Historia Arktyki w nowych odsłonach

Naukowcy nareszcie dysponują danymi z centralnej części Arktyki,
które pomagają im ujawnić dość szczegółowo zmiany zachodzące na
tym kontynencie przez 56 mln lat.

Danych dostarczyła zorganizowana w 2004 r. ekspedycja ACEX
(Arctic Coring Expedition) przy wsparciu międzynarodowego programu
badań morskich Integrated Ocean Drilling Program.

Historię klimatu i środowiska tego kontynentu odczytano z osadów
wydobytych z Grzbietu Łomonosowa, z głębokości ponad 400 m pod
dnem Oceanu Arktycznego. W tej trudnej operacji wykorzystano
lodołamacze i platformę wiertniczą.

Wykrojony z dna morskiego rdzeń zawiera gromadzone przez miliony
lat osady. Badania zachowanych w nich szczątków fauny i flory (np.
pyłków roślinnych) czy rodzajów minerałów pozwalają ocenić
przeszłe zmiany środowiska przyrodniczego. Na tej podstawie
naukowcy wnioskują o zmianach klimatu.

Efektem tych badań są aż trzy teksty na temat zmian fizycznych,
mineralogicznych i biologicznych w historii Arktyki, opublikowane
w "Nature".

Geolodzy ustalili m.in., że lód na Oceanie Lodowatym uformował
się około 45 mln lat temu - o około 14 mln lat wcześniej niż dotąd
sądzono. Oznacza to, że połacie lodu na obu biegunach Ziemi
formowały się jednocześnie. Dotąd sądzono, że lodowce w Antarktyce
powstały wcześniej.

Również około 45 mln lat temu klimat Ziemi zmienił się z
"cieplarnianego" na chłodny. Ochłodzenie wpłynęło na zmianę
kierunku i siły wiatrów, prądów oceanicznych oraz temperatur wód i
lądów, na faunę i florę.

Wcześniej, około 49 mln lat temu, Arktyka była zielona, a jej
słodkie wody powierzchniowe porastały wodne paprocie Azolla.
Badanie warstw lodów tworzących się w okresie 44-49 mln lat temu
ujawniło szczątki glonów słodko- i słonowodnych. Naukowcy
sugerują, że w tych czasach słodka woda mogła być wypychana na
powierzchnię arktycznych wód, a słona, bardziej gęsta, trzymała
się bliżej dna.

Jeszcze dawniej, przed 55 mln lat, w Arktyce panował klimat
subtropikalny, a tamtejsze wody powierzchniowe miały 18 st. C.
Temperatury powietrza Arktyki osiągały w tamtym okresie nawet 23
st. C.

Osady z tego samego okresu historii Ziemi z całego świata noszą
ślady obecności w atmosferze dużej ilości węgla. Mógł on pochodzić
z wulkanów lub podwodnych zasobów metanu - spekulują naukowcy. (PAP)