Polacy odkrywają starożytne założenie świątynne w Egipcie

Z uwagi na wcześniejsze, rewelacyjne wyniki badań z zastosowaniem magnetometru na kilku innych stanowiskach w Delcie Nilu - np. Buto, Tell El-Daba czy Sais, uznano, że jego użycie przyniesie najlepsze wyniki przy odtwarzaniu planów zabudowy wzniesionej z suszonej cegły mułowej - podstawowego materiału budowlanego podczas całej historii Egiptu. Dlatego w 2005 roku do udziału w badaniach zaproszono Tomasza Herbicha z IAiE PAN, który za pośrednictwem Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW i w asyście Dawida Święcha i Artura Buszka wykonał prospekcję geofizyczną stanowiska.

Po czterech sezonach intensywnych prac, poczynając od 2005 roku udało się wykonać niemal kompletną mapę geofizyczną stanowiska, na której perfekcyjnie widoczne są zarysy setek pomieszczeń i dziesiątków budowli. Odtworzono sposób konstrukcji murów obwodowych, mierzących 420 x 450m i powstałych za panowania władców XXVI (664 - 525 r. p.n.e.) i XXX (380 - 343 r. p.n.e.) dynastii. Wykryto nieznaną wcześniej bramę miejską i świątynię.

Uzyskano szereg cennych informacji o nierozpoznanych wcześniej częściach miasta, np. tych w których mieściły się piece służące do wypalania naczyń i pieczenia chleba. Dzięki prospekcji geofizycznej znaleziono jedyną zachowaną na stanowisku monumentalną budowlę kamienną - wzniesiony z bloków wapiennych kiosk przed frontem świątyni faraona Nektanebo (panował w latach 380 - 362 p.n.e.). W północno-zachodniej części okręgu Herbich ustalił rozplanowanie osiedla z czasów ptolemejskich (lata 332 - 30 p.n.e). Na podstawie wyników badań magnetycznych archeolodzy z Muzeum Brytyjskiego wybrali szczególnie interesujące miejsca do wykopalisk.

Do badań wykorzystano gradientometry Geoscan Research FM36 i FM256. Pomiarów dokonywano w siatce o gęstości 8 pomiarów na metr kwadratowy. Wykonywanie badań tego typu wymaga dobrego zdrowia i kondycji fizycznej, gdyż przykładowo w sezonie 2006 geofizycy podczas dziesięciu dni badań przeszli z aparaturą pomiarową dystans około 300 km.

W starożytności miasto nosiło początkowo nazwę Behdet. W okresie Nowego Państwa zastąpiła je nazwa Paiuenamun, od którego wywodzi się dzisiejsza nazwa Tell El-Balamun.

Co ciekawe, na tym stanowisku pracował w 1913 roku Howard Carter, badacz znany najbardziej z odnalezienia grobowca Tutanchamona. Niestety w Tell el-Balamun jego działalność nie przyniosła spektakularnego sukcesu, a sposób w jaki badał stanowisko powodował niszczenie architektury ceglanej, której nie potrafił odsłaniać w prawidłowy sposób. (PAP)