Pierwsza mapa planety pozasłonecznej

Głównym autorem publikacji, która ukazała się w najnowszym "Nature", jest Heather Knutson, studentka Harvard University. "Czuliśmy się trochę tak, jak musiał się czuć Galileusz, gdy pierwszy raz patrzył na Jowisza przez okular swojego teleskopu" - komentuje badania swojego zespołu. Naukowcy korzystali z Kosmicznego Teleskopu Spitzera, wykonując w podczerwieni obserwacje planety HD 189733b.

W tym zakresie długości fali różnica jasności pomiędzy gwiazdą, a planetą jest najmniejsza. Wciągu 33 godzin obserwacji zgromadzono ćwierć miliona punktów obserwacyjnych. Nie obserwowano tarczy samej planety, teleskop nie ma takiej zdolności rozdzielczej, aby ją zobaczyć bezpośrednio. Zamiast tego mierzono zmiany jasności wynikające z rotacji planety.

Mapa ujawnia obecność "gorącej plamy", która jest dwukrotnie większa od Wielkiej Czerwonej Plamy na Jowiszu i dużo gorętsza. Plama na Jowiszu jest tylko minimalnie cieplejsza od otoczenia, natomiast "gorąca plama" HD 189733b ma prawie 1000 stopni Celsjusza. Co ciekawe, ten najcieplejszy punkt w atmosferze planety wcale nie znajduje się najbliżej gwiazdy, a jest przesunięty o około 30 stopni. Naukowcy przypuszczają, że przesunięcie może być skutkiem wiatrów, które wieją w atmosferze.

"Według modeli prędkość strumieni w atmosferze może osiągać nawet 10 tysięcy km/h", mówi David Charbonneau z Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, współautor pracy. Wiatry mogą być też odpowiedzialne za gorące noce na tej planecie. Różnica temperatur między stroną dzienną a nocną wynosi zaledwie około 250 stopni Celsjusza.

Planeta HD 189733b jest nieco większa od Jowisza (1,15 masy Jowisza i 1,15 promienia Jowisza). Okrąża gwiazdę, odległą o 60 lat świetlnych od Ziemi, widoczną w gwiazdozbiorze Lisa. Gwiazda ma masę mniejszą niż Słońce, a jej wiek określono na co najmniej 600 milionów lat. Okres obiegu planety wokół gwiazdy to tylko 2,2 dnia. O istnieniu planety wiadomo od roku 2005. (PAP)