Telewizja cyfrowa dla wszystkich

W badaniu sprawdzono preferencje widzów dotyczące napisów dla niesłyszących oraz zagadnienia związane z m.in. prędkością ukazywania się napisów, ich długością czy sposobami uławiającymi identyfikację bohaterów występujących w telewizji oraz sposobami oznaczania emocji wyrażanych przez nich na ekranie. Poniżej zestawienie najważniejszych wniosków:

• Klipy z dosłownymi napisami – badanie pokazało, że klipy z dosłownymi napisami mają lepsze wyniki zrozumienia treści niż klipy z napisami skróconymi. Większość badanych woli takie rozwiązanie, bo chce poznać kompletny zapis dialogu i mieć dostęp do informacji z największą dokładnością, a więc także do elementów typowych dla języka mówionego takich, jak powtórzenia, zawahania czy zająknięcia. – Proponujemy, aby napisy skracać tylko wtedy, gdy to konieczne i usuwać elementy typowe dla języka mówionego, jednak nie ingerować zbytnio w treść i za bardzo nie upraszczać – mówią naukowcy.
• Klipy z napisami edytowanymi – jak dodają badaczki, najmniej wygodnym dla badanych rozwiązaniem okazały się napisy edytowane, a więc skrócone i uproszczone. Choć są dłużej wyświetlane i umożliwiają dokładniejsze czytanie, to dzieje się to kosztem uproszczonej składni i słownictwa, a co za tym idzie – także części informacji.

• Etykietki z imionami mówiących – osobom niesłyszącym bardzo podobają się etykietki z imionami mówiących, zwłaszcza, gdy nie widać mówiącego na ekranie.
• Napisy na tle czy bez – wyniki pokazują, że lepsze są napisy bez czarnego tła.
• Kolor w dialogach – badanie pokazało, że dla badanych najlepszym sposobem identyfikacji osób występujących w telewizji jest oznaczanie dialogów kolorami i rozmieszczenie napisów przy bohaterach.
• Wykorzystanie kursywy – telewizja cyfrowa umożliwi wprowadzenie kursywy, czego obecnie się nie stosuje, a co może być pomocne np. w tekstach piosenek.
• Ikonki do opisu dźwięków – wprowadzenie ikon opisujących dźwięki (np. ikonka oznaczająca pieska w prawym górnym rogu w momencie, gdy słychać szczekanie) okazało się nieskuteczne. Badacze twierdzą, że w związku z tym warto pozostać przy opisie słownym (np. „szczekanie psa”).
• Emotikony – niesłyszącym nie podoba się zastosowanie emotikonów do wyrażania emocji w napisach.

Informacja o badaniu
Badanie zrealizowano w 2010 r. w dwóch etapach. Pierwsza część została oparta na badaniu kwestionariuszowym, w którym udział wzięły 172 osoby. Badanie ankietowe w wersji papierowej przeprowadzano w Warszawie, Krakowie i Wrocławiu, natomiast w wersji badania online mogły wziąć udział osoby z całej Polski. W drugiej części, przeprowadzonej w marcu i kwietniu 2010 r. w Laboratorium Badań Eksperymentalnych SWPS, udział wzięły 42 osoby. Uczestnicy badania oglądali 23 krótkie fragmenty trylogii „Shrek” z różnymi wariantami napisów. Po obejrzeniu każdego filmiku uczestnicy badania odpowiadali na 3 pytania dotyczące zrozumienia treści. W badaniu użyto okulografu, czyli kamery, która nagrywa ruchy gałek ocznych. Dzięki temu naukowcy mogli przeanalizować specyfikę sposobu czytania różnych form napisów przez poszczególne grupy badanych.

Badanie zostało przeprowadzone w ramach projektu „Telewizja cyfrowa dla wszystkich” („Digital Television for ALL”) finansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach funduszu CIP ICT Policy Support Programme. Przeprowadzono je w Polsce, we Włoszech, Anglii, Hiszpanii i Danii. Celem projektu jest przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i cyfrowemu osób niesłyszących i osób starszych mających kłopoty ze słuchem.

Napisy dla niesłyszących w polskiej telewizji
Napisy dla niesłyszących są obecnie dostępne w Telewizji Polskiej (TVP1 i TVP2) na stronie 777 telegazety w godzinach największej oglądalności. Łącznie z powtórkami TVP zapewnia napisy do zaledwie ok. 10% programów TVP1 i TVP2. Dla porównania BBC od kwietnia 2008 r. udostępnia widzom 100% programów z napisami. Od stycznia 2010 r. Canal +, jako pierwsza prywatna stacja telewizyjna, zdecydowała się wprowadzić napisy dla osób niesłyszących do filmów polskich, które do tej pory były dla nich niedostępne.