojrzewania mogłoby, zdaniem naukowców, pomóc w opracowaniu skutecznych metod prewencji wielu problemom zdrowotnym u dziewcząt, bądź sposobów ich leczenia.

W 1991 znany psycholog Jay Belsky i jego współpracownicy opracowali model dotyczący wpływu środowiska rodzinnego i doświadczeń z wczesnego dzieciństwa na tempo dojrzewania dziewcząt. Według teorii Belsky'ego, pewne czynniki stresujące w rodzinie i jej otoczeniu - jak np. bieda, konflikt między rodzicami, dominacja emocji negatywnych i presji w relacjach między dziećmi i rodzicami, jak również słabe oparcie w rodzicach - stwarzają warunki przyspieszające okres dojrzewania, jak również inicjację seksualną dziewczynek. Innymi słowy, dzieci adaptują swój rozwój płciowy i seksualny do warunków, w których żyją.

Teraz para naukowców - Bruce J. Ellis, specjalista ds rodziny i rozwoju człowieka na Uniwersytecie Stanu Arizona oraz Marilyn Essex z Uniwersytetu Stanu Wisconsin w Madison dostarczyli dowodów na potwierdzenie tej koncepcji. Zaobserwowali oni, że dziewczęta, które mogą liczyć na większe wsparcie ze strony rodziców (matki i ojca), których rodzice mniej się kłócą i których ojcowie nie cierpią na depresję, przechodzą dojrzewanie w późniejszym wieku. Ellis i Essex badali rozwój płciowy 227 dzieci ze stanu Wisconsin.

Na podstawie wywiadów prowadzonych z matkami i ojcami zebrano dane na temat warunków panujących w każdej rodzinie, takich jak sytuacja społeczno-ekonomiczna, konflikty między rodzicami, depresja u któregoś z rodziców oraz sposób kształtowania relacji rodzic-dziecko. W momencie rozpoczęcia badań dzieci były w wieku przedszkolnym. W wieku 7 lat u 120 dzieci, w tym 73 dziewczynek sprawdzono wystąpienie pierwszych zmian hormonalnych okresu dojrzewania - (tj. początek wydzielania androgenów przez korę nadnerczy, tzw. adrenarche).

Dane na temat rozwoju drugorzędowych cech płciowych, jak piersi czy obecność owłosienia ciała zebrano u 180 dziewczynek w wieku 11 lat. Dane na temat dojrzewania pochodziły też z relacji matek i córek. Okazało się, że dziewczęta z bardziej opiekuńczych rodzin, w których dzieci mają większe wsparcie w rodzicach, rodzice są mniej skłóceni, a ojcowie rzadziej cierpią na depresję, przechodziły pierwsze zmiany hormonalne związane z dojrzewaniem później, niż ich rówieśniczki. Odnotowano też związek między późniejszym dojrzewaniem a dobrą sytuacją ekonomiczną rodziny, gdy dziecko było w okresie przedszkolnym.

Dodatkowo, zaobserwowano, że na termin dojrzewania wpływały czynniki genetyczne - dziewczęta, których matki dojrzewały później przechodziły dojrzewanie również w późniejszym wieku; wskaźnik masy ciała (BMI) dziecka - u dziewcząt, które miały niższy BMI w wieku 7 lat drugorzędne cechy płciowe pojawiały się później, niż u grubszych rówieśniczek. "Nasze wyniki potwierdzają teorię, zgodnie z którą dziewczęta doświadczające więcej ciepła rodzinnego w wieku przedszkolnym przechodzą okres dojrzewania płciowego później, niż rówieśniczki" - komentuje Ellis. (PAP)