190. rocznica śmierci gen. Jana Henryka Dąbrowskiego
6 czerwca 1818 roku w Winnej Górze zmarł gen. Jan Henryk Dąbrowski, twórca Legionów Polskich i gen. armii Księstwa Warszawskiego. W tym roku mija 190 lat od jego śmierci.
Jan Henryk Dąbrowski, herbu Dąbrowski, urodził się 2 sierpnia
1755 roku w Pierzchowcu koło Bochni jako syn pułkownika Jana
Michała Dąbrowskiego i Zofii Marii von Lettow z pochodzenia
Niemki. Służbę wojskową Dąbrowski rozpoczął w 1770 roku w stopniu
podchorążego w wojsku saskim.
W roku 1779 wziął udział w kampanii
o sukcesję bawarską. Od 1780 roku w stopniu porucznika służył w
gwardii elektorskiej w Dreźnie.
W roku 1792 Dąbrowski w stopniu wicebrygadiera przeszedł do
wojska polskiego i niezorientowany jeszcze w sytuacji wewnętrznej,
złożył przysięgę na wierność konfederacji targowickiej. Uczestnik
powstania kościuszkowskiego, za udział w obronie stolicy został
awansowany do stopnia generała. 18 listopada 1794 dostał się do
niewoli rosyjskiej pod Radoszycami.
Po upadku insurekcji liczył na konflikt Prus z pozostałymi
zaborcami, swe nadzieje wiązał również z Francją, dokąd przybył w
roku 1796. W porozumieniu z Napoleonem Bonaparte utworzył Legiony
Polskie we Włoszech, opierając się na układzie podpisanym w 1797
roku w Mediolanie z Republiką Lombardzką.
Fundusze na stworzenie
Legionów Dąbrowski uzyskał ze sprzedaży ziemi Pierzchowa,
należącej wcześniej do jego ojca.
Na czele I Legii walczył m.in. pod Reggio i nad Trebbią oraz brał
udział w zdobyciu Rzymu. Podczas walk w Apeninach został ranny. Po
bitwie pod Marengo na polecenie Bonapartego utworzył dwa nowe
legiony. Po pokoju w Amiens przeszedł na służbę Republiki
Cisalpińskiej w stopniu generała dywizji. Od roku 1802 pozostawał
w służbie włoskiej. Tam też wstąpił do masonerii i został adeptem
29 stopnia rytu szkockiego.
3 listopada 1806 roku po zwycięskiej bitwie pod Jeną i wkroczeniu
wojsk francuskich na tereny Polski, Dąbrowski wydał wraz z Józefem
Wybickim w Poznaniu odezwę wzywającą do zorganizowania powstania
wielkopolskiego.
W 1807 jako dowódca części wojska polskiego, tzw.
III Legii, uczestniczył w wyzwalaniu ziem polskich położonych na
lewym brzegu Wisły, zdobył Tczew, uczestniczył w oblężeniu Gdańska
i w bitwie pod Frydlandem. W 1808 roku został odznaczony Krzyżem
Komandorskim Orderu Virtuti Militari. Brał udział w kampanii 1809
roku, podczas której był autorem planu wyprawy do Galicji. Walczył
zwycięsko z Austriakami pod Radzyminem i Łęczycą.
W roku 1812 dowodził jedną z trzech dywizji polskich piątego
korpusu i odznaczył się w bitwach pod Mohylewem i Borysowem.
26
listopada w bitwie nad Berezyną został ciężko ranny w czasie
obrony jednego z mostów. W 1813 walczył pod Teltawem, Grossbeeren,
Juterbogk i w bitwie pod Lipskiem. Po śmierci księcia Józefa
Poniatowskiego został naczelnym wodzem armii Księstwa Warszawskiego.
Po upadku Napoleona Dąbrowski powrócił do Warszawy i stanął na
czele Komitetu Organizacyjnego Wojskowego, którego celem było
zorganizowanie wojska utworzonego Królestwa Polskiego, w którym
został także generałem jazdy i piastował funkcję senatora-
wojewody. Z powodów zdrowotnych zrezygnował jednak z funkcji
publicznych i osiadł w swoim majątku w Winnej Górze w Wielkim
Księstwie Poznańskim, gdzie zmarł 6 czerwca 1818 roku.
Pochowany
został w miejscowym kościele, a od 1863 roku spoczywa w sarkofagu
w bocznej kaplicy. Urna z jego sercem przechowywana była
początkowo w pałacu w Winnej Górze, później w Krakowie i w
poznańskim ratuszu, a od 1997 roku w Krypcie Zasłużonych
Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu.
Jan Henryk Dąbrowski pozostawił po sobie rękopisy - "Jenerała
Henryka Dąbrowskiego pamiętnik..." i "Wyprawę do Wielkopolski w
1794".
Dla założonych przez Dąbrowskiego Legionów żołnierz i poeta Józef
Wybicki w 1797 roku napisał "Pieśń Legionów Polskich we Włoszech",
która od początku została przyjęta z entuzjazmem przez żołnierzy i
nazwana "Mazurkiem Dąbrowskiego". Po odzyskaniu przez Polskę
niepodległości po I wojnie stała się ona hymnem państwowym. (PAP)
ostatnia zmiana: 2008-06-05
poleca:
