Pluskwy powstrzymane przez fasole inspirują naukowców

Plagę pluskiew w krajach zachodnich udało się zwalczyć w latach 40. XX w., głównie za pomocą środka DDT. Od połowy lat 90. coraz częściej mówi się jednak o powrocie tych owadów - opanowują domy, hotele i szkoły, można je spotkać w kinach i szpitalach. Na razie nie wiadomo, by przenosiły jakieś choroby. Wystarczająco przykre są ich ugryzienia, które mocno pieką i swędzą.

Pluskwy zwalcza się m.in. stosując niską lub wysoką temperaturę (zamrażanie lub użycie gorącej pary), odkurzając i za pomocą środków owadobójczych. Metody te są dość drogie i często nieskuteczne. Zdaniem naukowców wiele wskazuje na to, że dzisiejsze pluskwy są odporne na wiele dostępnych, silnych środków chemicznych. Walka z plagą jest tym trudniejsza, że pluskwy kryją się w łatwych do przeoczenia pęknięciach, pod tapetami i listwami, w szczelinach mebli i miękkich obiciach. Szybko się rozmnażają i łatwo przenoszą z miejsca na miejsce. Są też bardzo żywotne - bez posiłku mogą przeżyć nawet rok.

Poszukując nowych sposobów walki z plagą entomolodzy i chemicy z University of California Irvine oraz University of Kentucky (USA) zwrócili się do ludowych metod rodem z Bałkanów. Mieszkańcy Bułgarii, Serbii i innych krajów tego regionu, by się uchronić przed pluskwami, od wieków stosują prosty zabieg - na podłodze, zwłaszcza w pobliżu łóżek, rozrzucają liście fasoli. Jej obecność zdecydowanie utrudnia nocne wędrówki przykrym owadom. Liście są palone z samego rana, by pozbyć się owadów, które się w nich zatrzymywały.

Po serii obserwacji naukowcy ustalili, że owady przywierają do liści, gdy tylko na nie wkroczą. Przeszkodę stanowią obecne na liściach mikroskopijne włoski, zwane przez botaników trichomami. W przypadku fasoli (podobnie jak i niektórych innych roślin, np. chmielu) włoski te zwiększają przyczepność pnączy.

Wzorując się na mikroskopijnej budowie liścia naukowcy stworzyli materiał, który przypomina go pod względem geometrii budowy. Doświadczenie pokazały, że syntetyczna powierzchnia chwilowo zatrzymuje pluskwy, choć na razie nie tak skutecznie, jak prawdziwa fasola - podkreśla główna autorka badania, Catherine Loudon z UC Irvine.

Naukowcy mają nadzieję, że kiedy lepiej poznają właściwości mechaniczne włosków, znacznie ulepszą swój materiał.

Teoretycznie liście fasoli są bardzo skuteczne w kontroli owadów. Ich wadą jest jednak to, że szybko schną i nie są zbyt trwałe. Trudno je również stosować na powierzchniach innych, niż podłoga. Naukowcy liczą na to, że wzorowany na nich materiał będzie stanowił wygodną alternatywę dla liści, w dodatku nietoksyczną, w przeciwieństwie do środków owadobójczych.

Wyniki badania opisano w "Journal of the Royal Society Interface". (PAP)