Potrójna Gwiazda Polarna

Każdy bowiem słyszał kiedyś o niej i wydaje mu się,
że swoją popularność zawdzięcza ona swojej jasności. Tak naprawdę,
jest ona jednak aż 23 razy słabsza od najjaśniejszej gwiazdy nieba
- Syriusza.

Gwiazda Polarna swoją popularność zawdzięcza szczęśliwemu zbiegowi
okoliczności polegającemu na tym, że oś obrotu naszej planety
"celuje" mniej więcej w jej kierunku. W danej szerokości
geograficznej, Gwiazda Polarna tkwi więc niezmiennie w prawie
jednym i tym samym punkcie sfery niebieskiej, który wyznacza
kierunek północy.

Ten niezmienny drogowskaz żeglarzy i podróżników nie jest jednak
taki stabilny, jakby mogło się wydawać. Najnowsze badania wskazują
bowiem, że Gwiazda Polarna to tak naprawdę układ trzech gwiazd, z
czego jedna jest gwiazdą zmienną, należącą do klasy obiektów
zwanych cefeidami.

Na odbywającym się właśnie 207 zjeździe Amerykańskiego Towarzystwa
Astronomicznego zaprezentowano wyniki obserwacji wykonanych
Teleskopem Kosmicznym Hubble'a (HST), dzięki którym po raz
pierwszy w historii udało się zobaczyć wszystkie trzy składniki
Stella Polaris.

Dwa najbliższe siebie składniki dzieli odległość kątowa tylko 0.2
sekundy łuku. Dla porównania warto dodać, że wielkość taką miałaby
moneta 5 złotowa obserwowana z odległości 30 kilometrów!

Rozdzielenie dwóch najbliższych składników było możliwe dzięki
zastosowaniu właśnie HST, który prowadzi obserwacje z orbity
okołoziemskiej i nie jest poddany zakłóceniom powodowanym przez
naszą atmosferę.

Dodatkowym problemem była różnica w jasności obu składników, z
których jeden jest superolbrzymem jaśniejszym od naszego Słońca aż
dwa tysiące razy, a drugi gwiazdą podobną do naszej dziennej
gwiazdy.

Poznając dokładnie orbity składników układu potrójnego udało się
także wyznaczyć ich masy. Jest to szczególnie ważne w przypadku
składnika będącego cefeidą, bowiem ten typ gwiazd zmiennych jest
uznawany za jeden z najważniejszych "świec standardowych" we
Wszechświecie, czyli gwiazd, na podstawie których wyznacza się
odległości we Wszechświecie.(PAP)