Amasra

Amasra to malowniczo położona nad Morzem Czarnym niewielka miejscowość wypoczynkowa, historią sięgająca starożytności. To jedno z najpopularniejszych wśród turystów miasteczek czarnomorskich, któremu towarzyszą dwie zatoki, górzysty cypel, średniowieczny zamek oraz piaszczyste plaże.

Nazwa wywodzi się od antycznego Amastris i już Pliniusz Młodszy, gubernator rzymskiej prowincji Bitynii za rządów cesarza Trajana (98 – 117), opisywał Amastris jako dobrze prosperujące, urocze miasteczko. Wcześniej była to kolonia grecka, założona w VI w. p.n.e. przez miasto Milet i zwana Sesamus. Dopiero w IV w. p.n.e. nazwę miasta zamieniono na Amastris, na cześć królowej perskiej o tym imieniu, żony Kserksesa I. Wówczas też Amastris należała do królestwa Pontu, a Rzymianom przypadła w 1. poł. I w. p.n.e., stając się ­stolicą prowincji Bitynii i Pontu. Po Rzymianach przyszli Bizantyńczycy, których w 1398 r. zastąpili Genueńczycy (chociaż kupcy genueńscy działali tutaj już wcześniej). Wtedy Amasra rozwinęła się znacznie dzięki płynącym z handlu korzyściom. W 1461 r. miasto zdobyli Osmanowie.

W miasteczku nie ma wiele do zobaczenia. Znajdują się tu muzeum oraz średniowieczna twierdza, a przy drodze do Bartinu starożytny relief w skale.

Amasra Müzesi leży w zachodniej części Küçük Liman. Czynne jest codziennie (prócz poniedziałków) w godz. 9.00 – 17.00, wstęp: 0,7 USD. (W trakcie pisania przewodnika muzeum było w trakcie remontu, który – jak zapewniali pracownicy – do sezonu 2003 miał zostać zakończony). Wystawione są tu eksponaty z różnych epok, od czasów hellenistycznych po okres cesarstwa bizantyńskiego. Ciekawe są rzymskie ­sarkofagi i posągi oraz stroje, a także złota biżuteria.

Twierdza powstała wprawdzie już w czasach hellenistycznych, ale obecny stan pochodzi z okresu bizantyńskiego. W XIX w. mieściło się tu więzienie. W sumie można naliczyć osiem wież obronnych, mury miały grubość 2 – 3 m. W granicach cytadeli, do której prowadzą dwie bramy, znajdują się dawne kościoły bizantyńskie. Jeden z nich to niedawno odnowiony i zamieniony w czasach Mehmeda Zdobywcy na meczet Fatih z IX w., a drugi to Kilise Mescidi (Meczet Kościelny), datowany również na IX w.

Do Boztepe przechodzi się przez rzymski most i ciekawą bramę. Na niewielkim cyplu odchodzącym od wschodniej części Küçuk Liman leżą ruiny prawdopodobnie rzymskiej łaźni wykorzystywanej w czasach późniejszych przez Turków. Innym, znacznie bardziej interesującym zabytkiem z czasów rzymskich jest tzw. pomnik Küşkayas znajdujący się 4 km od Amasry, przy drodze do Bartin. Dostaniemy się tam za dolmuszem (0,3 USD) zmierzającym do tego miasta. Kierowcy mówimy, że chcemy wysiąść przy Kuşkayas Ant, do którego prowadzą drogowskazy. Pomnik Küşkayas to relief ­wykuty w skale nad drogą, która pokrywa się z dawną arterią rzymską. Powstał w 1. poł. I w., za cesarza Klaudiusza, na zlecenie gubernatora prowincji Gajusza Juliusza Aquilli, o czym informuje inskrypcja. Pomnik poświęcony był cesarzowi, którego postać wyrzeźbiono w wykutej niszy, nie zachowała się jednak jego głowa.

Dojazd, orientacja, połączenia

Do Amasry trudno dotrzeć jakimkolwiek bezpośrednim autobusem – jedynie latem przyjechać tu można wprost z Safranbolu (firma Savaş Turizm; 4 USD, 2,5 – 3 godz.). Skądkolwiek więc o innych porach roku byśmy podążali, zawsze będziemy musieli się przesiąść w Bartinie. Dolmusze z niewielkiego dworca autobusowego w Bartinie odjeżdżają do Amasry mniej więcej co godzina (0,9 USD, ok. 30 – 45 min).

Dolmusze zatrzymują się w samym centrum miasteczka, pomiędzy dwiema zatokami, przy skrzyżowaniu Cumhuriyet Cad. (biegnie na północ) z C. Suphi Kalafatolu Sok. (biegnie na zachód do muzeum, a na wschód jako Tahir Hoca Sok. do Büyük Liman, czyli Dużej Zatoki). Po wschodniej stronie Cumhuriyet Cad., która doprowadzi nas do ratusza, a następnie dzielnicy pośród średniowiecznych murów oraz cypla, rozpościera się duży park (pomnik Atatürka stoi po drugiej stornie ulicy). Przechodząc przez niego (na zachód), znajdziemy się przy tzw. Küçük Liman, czyli Małej Zatoce. Na północy, za zamkiem, rozciąga się połączony średniowiecznym mostem górzysty cypel otoczony murami, zwany Boztepe. Stosunkowo mało jest na nim zabudowań, szczególnie w północnej części i na szczycie, skąd podziwiać można Amasrę. Główną ulicą handlową, nastawioną na turystów, jest Çekiciler Cad., która biegnąc u podnóży zamku, łączy Kücük Liman z Büyük Liman.

Chcąc wydostać się z Amasry na południe lub zachód, pojechać musimy dolmuszem do Bartinu (0,9 USD) i tam znaleźć odpowiednie połączenie. Jeśli natomiast chcemy przedostać się na wschód, czyli np. do Sinopu, to czeka nas długa podróż, ponieważ przesiadać się będziemy musieli najpierw w Cide, później w Inebolu, a na końcu w Ayanciku i dopiero stamtąd pojedziemy prosto do Sinopu. Droga jest wprawdzie piękna, ale męcząca. Dolmusze do Cide (rzadko wprost do Inebolu) odjeżdżają od rana do południa sprzed budynku poczty (2,7 USD, 2 – 2,5 godz.). Bilety do dalszych miast – jak np. Stambuł (13 USD, 7 godz.) czy Ankara (8 USD, 5 godz.) – kupić można w biurze firmy Bartin Özemniyet nieopodal pomnika Atatürka. Niestety transport do Bartinu, skąd odjeżdżają autobusy, leży we własnym zakresie.