AIDS
(ang. Acquired Immuno Deficiency Syndrome, zespół nabytego niedoboru odporności). Choroba wywoływana przez wirus HIV (ang. Human Immunodeficiency Virus, ludzki wirus niedoboru odporności). Wirusy zawarte we krwi lub innych płynach ciała (np. nasieniu, wydzielinie z pochwy) osoby zakażonej są przenoszone, jeżeli płyny te wejdą w bezpośredni kontakt z rankami na skórze lub błonie śluzowej. Główną drogą przenoszenia są kontakty płciowe. Światowa Organizacja Zdrowia klasyfikuje AIDS jako chorobę przenoszoną drogą płciową. Inne drogi przenoszenia to wspólne używanie jednej igły przez osoby przyjmujące narkotyki oraz transfuzja zakażonej krwi lub preparatów osocza.
Amenorrhoea
Brak miesiączki.
Androgeny
Męskie hormony płciowe. Androgeny wytwarzane są głównie w jądrach. Najważniejszym androgenem produkowanym w organizmie jest testosteron. Androgeny regulują funkcje rozrodcze mężczyzny, rozwój męskich cech płciowych oraz wywierają ogólny wpływ na metabolizm. Naturalne lub syntetyczne androgeny mogą być stosowane jako leki.
Anemia
patrz: Niedokrwistość.
Antyandrogeny
Syntetyczne związki hamujące wiązanie lub metabolizm androgenów. Niektóre antyandrogeny są gestagenami o dodatkowym działaniu antyandrogennym.
Antykoncepcja
Planowanie rodziny, kontrola urodzeń. Działania lub środki podejmowane w celu zapobieżenia zapłodnieniu komórki jajowej lub zagnieżdżeniu zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy (endometrium).
Antykoncepcja hormonalna
Obecnie najskuteczniejsza odwracalna metoda kontroli urodzeń. Hormonalne środki antykoncepcyjne dostępne są w postaci tabletek (doustne środki antykoncepcyjne), zastrzyków miesięcznych lub trzymiesięcznych, implantów lub hormonalnych wkładek wewnątrzmacicznych.
BBT (ang. Basal Body Temperature)
patrz: Podstawowa temperatura ciała.
BMD (ang. Bone Mineral Density)
patrz: Gęstość mineralna kości.
Bolesne miesiączkowanie
Silne bóle (skurcze) miesiączkowe.
Choroby przenoszone drogą płciową
Choroby zakaźne, które przenoszone są głównie przez kontakty seksualne. „Klasycznymi” chorobami przenoszonymi drogą płciową są: rzeżączka, kiła, wrzód miękki (weneryczny), ziarniniak pachwinowy i ziarniniak weneryczny. Zgodnie z klasyfikacją Światowej Organizacji Zdrowia, do chorób przenoszonych drogą płciową należą również: rzęsistkowica, zakażenia chlamydiowe, opryszczka narządów płciowych, drożdżyca, zakażenia ludzkim wirusem brodawczaka, wirusowe zapalenie wątroby i AIDS.
Ciałko żółte (Corpus luteum)
Struktura tworzona w jajniku z komórek pozostałych w pęcherzyku jajnikowym po owulacji. Ciałko żółte wytwarza kobiecy hormon płciowy – progesteron.
Ciąża ektopowa (pozamaciczna)
Nieprawidłowe umiejscowienie ciąży poza jamą macicy.
Członek (prącie, penis)
Część męskich narządów płciowych zewnętrznych. W czasie aktu płciowego jest wprowadzany do pochwy kobiety.
Dojrzałość płciowa
Okres w życiu, kiedy kobieta jest zdolna do zajścia w ciążę, a mężczyzna do wytwarzania plemników.
Dojrzewanie
Proces fizycznego dojrzewania płciowego, rozpoczynający się pomiędzy
Doustne środki antykoncepcyjne
Preparaty hormonalne służące zapobieganiu ciąży, przyjmowane doustnie. Zwane powszechnie tabletkami lub pigułkami. Doustne środki antykoncepcyjne zawierają hormony, które uniemożliwiają jajnikom uwolnienie komórki jajowej. Bez obecności komórki jajowej nie może nastąpić poczęcie.
Doustny
Lek podawany drogą pokarmową.
DNA
Kwas dezoksyrybonukleinowy.
Drożdżyca
patrz: Grzybica.
Ejakulacja
Wytrysk nasienia (ejakulatu) przez rytmiczne skurcze nasieniowodu i silne skurcze tkanki erekcyjnej członka.
Ejakulat
Płyn wydzielany podczas wytrysku nasienia, zawierający plemniki oraz wydzielinę z prostaty i pęcherzyków nasiennych.
Endokrynny
Wydzielany wewnętrznie. Termin stosowany zwykle w odniesieniu do tkanek lub gruczołów, które wydzielają hormony bezpośrednio do krwi.
Endokrynologia
Nauka o wydzielaniu wewnętrznym, tj. o powstawaniu, budowie chemicznej, przemianie i działaniu hormonów.
Erekcja
Wzwód. Stwardnienie i usztywnienie członka w czasie pobudzenia seksualnego, które umożliwia wprowadzenie go do pochwy (penetrację). Rozluźnienie mięśni tkanki erekcyjnej członka umożliwia zwiększenie napływu krwi, a w tym samym czasie skurcz mięśni i ucisk żył zapobiega odpływowi krwi z członka.
Estradiol
Najsilniejszy naturalny estrogen. Estradiol wytwarzany jest głównie w dojrzewających pęcherzykach jajnikowych.
Estrogeny
Żeńskie hormony płciowe. Najważniejszymi estrogenami wytwarzanymi w organizmie są: estradiol, estron i estriol. Estrogeny są wytwarzane głównie w dojrzewających pęcherzykach jajnikowych oraz w nadnerczach, łożysku i tkance tłuszczowej. Są one odpowiedzialne za rozwój żeńskich cech płciowych, regulację żeńskich funkcji rozrodczych (wspólnie z progesteronem); mają również liczne inne działania metaboliczne. Syntetyczne estrogeny są stosowane jako leki.
Feminizacja
Pojawienie się cech kobiecych u osobników męskich.
Folitropina (FSH)
Hormon wytwarzany przez przysadkę mózgową, który reguluje funkcję gruczołów płciowych (jajników u kobiet, jąder u mężczyzn). U kobiet FSH stymuluje wzrost pęcherzyków jajnikowych i wytwarzanie estrogenów. U mężczyzn FSH stymuluje spermatogenezę.
Genitalia
Narządy płciowe. Wewnętrzne i zewnętrzne narządy rozrodcze u mężczyzn i kobiet.
Genom
Ogół genów organizmu.
Geny
Nośniki informacji genetycznej. Mieszczą się one w chromosomach w postaci spiralnych cząsteczek kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA) i decydują o przekazywaniu cech dziedzicznych. Każdy gen składa się z segmentu DNA o różnej długości, który dzieli się na różne odcinki i zawiera konkretną informację genetyczną.
Gestagen
Hormon gestagenny. Termin określający wszystkie endogenne (wytwarzane przez organizm) i syntetyczne kobiece hormony płciowe o działaniu podobnym do działania progesteronu.
Gęstość mineralna kości (ang. Bone Mineral Density, BMD)
Wchłanianie promieni rentgenowskich wskazujące na ilość substancji mineralnych (głównie wapnia) w kości. Ogólnie, im wyższa BMD, tym silniejsze kości.
Ginekomastia
Powiększenie jednego lub obu sutków u mężczyzny. Ginekomastia może być uwarunkowana genetycznie lub związana z zaburzeniami hormonalnymi i częstsza jest u starszych mężczyzn.
GnRH (ang. Gonadotropin Releasing Hormone)
Hormon uwalniający gonadotropiny. Neurohormon wytwarzany w podwzgórzu i stymulujący przysadkę do wydzielania hormonów. Hormony przysadki regulujące funkcje płciowe to gonadotropiny. Hormony te regulują funkcję gonad (jajników i jąder).
Gonadotropiny
Hormony wytwarzane przez przysadkę, które regulują funkcję gonad. Gonadotropiny FSH i LH regulują funkcję jajników i jąder.
Gonady
Gruczoły płciowe. U kobiet to jajniki, a u mężczyzn jądra.
Grzybica pochwy
Drożdżyca pochwy. Zakażenie pochwy wywoływane przez drożdżaka Candida albicans.
hCG (ang. human Chorionic Gonadotropin)
Ludzka gonadotropina kosmówkowa. Hormon wytwarzany przez łożysko w pierwszych tygodniach ciąży. Podtrzymuje funkcję ciałka żółtego w jajniku (wytwarzanie progesteronu). Hormonalne testy ciążowe wykrywają hCG we krwi lub w moczu.
Hepatitis
Zapalenie wątroby.
Hipermenorrhea
Zbyt obfita miesiączka.
Hiperplazja
Rozrost tkanki przez nasilone podziały komórek.
Hipogonadyzm
Niedoczynność gruczołów płciowych (jajników u kobiet, jąder u mężczyzn). Hipogonadyzm prowadzi do niedoboru hormonów płciowych.
Hipomenorrhea
Zbyt skąpa miesiączka.
Hirsutyzm
Rozwój typowego dla mężczyzn owłosienia u kobiet. Powodowany głównie przez zwiększone wytwarzanie męskich hormonów płciowych (androgenów).
HIV (ang. Human Immunodeficiency Virus)
Ludzki wirus niedoboru odporności. Wirus wywołujący AIDS.
Hormony
Chemiczne nośniki informacji, wytwarzane w organizmie lub syntetycznie, które przenoszą informacje pomiędzy komórkami (lub pomiędzy elementami komórek). W komórkach docelowych hormony regulują funkcje metaboliczne. Pierwotnie termin ten stosowany był wyłącznie w odniesieniu do substancji chemicznych wytwarzanych w gruczołach w organizmie i przenoszonych z prądem krwi do innych narządów, gdzie wywierają one swoiste działania. Obecnie odkryto wiele innych substancji aktywnych hormonalnie, np. hormonów tkankowych, które działają bezpośrednio w miejscu tworzenia. Wiele hormonów można wytwarzać syntetycznie i stosować jako leki, np. hormony płciowe.
Hormony gestagenne
Żeńskie hormony płciowe. Zbiorczy termin dla wszystkich naturalnych i syntetycznych żeńskich hormonów płciowych wywierających podobne działanie jak progesteron.
Hormonalna terapia zastępcza
Leczenie polegające na podawaniu hormonów płciowych, których produkcja w organizmie się zmniejsza. HTZ jest stosowana dla zmniejszenia dolegliwości okresu menopauzy (np. uderzeń gorąca) oraz zmniejszania długotrwałych skutków menopauzy (np. ryzyka wystąpienia osteoporozy).
Hormony płciowe
Hormony odpowiedzialne za regulację funkcji układu rozrodczego i rozwój męskich i żeńskich cech płciowych. Hormony płciowe wytwarzane są głównie w gonadach (jajnikach u kobiet i jądrach u mężczyzn). Estrogeny i gestageny nazywane są hormonami płciowymi żeńskimi, a androgeny hormonami płciowymi męskimi.
HTZ
patrz: Hormonalna terapia zastępcza.
Human Papilloma Virus (HPV)
Ludzki wirus brodawczaka. Rodzina wirusów, z których kilka rodzajów powoduje powstawanie zmian chorobowych (brodawek, kłykcin) na delikatnej skórze narządów płciowych. Obecność tego wirusa zwiększa ryzyko raka szyjki macicy. Wirusy HPV są przenoszone drogą płciową.
Idiopatyczny
Bez określonej przyczyny. Termin stosowany w odniesieniu do choroby, której przyczyny nie można ustalić.
Implanty
Materiały (np. plastik, kolagen, metal) wprowadzane do organizmu w celu zastąpienia brakującej tkanki lub części narządu lub w celu dostarczania do organizmu leków, np. hormonów. W kontekście antykoncepcji hormonalnej lub hormonalnej terapii zastępczej: wprowadzane pod skórę plastikowe pojemniczki w kształcie pałeczek, zawierające hormony. Niewielkie ilości hormonu są stale uwalniane do krwi ze zbiorniczka.
Impotencja
Zbiorczy termin odnoszący się do wielu zaburzeń funkcji seksualnych. W potocznym znaczeniu stosowany jest jako synonim zaburzeń erekcji u mężczyzny. Ponieważ słowo to ma często negatywne konotacje, sugerując „brak męskości”, należy go unikać, kiedy to tylko możliwe. Z naukowego punktu widzenia, rozróżnia się pomiędzy impotentia coeundi i impotentia generandi. Pierwszy termin odnosi się do niezdolności do odbycia stosunku płciowego, a drugi do niezdolności do reprodukcji, nawet jeżeli możliwe jest odbycie stosunku płciowego.
Jajnik
Kobiecy organ płciowy, który produkuje komórki jajowe i hormony płciowe: estrogeny i progesteron.
Jajowód
Przewód łączący jajnik z macicą.
Jądra
Męskie parzyste narządy płciowe, które wytwarzają plemniki i męski hormon płciowy – testosteron.
Kapturek szyjkowy (ang. Portio cap)
Środek antykoncepcyjny. Na szyjkę macicy nakłada się ściśle kapturek w kształcie naparstka, aby zapobiec przechodzeniu plemników do macicy.
Kiła
Choroba przenoszona drogą płciową, wywoływana przez drobnoustrój zwany Treponema pallidum.
Kłykciny kończyste
Zmiany brodawkowate ograniczone głównie do skóry okolicy narządów płciowych lub odbytu. Są wywoływane przez ludzkie wirusy brodawczaka (ang. Human Papilloma Virus, HPV), przenoszone przez kontakt płciowy. Większość osób zakażonych HPV nie ma żadnych objawów, ale wirus zwiększa u kobiety ryzyko raka szyjki macicy.
Komórka jajowa
Żeńska komórka rozrodcza.
Krwawienie międzymiesiączkowe
Krwawienie pojawiające się w trakcie cyklu, przed wystąpieniem miesiączki.
Krwawienie patologiczne
Zaburzenia miesiączkowania bez stwierdzanej przyczyny organicznej. Termin ten może odnosić się do zaburzeń cyklu miesiączkowego (szczególnie długie lub krótkie odstępy pomiędzy miesiączkami) lub intensywności, bądź czasu trwania krwawienia.
Krwawienie z odstawienia
Krwawienie przypominające miesiączkę, występujące w czasie 7-dniowej przerwy w przyjmowaniu tabletek antykoncepcyjnych oraz pewnych preparatów sekwencyjnych stosowanych w hormonalnej terapii zastępczej.
Kwas dezoksyrybonukleinowy (DNA)
Chemiczny nośnik informacji genetycznej. Chromosomy w jądrze komórkowym składają się z DNA. Każda cząsteczka DNA składa się z dwóch pojedynczych nici połączonych w postać drabiny i skręconych spiralnie (podwójna spirala).
Lepki
Gęsty, kleisty. W medycynie termin stosowany zwykle do opisu konsystencji śluzu.
Libido
Popęd płciowy.
Łechtaczka
Narząd kobiecego układu rozrodczego. Zbudowany z tkanki erekcyjnej, zlokalizowany w górnej i przedniej części sromu, powyżej wejścia do pochwy i – podobnie jak członek – napełniający się krwią w odpowiedzi na pobudzenie seksualne.
Łożysko
Narząd tworzący się w czasie ciąży. Zaopatruje rozwijający się w macicy płód w tlen i substancje odżywcze i usuwający zbędne produkty przemiany materii.
Macica
Mięśniowy narząd rozrodczy żeński w kształcie gruszki, umiejscowiony w jamie brzusznej kobiety. Jest wyścielona błoną śluzową (endometrium), której grubość zmienia się, pod wpływem hormonów, w trakcie cyklu menstruacyjnego. Macica odpowiada za utrzymanie i odżywienie rozwijającego się płodu w czasie ciąży. W trakcie porodu mięśnie macicy kurczą się i wypychają niemowlę z ciała matki.
Mammografia
Badanie rentgenowskie piersi; stosowane jako badanie przesiewowe i diagnostyka chorób piersi.
Menopauza
Ostatnia miesiączka w życiu kobiety. Ustanie miesiączkowania spowodowane jest zanikiem funkcji jajników. Termin ten stosowany jest powszechnie w odniesieniu do okresu w życiu kobiety, kiedy kończy się zdolność do prokreacji. Menopauza rozpoczyna się zwykle w wieku 45–50 lat, kiedy jajniki stopniowo przestają funkcjonować. Obniża się liczba pęcherzyków w jajnikach. Zmniejsza się wytwarzanie żeńskich hormonów płciowych. Wraz z ostatnią miesiączką (zwykle około 50. roku życia) kończy się okres płodny w życiu kobiety. Lekarze dzielą menopauzę, czyli klimakterium, na kilka okresów (premenopauzę, perimenopauzę i postmenopauzę). Niedobór hormonów w czasie menopauzy (zwłaszcza estrogenów) może mieć poważne konsekwencje długoterminowe, takie jak osteoporoza i choroby układu krążenia.
Metabolizm
Zbiorczy termin określający całość procesów chemicznych zachodzących w organizmie.
Metoda Billingsów
Naturalna metoda planowania rodziny, polegająca na ocenie właściwości śluzu szyjkowego.
Metoda kalendarzowa
patrz: Metoda rytmu.
Metoda objawowo-termiczna
Naturalna metoda planowania rodziny.
Metoda rytmu
Metoda kalendarzowa. Naturalna metoda antykoncepcji. Kobieta określa swoje dni płodne i niepłodne na podstawie prowadzonego dzienniczka miesiączek.
Metoda temperaturowa
Naturalna metoda planowania rodziny.
Metrorrhagia
Krwawienie z macicy.
Miażdżyca tętnic
Zespół zmian chorobowych polegający na odkładaniu się w ściankach tętnic substancji lipidowych i włóknika w postaci charakterystycznych blaszek. Powstałe wskutek miażdżycy upośledzenie przepływu krwi może mieć poważne skutki, takie jak choroba wieńcowa lub udar mózgu.
Monoterapia estrogenowa
W hormonalnej terapii zastępczej: podawanie samych estrogenów (bez gestagenów).
Nasienie
patrz: Sperma.
Naturalne metody planowania rodziny
Naturalne metody antykoncepcji opierające się na określaniu dni płodnych i niepłodnych w cyklu miesiączkowym i powstrzymywaniu się od współżycia płciowego w dni płodne. Zwane również okresową wstrzemięźliwością. Dni płodne można określić przez regularne pomiary podstawowej temperatury ciała, przez obserwację śluzu szyjkowego (metoda Billingsów, metoda śluzu szyjkowego), zapisywanie przebiegu cyklu miesiączkowego (metoda kalendarzowa) lub metodą objawowo-termiczną (połączenie pomiarów temperatury ciała i obserwacji śluzu szyjkowego).
Niedokrwistość (anemia)
Stan, w którym ilość barwnika krwi transportującego tlen (hemoglobiny) i/lub liczba czerwonych krwinek (erytrocytów) jest obniżona.
Niepłodność
Niezdolność do posiadania potomstwa.
Nietrzymanie moczu
Niezdolność do utrzymania moczu w pęcherzu.
Niewydolność
Patologicznie obniżona funkcja narządu.
Okres
Menstruacja, miesiączka, krwawienie miesiączkowe.
Okresowa wstrzemięźliwość
patrz: Naturalne metody planowania rodziny.
Oligomenorrhea
Rzadkie miesiączkowanie (co 36–42 dni).
Oligozoospermia (oligospermia)
Termin opisujący jakość ejakulatu. W oligozoospermii ejakulat zawiera niewielką ilość plemników (mniej niż 50 milionów na ml ejakulatu).
Okres rozrodczy
patrz: Płodność.
Opryszczka narządów płciowych
Choroba przenoszona drogą płciową, wywoływana przez wirusy opryszczki.
Osteoporoza
Zrzeszotnienie kości. Stan polegający na zmniejszaniu się masy prawidłowej tkanki kostnej, powodujący bóle i złamani a kości.
Owulacja
Uwolnienie dojrzałego jaja z jajnika. Występuje mniej więcej co 4 tygodnie, w środkowej fazie cyklu, na ok. 14 dni przed wystąpieniem krwawienia miesiączkowego.
Parenteralnie
Sposób podawania leku z pominięciem układu pokarmowego (np. za pomocą zastrzyków, plastrów, kremów).
Perimenopauza
Okres menopauzy, który rozpoczyna się wraz z typowymi objawami menopauzy i kończy w rok po ostatniej miesiączce.
Pigułka
patrz: Tabletka antykoncepcyjna.
Pigułka gestagenna
patrz: Minipigułka.
Planowanie rodziny
patrz: Antykoncepcja.
Plemnik, Spermatozoon (poj.), spermatozoa (mn.)
Męska komórka płciowa. Plemniki mają zdolność samodzielnego poruszania się. Posiadają główkę zawierającą ojcowską informację genetyczną oraz ogonek składający się z wielu odcinków, co zapewnia ruchomość. Plemniki powstają w jądrach, a proces dojrzewania przechodzą w najądrzach.
Płodność
Zdolność posiadania dziecka. Płodność u kobiet rozpoczyna się wraz z menarche (pierwszą miesiączką) i kończy się wraz z menopauzą (ostatnią miesiączką). U mężczyzn płodność trwa od pierwszej spontanicznej ejakulacji do zaawansowanego wieku (z dużą zmiennością indywidualną).
Pochwa
Narząd żeńskiego układu rozrodczego. Część dróg rodnych. Rozciągliwy przewód błoniasto-mięśniowy, dł. 6–8 cm, łączący jamę macicy ze sromem. W pochwie wyróżnia się ścianę przednią i tylną oraz sklepienie, do którego uwypukla się szyjka macicy. U dziewic pochwę od sromu oddziela błona dziewicza.
Podstawowa temperatura ciała
Temperatura ciała mierzona rano, bezpośrednio po przebudzeniu. U kobiet regularny pomiar podstawowej temperatury ciała dostarcza informacji na temat występowania owulacji i może być wykorzystany na przykład w naturalnych metodach planowania rodziny oraz w rozpoznawaniu zaburzeń miesiączkowania.
Podwiązanie nasieniowodów
Sterylizacja mężczyzny.
Podwzgórze
Okolica przodomózgowia. Łącznie z przysadką tworzy ono ważny ośrodek kontroli dla organizmu. Układ podwzgórze-przysadka jest połączeniem pomiędzy ośrodkowym układem nerwowym i układem hormonalnym i reguluje m.in. funkcję kory nadnerczy, tarczycy i gruczołów płciowych (jajników i jąder).
Polimenorrhea
Zbyt częste miesiączki.
Portio cap
patrz: Kapturek szyjkowy.
Postmenopauza
Ostatni okres menopauzy. Rozpoczyna się po ostatniej miesiączce i kończy w wieku 65 lat.
Premenopauza
Pierwszy okres menopauzy obejmujący 5–10 lat przed ostatnią miesiączką.
Preparaty złożone
W antykoncepcji i hormonalnej terapii zastępczej: preparaty zawierające estrogen i gestagen.
Preparaty typu depo
Preparaty o specjalnej postaci umożliwiającej powolne, stopniowe uwalnianie aktywnego leku przez długi czas.
Prezerwatywa
Jeden z mechanicznych środków antykoncepcyjnych. Cienka osłona z lateksu, zbierająca nasienie podczas stosunku płciowego. W niektórych krajach dostępna jest prezerwatywa dla kobiet, zakładana do pochwy.
Profilaktyka
Środki zapobiegania i wczesnego wykrywania choroby.
Progesteron
Żeński hormon płciowy wytwarzany głównie przez ciałko żółte. Progesteron jest najsilniejszym naturalnym hormonem gestagennym. W czasie ciąży jest również wytwarzany przez łożysko. Progesteron reguluje żeńskie funkcje reprodukcyjne, wspólnie z estrogenami, i odgrywa szczególną rolę w utrzymaniu ciąży. Syntetyczne hormony mające podobne działanie jak progesteron zwane są gestagenami. Stosuje się je w lekach.
Promiskuityzm
Sposób zachowania polegający na częstych zmianach partnerów seksualnych.
Prostaglandyny
Klasa substancji hormonopodobnych, hormonów tkankowych. Są one szybko wydzielane w miarę potrzeby i zwykle działają w miejscu wytwarzania. Biorą udział w wielu procesach (np. bólu, zapaleniu). Pewne prostaglandyny mogą również odgrywać rolę w narodzinach dziecka, ponieważ indukują one skurcze macicy i powodują poszerzenie szyjki. Również bolesne skurcze mięśni macicy odpowiedzialne za skurcze miesiączkowe (bolesne miesiączkowanie) są spowodowane przez prostaglandyny. Syntetyczne prostaglandyny są także stosowane jako leki.
Przeciwwskazanie
Stan lub okoliczności (np. przebyta określona choroba), w których stosowanie określonego leku lub zabiegu jest niedozwolone lub niezalecane.
Przepona
Membrana. Środek antykoncepcyjny. Kopuła z cienkiej gumy lub plastiku wprowadzana jest głęboko do pochwy, aby zakryć dolną część szyjki (ujście zewnętrzne) i uniemożliwić wnikanie plemników do macicy.
Receptor
Swoiste miejsce przyłączania się leku lub substancji chemicznej wytwarzanej przez organizm do jej komórki docelowej. Hormony mogą na przykład wywierać skuteczne działanie tylko po połączeniu ze swoim receptorem. Wymaga to, aby kształt hormonu pasował dokładnie do receptora (zasada klucza i zamka).
Rzęsistkowica
Choroba przenoszona drogą płciową wywoływana przez drobnoustrój zwany rzęsistkiem (Trichomonas).
Rzeżączka
Choroba przenoszona drogą płciową wywoływana przez bakterie (gonokoki).
Sercowo-naczyniowy
Dotyczący serca i naczyń krwionośnych.
Sperma
Nasienie. Składa się z plemników oraz mieszaniny wydzieliny gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych.
Spermatozoon (mn. spermatozoa)
patrz: Plemnik.
Srom
Zewnętrzne narządy żeńskiego układu rozrodczego.
STD (ang. Sexually Transmitted Disease)
Choroby przenoszone drogą płciową.
Sterylizacja
Spowodowanie bezpłodności za pomocą zabiegu chirurgicznego. U kobiet stosuje się kilka metod sterylizacji (np. chirurgiczne przecięcie lub podwiązanie jajowodów). Wszystkie mają ten sam cel – uniemożliwienie spotkania się komórki jajowej z plemnikiem w jajowodzie. U mężczyzn przecina się lub podwiązuje nasieniowód podczas zabiegu chirurgicznego. W Polsce sterylizacja jest prawnie zakazana.
Stosunek przerywany
Metoda antykoncepcji. Członek jest wycofywany z pochwy bezpośrednio przed osiągnięciem przez mężczyznę orgazmu. Wytrysk następuje poza pochwą.
Substancje plemnikobójcze (spermicydy)
Preparaty antykoncepcyjne, które unieruchamiają plemniki. Dostępne są w różnych postaciach (pesaria, kremy, tabletki, rozpylacze itp.). Wytwarzają pianę lub warstwę zapobiegającą wnikaniu plemników do macicy.
System wewnątrzmaciczny
Metoda antykoncepcji hormonalnej. Mały przyrząd w kształcie litery T jest umieszczany w jamie macicy, gdzie stale uwalnia niewielkie ilości hormonu.
Szyjka
Szyjka macicy. Wąska, dolna część macicy. Koniec otwierający się do pochwy nazywany jest ujściem zewnętrznym, a koniec otwierający się do macicy – ujściem wewnętrznym. Szyjka zamknięta jest korkiem gęstego śluzu, który staje się rzadki i przepuszczalny dla plemników w czasie owulacji.
Środki antykoncepcyjne
Leki, przyrządy lub zabiegi stosowane w celu zapobieżenia ciąży: kapturek szyjkowy, prezerwatywa (męska i dla kobiet), przepona antykoncepcyjna, implant, zastrzyk, wkładka wewnątrzmaciczna – hormonalna wkładka wewnątrzmaciczna, doustne hormonalne środki antykoncepcyjne, środki plemnikobójcze, sterylizacja, naturalne metody planowania rodziny („rytm”).
Tabletka antykoncepcyjna
Pigułka (antykoncepcja doustna). Doustne środki antykoncepcyjne należą do najbardziej skutecznych odwracalnych metod kontroli urodzeń. Doustne środki antykoncepcyjne zawierają hormony, które na różne sposoby zapobiegają ciąży.
„Tabletka po"
patrz: Tabletka postkoitalna.
Tabletka postkoitalna
Preparat hormonalny stosowany w antykoncepcji doraźnej po stosunku płciowym bez zabezpieczenia lub kiedy zawiedzie zastosowana metoda antykoncepcji. Zwana również „tabletką po”.
Testosteron
Męski hormon płciowy, odpowiedzialny za wzrost kości i mięśni oraz rozwój płciowy. Produkowany przez jądra u mężczyzn oraz w niewielkich ilościach przez jajniki u kobiet.
Trądzik
Choroba skóry występująca głównie w okresie dojrzewania. Nadprodukcja łoju i zwiększone rogowacenie prowadzi do zatykania mieszków włosowych. Powoduje to powstawanie zaskórników i krost. Trądzik może być wywoływany przez zwiększone wytwarzanie hormonów płciowych (androgenów).
Wirusowe zapalenie wątroby
Zapalenie wątroby wywoływane przez wirusy. Pewne szczepy wirusów (szczególnie wirusy zapalenia wątroby typu B) są przenoszone przez kontakty płciowe. Wirusowe zapalenie wątroby jest więc uważane za chorobę przenoszoną drogą płciową.
Wkładka wewnątrzmaciczna
Dawniej zwana spiralą. Metoda antykoncepcji. Plastikowy przyrząd w kształcie litery T jest umieszczany w jamie macicy.
Wskazanie
Stan lub okoliczność, w których stosowanie pewnego leku, metody leczniczej lub zabiegu diagnostycznego jest konieczne lub zalecane.
Wskaźnik Pearla
Miara skuteczności metody antykoncepcyjnej. Wskaźnik Pearla podaje liczbę niechcianych ciąż, które występują wśród 100 par stosujących daną metodę przez 12 miesięcy. Im niższy wskaźnik Pearla, tym skuteczniejsza jest metoda.
Zaburzenia erekcji
Niezdolność do uzyskania lub utrzymania wzwodu członka wystarczającego do satysfakcjonującego stosunku płciowego.
Zagnieżdżenie
Zagłębienie zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej wyścielającej macicę.
Zakażenie chlamydiowe
Choroba przenoszona drogą płciową, wywoływana przez rodzaj drobnoustrojów zwanych chlamydiami.
Zakrzepica
Tworzenie zakrzepu krwi w tętnicy lub żyle. Zakrzep może hamować przepływ krwi w naczyniu. Części zakrzepu mogą również odłączać się od niego i płynąć z krwią w inne miejsca (zator), co może powodować poważne skutki, jeżeli zakrzep lub zator zatyka naczynie krwionośne zaopatrujące istotny dla życia narząd.
Zapłodnienie
Zespolenie komórki jajowej z plemnikiem prowadzące do powstania zygoty, pierwszej komórki nowego organizmu.
Zastrzyk
Metoda pozajelitowego podania leku. Jest stosowana również do podawania hormonów w antykoncepcji hormonalnej lub hormonalnej terapii zastępczej. W tych przypadkach niewielkie ilości hormonu są stale uwalniane do krwi ze zbiornika z hormonem umieszczonego w mięśniu kończyny górnej lub pośladku (preparat typu depo).
Zastrzyk trzymiesięczny
Środek antykoncepcyjny typu depo (w zastrzyku). Gestagen jest raz na trzy miesiące wstrzykiwany pod skórę.
Zespół
Grupa objawów subiektywnych i/lub obiektywnych, które łącznie wskazują na konkretne zaburzenie.
źródło: http://www.femalelife.pl
poleca:
