Wędrówkę po „słonecznej stronie” Newskiego Prospektu rozpoczynamy od ul. Admirałtiejskij projezd, skąd świetnie widać Admiralicję. Dom nr 2, zespolony z gmachem Sztabu Generalnego, łączy Newski Prospekt z placem Pałacowym; klasycystyczne fasady domów nr 8 i 10 – pamiętają wiek XVIII. Pod „ósemką” mieści się salon sprzedaży dzieł sztuki (można tu kupić obrazy, grafikę, biżuterię i inne drobiazgi współczesnych twórców). Numer 12, to wielopiętrowy dom z kolumnami i statuami na fasadzie głównej, zbudowany w latach 1910 – 1911 na potrzeby banku, należy już do innej epoki, ale dzięki neoklasycystycznym formom świetnie pasuje do XVIII-wiecznej zabudowy. Dom nr 14 to szkoła – jedyny w tej części Newskiego Prospektu budynek z czasów radzieckich (1939 r.). Zatrzymujemy się przed nim tylko dlatego, że na jego murach zachował się autentyczny napis z czasów blokady – ostrzeżenie dla tych, którzy wybrali „słoneczną stronę” na spacer: Obywatele! Przy obstrzale artyleryjskim ta strona ulicy jest najbardziej niebezpieczna. Pamiętający przeżycia ostatniej wojny światowej docenią wartość tego świadectwa. Na skrzyżowaniu Newskiego Prospektu z rzeką Mojką należy zwrócić uwagę na dom nr 18, przebudowany w latach 1812 – 1816 przez Wasyla Stasowa, znanego rosyjskiego architekta, przedstawiciela klasycyzmu. Podczas prac renowacyjnych z lat 80. XX w. odkryto w nim boczne loggie z kolumnadą. Parter budynku zajmuje jeden z największych antykwariatów („Stara Książka”) i Kawiarnia Literacka. Kawiarnię otwarto w 1985 r. w tej części domu, którą w XIX w. zajmowała słynna cukiernia Wolfa i Berangera, chętnie odwiedzana przez pisarzy. To tu właśnie Aleksander Puszkin spotkał się ze swoim sekundantem przed ostatnim w życiu, tragicznie zakończonym pojedynkiem. Tu również odbyło się spotkanie Fiodora Dostojewskiego z Michaiłem Butaszewiczem-Pietraszewskim, które „zaowocowało” procesem w 1849 r. i skazaniem pisarza (wraz z innymi członkami kółka „pietraszewców”) na śmierć przez rozstrzelanie, zamienioną tuż przed egzekucją 22 grudnia 1849 r. na 4 lata katorgi i 5 lat służby w wojsku w stopniu szeregowca. Kawa podawana dzisiaj w tej kawiarni nie jest jednak najlepsza. Na drugą stronę Mojki przechodzimy przez most, zwany kiedyś Policyjnym albo Zielonym, dzisiaj Ludowym. To pierwszy w Rosji most miejski zbudowany z żeliwnych tubingów (kesonów) wg projektu architekta W. I. Gieste (1806 – 1808). Tuż za mostem znajduje się ozdobiony masywnym portykiem budynek dawnego Kościoła Holenderskiego (1831 – 1833), a nieco dalej kompleks budynków dawnego kościoła luterańskiego (domy nr 22 – 24). Pierwsza świątynia tej konfesji była wzniesiona w 1730 r., istniejący obecnie obiekt pochodzi z lat 1833 – 1838. Za domem nr 24 od Newskiego odchodzi uliczka Małaja Koniuszennaja, niedawno całkowicie odrestaurowana i wyłączona z ruchu kołowego. Dużą wartość historyczną mają dom nr 1, tzw. Szwedzki Kosciół, zbudowany w latach 1863 – 1867 przez K. Andersona w romańskim stylu, oraz secesyjne kamienice. Na uliczce pojawiły się też dwa nowe pomniki – pomnik Gogola, autora słynnej opowieści Newski Prospekt, i Pomnik Stójkowego. Ważny akcent w panoramie głównej ulicy Petersburga stanowi narożna wieża Domu Ksiązki na skrzyżowaniu Newskiego Prospektu z kanałem Gribojedowa (dom nr 28). Budynek należał do amerykańskiej firmy „Singer”, znanej na całym świecie z produkcji maszyn do szycia. Właściciele planowali wybudowanie 11-kondygnacyjnego budynku, ponieważ jednak przepisy zabraniały stawiania budowli wyższych od Pałacu Zimowego, poprzestano na 6-kondygnacyjnym. Architekt Paweł Siuzor zastosował tu (po raz pierwszy w historii petersburskiego budownictwa) wielopoziomowy szkielet metalowy. W 1907 r. dobudowano wysoką wieżę, zwieńczoną potężną szklaną kulą-globusem o prawie 3-metrowej średnicy. Fasady budynku od strony kanału Gribojedowa i Newskiego Prospektu na wysokości dwóch pierwszych kondygnacji obłożono czerwonym polerowanym granitem. Na wyższych piętrach umieszczono ogromne okna witrażowe skontrastowane z szarym tłem ścian i rzeźbami na najwyższej kondygnacji. Po rewolucji 1917 r. ulokowano tu wydawnictwa i redakcje czasopism. Od 1919 r. do chwili obecnej mieści się w nim największy w Petersburgu Dom Książki.
Fragmenty z przewodnika turystycznego "Petersburg. Miasto białych nocy". Autor: Eliza Małek, Elżbieta Stefanowicz Maciaszek. Wydawnictwo Bezdroża.
poleca:
