Z mostu nad kanałem Gribojedowa otwiera się widok na bajecznie kolorowy Sobór Zmartwychwstania Pańskiego. Zbudowany w latach 1883 – 1907 wg projektu Alfreda Parlanda i Ignatija Małyszewa miał upamiętniać Aleksandra II, który 1 marca 1881 r. na tym właśnie miejscu został śmiertelnie zraniony przez członka rewolucyjnej organizacji „Narodnaja Wola”, Ignacego Hryniewieckiego. Dla „Okrwawionego Zbawiciela” (taka nazwa przylgnęła do świątyni) wybrano ulubiony przez Aleksandra II ruski styl, nawiązujący do rodzimej (znanej choćby z cerkwi Wasyla Błogosławionego na placu Czerwonym w Moskwie) tradycji budownictwa sakralnego XVI – XVII w. Elewacje tego pięciokopułowego soboru zdobią glazurowane płytki ceramiczne oraz mozaiki przedstawiające sceny z Nowego Testamentu i wizerunki świętych o łącznej powierzchni 7000 m2, zaprojektowane przez wybitnych malarzy: Wiktora Wasniecowa, Michała Niestierowa i Michała Wrubiela. Bajeczny efekt wzmacniają bogato profilowane obramowania okien zwieńczone kokosznikami z ozdobnego marmuru. Złocone napisy na ciemnoczerwonych granitowych płytach sławią najważniejsze czyny zamordowanego: reformę uwłaszczeniową z 1861 r. i podbój Azji Środkowej (1860 – 1881), a umieszczone na dzwonnicy 144 mozaikowe herby guberni i miast rosyjskich mówią o powszechnym żalu po jego stracie. Podobnym przepychem charakteryzuje się wnętrze świątyni, w którym nawet podłogi wyłożono półszlachetnymi kamieniami. Na moście i w pobliżu soboru aż się roi od malarzy malujących i sprzedających swoje widoczki oraz turystów, którzy chętnie kupują tu różne drobiazgi na pamiątkę. Możliwe, że i Państwo znajdą coś dla siebie. Dom nr 30 to najbardziej znana sala koncertowa XIX-wiecznego Petersburga. W 1829 r. emerytowany pułkownik Wasilij Engelgardt otrzymał prawo do urządzania w swoim domu koncertów i balów maskaradowych, na których bywali członkowie carskiej rodziny, a także Puszkin. Akcja napisanego w latach 1835 – 36 dramatu Lermontowa Maskarada została zlokalizowana w tym właśnie domu. W domu Engelgardta koncertowali Ferenc Liszt, Hector Berlioz, Anton Rubinstein i Michaił Glinka. Dzisiaj znajduje się tu, nosząca imię tego ostatniego, Mała Sala Filcharmonii, w której publiczność (już nie tak wytworna, jak w XIX w.) słucha koncertów miejscowych i zagranicznych filharmoników oraz śpiewaków. Tuż za budynkiem mieszczącym Małą Salę Filharmonii, w pewnej odległości od ulicy, zwraca uwagę kolejny kościół. To katolicki Kościół św Katarzyny z Aleksandrii. Parafia katolicka powstała w Petersburgu na początku XVIII w., a w 1738 r. carowa Anna podpisała dekret zezwalający na budowę świątyni na Newskim Prospekcie (wtedy zaledwie wyłaniającym się z błota i lasów). Kamień węgielny pod kościół wg projektu Vallina de la Mothe’a położono jednak dopiero w 1763 r., a prace ukończono w 1782 r., czyli w czasach Katarzyny II. Świątynię (zbudowaną na planie łacińskiego krzyża) wieńczy wysoka kopuła wsparta na wysokim bębnie, attykę zdobią posągi czterech ewangelistów, pomiędzy którymi stoją fi- gury dwóch aniołów podtrzymujących duży żelazny krzyż obity miedzianą blachą. Nad głównym wejściem umieszczono tablicę z czarnego marmuru z napisem: Domus mea domus orationis (Mój dom jest domem modlitwy). Wnętrze kościoła, o surowym klasycystycznym wystroju, zdobione obrazami i posągami apostołów, może pomieścić ok. 2000 osób. Z kościołem św. Katarzyny splotły się losy petersburskich Polaków. W 1798 r. w podziemiach kościoła św. Katarzyny stanął sarkofag z doczesnymi szczątkami ostatniego króla Polski – Stanisława Augusta Poniatowskiego, zabrany stamtąd w 1938 r. do rodowej posiadłości króla – Wołczyna na Białorusi. Od roku 1995 szczątki króla spoczywają w katedrze św. Jana Chrzciciela w Warszawie. W 1938 r. kościół odebrano wiernym i zrobiono w nim magazyn. W 1984 r. rozpoczęto renowację budynku z myślą o urządzeniu w nim sali organowej Filharmonii Leningradzkiej, ale w trakcie prac wybuchł pożar, który strawił sporą część wnętrz. Wkrótce potem kościół oddano leningradzkim katolikom, którzy z mozołem odbudowują swoją świątynię. Nabożeństwa zaczęto odprawiać w wyremontowanej zakrystii, a w duże święta w głównym kościele. Zakończenie robót renowacyjnych planuje się na 2004 r. Na kolejnym skrzyżowaniu skręćmy w ul. Michajłowską. Przebita w 1834 r. wg projektu Carla Rossiego uliczka łączy Newski Prospekt z zespołem architektonicznym placu Sztuki. Po drodze na plac Sztuki (po lewej stronie ulicy Michajłowskiej), zwróćmy uwagę na Grand Hotel Europa (dawniej „Europejski”) z bogatą eklektyczną fasadą wg planu Luigiego Fontany (1873 – 1875) i wytwornymi wnętrzami zaprojektowanymi przez Fiodora Lidvala. Gośćmi hotelu byli m.in.: Johann Strauss syn, Claude Debussy, Iwan Turgieniew, Włodzimierz Majakowski, Fiodor Szalapin i Iwan Bunin (zob. Hotele). Z ul. Michajłowskiej otwiera się widok na plac Sztuki – jedno z najpiękniejszych i najbogatszych architektonicznie miejsc Sankt Petersburga. Plac zamyka potężny gmach Pałacu Michajłowskiego, zbudowanego w latach 1819 – 1825 wg szkiców Carla Rossiego (dzisiaj siedziba Muzeum Rosyjskiego). Pozostałe części placu zabudowano domami mieszkalnymi z identycznymi fasadami zaprojektowanymi przez Rossiego. Z lewej strony z budynkiem Muzeum Rosyjskiego sąsiaduje tzw. Skrzydło Benois wzniesione w latach 1914 – 1917 przez Leontija Benois i S. Owsiannikowa, z prawej – Rosyjskie Muzeum Etnograficzne (1900 – 1911, architekt Swinin). Za pałacem Rossi zaplanował obszerny Park Michajłowski, zajmujący teren między Mojką (północna granica), soborem „Okrwawiony Zbawiciel” (zachód) i ul. Sadową (wschód). Na rogu placu Michajłowskiego i ul. Inżynierskiej wznosi się Teatr Michajłowski (znany dzisiaj jako Teatr Opery i Baletu im. Modesta Musorgskiego), którego piękne wnętrza wykonano wg szkiców Aleksandra Briułłowa. Za teatrem w kierunku ul. Italianskiej znajduje się zaprojektowany przez Rossiego dom, w którego piwnicy założono w 1911 r. legendarny kabaret „Bezpański Pies”. Gośćmi i autorami piwnicy byli Anna Achmatowa, Siergiej Jesienin, Wielemir Chlebnikow i Włodzimierz Majakowski. Niedawno kabaret znów otworzył swoje podwoje (zob. Teatry). Przed wejściem do restauracji „Złoty Ostap” od strony ul. Italianskiej postawiono pomnik bohaterowi powieści Złote cielę Ilfa i Pietrowa – Wielkiemu Kombinatorowi Ostapowi Benderowi. Ma on rysy Siergieja Jurskiego, odtwarzającego tę postać w filmie Michaiła Szwiejcera pod tym samym tytułem. Na rogu ulic Michajłowskiej i Italianskiej wzniesiono w latach 1834 – 1839 budynek Resursy Szlacheckiej (P. Żako), z fasadami zaprojektowanymi przez Rossiego (ul. Italianskaja 9), w której wspaniałych pomieszczeniach ma dzisiaj swoją siedzibę Duża Sala Filcharmonii im. D. Szostakowicza. Polskim śladem jest Dom Marii Szymanowskiej (Italianskaja 15), wybitnej pianistki i kompozytorki, której częstym gościem w latach 1828 – 1829 bywał Mickiewicz. W 1957 r. w centrum placu Sztuki pojawił się bardzo udany Pomnik A. Puszkina.
Fragmenty z przewodnika turystycznego "Petersburg. Miasto białych nocy". Autor: Eliza Małek, Elżbieta Stefanowicz Maciaszek. Wydawnictwo Bezdroża.
poleca:
